Het zijn spannende onderzoeksvragen, waar voedingskundigen, biochemici, fysiologen, neurologen en psychiaters zich gezamenlijk over buigen: wat is de invloed van het microbiologisch leven in de darmen op de geestelijke gezondheid en die van de hersenen. Vooral de veronderstelde relatie van voeding met psychische klachten en de rol van de darm-brein-as spreken tot de verbeelding. Kan je je geestelijk welbevinden en de gezondheid van je hersenen verbeteren door anders te gaan eten?

In een tijd waarin zowel de voeding verslechtert als de psychische problemen toenemen zijn dat relevante vragen. In een tijd van vergrijzing ook: kunnen de effecten van veroudering op de hersenen afgeremd worden met betere voeding? Het darmmicrobioom van alzheimerpatiënten is duidelijk anders samengesteld dan dat van niet-patiënten, ook zoiets onbevattelijks.

Spin-off
De auteur van Voed Je Brein, een uitgave van de Hersenstichting, is Iris Sommer, hoogleraar psychiatrie en directeur van het Brain and Cognition onderzoeksinstituut van het UMC Groningen. Ze schreef meerdere populairwetenschappelijke boeken. Ook doet ze (met collega's) wetenschappelijk onderzoek, recent nog naar een mogelijk verband tussen voeding en bipolaire stoornis. Deze deelstudie hoort bij een groot onderzoeksprogramma, waarvoor Sommer en haar Groningse collega's in 2020 een miljoen euro van de Hersenstichting ontvingen.

Voed Je Brein is te zien als een spin-off van dat grootse onderzoeksprogramma. Sommer gaat op de hurken en legt aan de leek uit wat goede voeding voor gezonde hersenen is. Dat is hetzelfde als voor een gezond lichaam: veel plantaardige producten, gezonde vetten, goede eiwitten, volkoren, vezels, noten, onbewerkt, vers en gevarieerd. Het bekende rijtje.

Zoals veel van dit soort gezond-eten-boeken bevat ook dit aannames die – zacht uitgedrukt – op gespannen voet met de consensus staan
Patiëntenfolder
Dat in de 74 pagina's inhoudelijke tekst van Voed Je Brein niet alle aspecten van het vakgebied in detail aan de orde komen, is niet vreemd en zou ook te veel gevraagd zijn. Het leest als een uitgebreide patiëntenfolder uit het rekje in de wachtkamer. Wel is het jammer dat Sommer niet wat dieper ingaat op hoe de essentiële processen werken. Welke weg legt een hap eten af en welke stofjes daaruit zorgen via die magische darm-brein verbinding voor andere gevoelens en hersenziekten? Waarom hebben we antioxidanten nodig? Wat mankeert er aan ultra processed food? Hoe werkt ‘ontstekingsremmende voeding’. Wat is inflammatie (de bron van alle kwaad!) precies?

Al zou Sommer het maar met een simpel voorbeeld uitleggen. Nu is Voed Je Brein vooral een kookboek van 190 pagina's met een lang voorwoord waarin algemeenheden over gezonde voeding worden opgelepeld. En als zoveel van dit soort gezond-eten-boeken bevat ook dit aannames die – zacht uitgedrukt – op gespannen voet met de consensus staan.

We hoeven echt niet veel te verwachten van beetjes kurkuma, gember en kruiden in het eten. Wie gewoon kookt kan best zout toevoegen, als je verder maar weinig kant-en-klaar eet. Of goede bacteriën van groente in de darmen achterblijven en gezond werk doen is niet aangetoond. De opvatting dat volle zuivel ongezonde vetten bevat is zo langzamerhand wel achterhaald.

Crispy chiliolie
Het is altijd zeer te prijzen als een wetenschapper de moeite neemt zich tot een ‘gewoon’ publiek te richten. Dat geldt ook voor een instelling als de Hersenstichting, die eveneens de taak om het publiek goed voor te lichten serieus neemt. De vraag is wel voor wie Voed Je Brein bedoeld is. Die vraag wordt prangender als we bij de veertig recepten (niet van Sommer) aangekomen zijn. Sorry hoor, maar daar staat geen normaal gerecht tussen:

Geroosterde zoete-aardappel-salade met noten-cranberrymix met sesamdressing (14 ingrediënten). Linzensalade met makreel, appel en saffraan-ricottacrème (17 ingrediënten). Gele-linzendahl met spinazie en crispy chiliolie (17 ingrediënten). Gegrilde tonijn met wittebonen-crème, kruidenolie en krokante pastinaakslierten (13 ingrediënten).

Als we ervan uitgaan dat een gezond voedingspatroon bestaat uit verse, onbewerkte producten, met weinig verzadigd vet van vlees en vleeswaren, met veel groente en fruit, verwerkt in zelfgekookte maaltijden, met bescheiden porties zuivel, kip, vis en mager vlees, dan dient de vraag zich aan waarom dat niet in Voed Je Brein aan de orde komt. Als je dit boek verkeerd wil begrijpen, of een impliciete boodschap zoekt, dan kan je concluderen dat je je hersenen tekort doet als je ze geen auberginecurry voert. Dat alleen egg fried quinoa en za’atar karnemelkdressing ontstekingsremmend zijn.

De intenties waarmee Voed Je Brein en dergelijke instellingsboeken gemaakt worden, zijn onbetwist. Voorlichting over gezond eten kan niet genoeg of via te veel kanalen gegeven worden. Maar wie koopt dit boek voor dertig euro? Voed Je Brein slaat de plank mis. Het is vlees noch vis, als voorlichting en als kookboek. Het voelt aan als een verplicht nummertje.

Dit artikel afdrukken