Gezondheid & razernij

Hoogleraren met nauwe banden met de industrie - en dan heb ik het niet eens over de uit de bedrijven benoemde buitengewoon hoogleraren - zijn er altijd geweest. De kwestie is dat we het indertijd heel normaal en zelfs wenselijk vonden dat de wetenschap zich met de kwaliteit van het eten bezighield, denk aan de koemelk-zonder-ziekten, voedingsleer, veredeling van planten. Dankzij de wetenschap zijn epidemiën en een constant gebrek aan eten in West-Europa redelijk effectief bestreden. Het hele proces is dermate goed onder controle, dat het moeilijk is om te roepen: zo is het wel genoeg, zet de machine maar een tandje lager. En dus krijgen we modieuze appelrassen die maar een jaar of drie meegaan, want "dan wil de consument wat nieuws".
Dat de 19e eeuwse peultjes zijn verbeterd, daar ben ik blij om, ik heb daar mee geëxperimenteerd in de moestuin. Is niet bevallen: draderig, niet erg lang houdbaar en het rendement per plant laag. Maar - om de parallel naar de appel maar even te trekken - modepeultjes? Moet dat?

Die tweedeling is er altijd al geweest, Dick. Het opzienbarende is wellicht dat ondanks een enorm informatiebombardement deze tweedeling niet eens zo vreselijk veranderd is. Het idee van "de informatierevolutie" was dat alle burgers door kennis weerbaar zouden worden; klaarblijkelijk werkt dat niet zo.

"Ik denk dat we simpelweg niet zo bang moeten zijn om de wetenschap niet als zo zuiver te beschouwen." Dat vind ik een mooie zin. Je moet burgers weerbaar maken en laten zien dat wetenschap MAAR wetenschap is.

Dat is tevens een ingewikkelde: de bekende, platgeschreven informatie-overkill (van volstrekt tegengestelde berichten en visies) zorgt waarschijnlijk voor weer eens een nwe tweedeling: weerbaren en onweerbaren (zelfs onder journalisten). Maar ook voor een andere: mensen die over alles hun schouders ophalen en onbereikbaar worden voor zaken waar ze zich maar beter wel over zouden moeten opwinden.

De uitzending van Radar ging overigens over de verwevenheid van artsen en farmaceutische industrie; het Volkskrant artikel suggereert de verwevenheid tussen wetenschappers en industrie. Er zijn heel wat mensen die wetenschap een bepaalde zuiverheid willen toedichten, de zuiverheid van totale objectiviteit bereikt door wetenschappelijke methode's. Maar het blijft mensenwerk, met alle menselijke fouten erop en eraan: fraude, de belangen van de broodheer verdedigen, haantjes gedrag, geldingsdrang. En als er dan ook nog eens stevige (finaciele) belangen in het spel zijn zullen dergelijke factoren helemaal mee gaan spelen.

Ik denk dat we simpelweg niet zo bang moeten zijn om de wetenschap niet als zo zuiver te beschouwen. Ik heb verder ook niet 1,2,3 een antwoord op de feitelijke belangenverstrengeling en hoe het wel moet. Maar deze belangenverstrengeling houdt wel het idee in stand dat we iets aan ons eten moeten en kunnen doen voor onze gezondheid. Terwijl de feiten eigenlijk daartegen spreken.

P, ook al moeten die gesponsorde hoogleraren waken voor afhankelijkheid en ook al wordt daardoor bepaald onderzoek wel en ander niet gedaan, toch maar weer eens de vraag: wie moet dan een volledig onafhankelijke WUR betalen? Het IS toegepast onderzoek, ook het theoretische. Het lijkt me nuttiger de vraag te stellen naar de integriteit van de onderzoekers binnen hun afhankelijkheid, cq. de ruimte die sponsors hen daarvoor laten.