Om de vijf à tien jaar bundelt de Gezondheidsraad de meest recente wetenschappelijke inzichten over de relatie tussen voeding en gezondheid in de Richtlijnen Goede Voeding. De richtlijnen van de raad worden vervolgens door het Voedingscentrum vertaald naar praktische adviezen voor de consument. De Schijf van Vijf is hiervan het bekendste voorbeeld. Hoe de schijf eruit komt te zien, is nu nog niet te zeggen. Wel belooft prof. Daan Kromhout – als voorzitter van de Beraadsgroep Voeding van de Gezondheidsraad – dat er een accentverschuiving in de nieuwe richtlijnen gaat plaatsvinden.
Wat wordt de grootste verandering ten opzichte van de huidige Richtlijnen Goede Voeding?
In de vorige richtlijnen lag het accent steeds op voedingsstoffen, macronutriënten en micronutriënten. De laatste jaren zijn wetenschappers minder naar afzonderlijke voedingsstoffen gaan kijken, maar meer naar de relatie tussen voedingsmiddelen, voedingspatronen en gezondheid. De voedingsstoffen zijn natuurlijk nog steeds van belang, maar het geheel is meer dan de som der delen. Niet alleen bij wetenschappelijk onderzoekers maar ook bij voedingskundigen is nu een omslag in het denken nodig van de klassieke voedingskundige benadering waarbij de nadruk ligt op nutriënten, naar aanbevelingen met voedingsmiddelen en voedingspatronen.
Hoe nieuw is deze benadering?
Je moet het meer zien als een accentverschuiving. In de richtlijnen van 2006 hebben we bijvoorbeeld al veel aandacht besteed aan vis. Dat resulteerde in de praktische aanbeveling om twee keer per week vis te eten, waarvan één keer vette vis. Helaas eten we in Nederland nog steeds te weinig vis. Ik ben benieuwd of voedingsvoorlichters daar wat op weten te vinden, want het zou goed zijn als onze visconsumptie omhoog ging.
De aandacht voor voedingssupplementen is toch wel nieuw?
Veel Nederlanders gebruiken tegenwoordig dagelijks voedingssupplementen. Volgens de Voedselconsumptiepeiling gaat het om ongeveer veertig procent van de Nederlanders. De vraag is welke supplementen zinvol zijn en welke niet. Houden we onze adviezen beperkt tot vitamine D, waarover de raad in 2012 naar buiten trad, of zijn er ook redenen om aan andere vitamines aandacht te besteden?
Blijft het gezond om mediterraan of Japans te eten?
We bestuderen de wereldwijd verschenen wetenschappelijke literatuur over de relaties tussen voedingsstoffen, voedingsmiddelen, voedingspatronen en gezondheid. Daarbij besteden we ook aandacht aan de traditionele keukens van de Kretenzers en de Japanners omdat de mensen daar gemiddeld gezonder oud worden dan hier. Hun patronen zijn niet een-op-een naar hier te vertalen, maar wel kun je elementen in hun voeding vinden die ook voor ons gezond zijn. Veel groente en fruit eten bijvoorbeeld, en goede vetten en oliën gebruiken. En bewegen, want een zittend leven is voor niemand goed.
Eerdere Richtlijnen Goede Voeding vormden een lijvig boekwerk. Is dat weer de verwachting?
De Gezondheidsraad publiceert steeds minder op papier en steeds vaker digitaal. Ook de nieuwe richtlijnen zullen als documenten via de website van de Gezondheidsraad te raadplegen zijn. In verschillende achtergronddocumenten maken we een systematische analyse van de stand van de wetenschap over voedingsstoffen, voedingsmiddelen en voedingspatronen in relatie tot chronische ziekten. Ook laten we stap voor stap zien welke keuzes de raad maakt om tot richtlijnen te komen. De achtergronddocumenten vormen de bouwstenen voor het uiteindelijke compacte advies met de nieuwe richtlijnen. Daar mogen de voedingsvoorlichters dan weer mee aan de slag om ze verder te vertalen naar verschillende doelgroepen.
Als we ons niet vergissen, staat hierboven dat de Gezondheidsraad toch in stofjes blijft denken, maar dat gaat doen vanuit manieren waarop mensen eten. En verder dat je gevarieerd en met mate moet eten en moet bewegen. Denk je dat er iets verandert, dat Nederland gezonder gaat laten eten?
Fotocredits: Things you don't believe when you're 16, uitsnede, Adrian Clark
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Astrid, wat je schrijft over meer groente eten, en over het punt dat er ook lokale producten zijn (zoals bijv. boerenkool) die erg gezond zijn, daar ben ik het grotendeels wel mee eens. Ja, je kan met lokale producten een heel gezond eetpatroon volgen. En nee, het is niet haalbaar om volledig hetzelfde te eten en leven als mensen op Kreta, of andere regio's rond de middellandse zee.
Maar nogmaals, dat is dus niet mijn punt. Mijn punt is, heel simpel, dat als dan uit uitgebreid onderzoek blijkt dat een bepaald eet- en leefpatroon geassocieerd wordt met bovengemiddeld gezonde bevolking (zoals op Kreta, zoals op Okinawa, etc.), dat dat dan de enige conclusie is die wetenschappelijk gezien getrokken kan worden. Niks meer en niks minder. Die specifieke voedingspatronen zijn NIET te vertalen. Ook niet door te stellen, zoals jij doet, dat ze daar heel veel groente eten, en dat wij er dus goed aan doen om dat ook te doen, maar dan met boerenkool en raapstelen. Ikzelf maak ook graag van die Nederlandse producten gebruik en vermoed dat ik daar niet ongezond van wordt, maar de Gezondheidsraad kan die stelling nou eenmaal niet nemen, omdat het niet hard te maken is. Althans niet op basis van observaties over de voedingspatronen en gezondheid van inwoners van Kreta e.d..
Maar laat ik het omdraaien. Vind je dat de GR zich zou moeten houden aan die punten waar goed wetenschappelijk bewijs voor bestaat?
Het enige concrete wat we hebben - naast de bovengenoemde mededelingen van dhr Kromhout - is het werkprogramma 2014 van de gezondheidsraad.
Daarin staat te lezen: „Omdat het in de voorlichting juist om voedingsmiddelen gaat, zullen als voorbereiding op de Richtlijnen goede voeding 2015 twee achtergronddocumenten worden gemaakt: één over voedingsstoffen en lichamelijke activiteit en één over voedingsmiddelen en supplementen. Beide in relatie tot gezondheid”.
Dat zegt nog niet zo veel.
Ook wordt gemeld dat men bij de heroverweging 2015 ook zal kijken naar „buitenlandse richtlijnen, zoals de „Dietary Guidelines for Americans 2010”. Dat specifiek naar deze richtlijnen wordt verwezen, maakt me dan weer wat minder enthousiast. De Amerikaanse richtlijnen 2010 is namelijk een vat vol tegenstrijdigheden, waarbij de huidige richtlijnen van ons voedingscentrum zelfs nog vooruitstrevend afsteken.
Nou nou, wat een reacties op dit artikel. Van raapsteeltjes tot aan het voedsel van de Kretenezers. (Moest het 2 x lezen, dacht eerst met een nieuw dieet van doen te hebben). Allemaal héél mooi en lovenswaardig hoe gezond we willen zijn en blijven maar het is te laat: de kans is verkeken. We hebben niet opgelet en nu is Monsanto er met het patent op leven vatdoor gegaan. Even een kort overzichtje van hoever ze zijn.
Genmais is natuurlijk al bekend. Resistent tegen Roundup, een onkruidverdelger die toevallig ook wordt geproduceerd door Monsanto.
Maar een vleesrund dat dmv GM resistent is voor de Gekke koeien ziekte is wat nieuwer. En dat datzelfde rund ook extra fructose in zijn vlees produceert is helemaal nieuw. En waarom doen ze dat? Fructose is eigenlijk een deel van onze suiker en zorgt ervoor dat de signalen van "Een vol gevoel" niet of minder de hersenen bereiken. Gevolg, we eten meer van hetzelfde en dus winst voor de producent.
Helemaal nieuw? Nee natuurlijk. Alleen moesten we het zelf toevoegen (specerijenmixen) of het werd al toegevoegd aan kant en klare producten en dan moet het op de verpakking staan. En binnenkort? Nou, het staat prominent op de agenda bij het af te sluiten vrijhandelsakkoord dat de EU en de VS willen gaan afsluiten: GEEN VERMELDING VAN GM op de verpakking. De weg ligt open naar het weer vrij kunnen consumeren van vlees dat besmet is met bv. de gekke koeien ziekte. Het beest is resistent maar wij? Nee, wij nog niet.
jij maakt die aloude raapsteeltjes tenminste nog op zijn hollands klaar astrid, ik heb bij Janneke Vr. mijn beklag gedaan dat ze tegenwoordig steeds op zijn mediterraans met pasta opgediend worden in de blogs en krantenrecepten, en dan wordt die goede oude raapsteel ook nog vaak vervangen door cime di rape (zoals door Florine vorige maand hier). Als ik het ergens zie, moet ik het toch ook eens proberen, het schijnt pittiger te smaken, probeer dat zaad ook ergens te krijgen trouwens voor je moestuin,ik verwacht het eerstdaags, als nieuwste trend in zaaizaad, te koop. en regel 5 van de Braziliaanse eetregels: zo weinig mogelijk in je eentje eten, dat pakt voor mij dus soms wel eens verkeerd uit (soms hoor!)
Ik had al zo'n vermoeden dat Kummel hetzelfde is als Karwij, dat zijn idd anijsachtige smakende zaadjes en kwa vorm lijken ze op komijn, ik heb ze nooit gebruikt eigenlijk, komijnzaad gebruik ik eigenlijk ook nooit, wel poeder.
Raapstelen niet mogen kopen? Dan koop je ze toch voor jezelf, eet jij tenminste gezond, wat je vriendin doet moet ze dan zelf weten, toch? Zo zou ik doen hoor. Ik ga binnenkort lekker raapstelen in mijn moestuintje zaaien, ik heb dan wel 2 oosterse soorten, zoals ze dat noemen, de Mizuna en Mibuna, maar ze zijn heerlijk. Gewone raapstelen had ik vorig jaar af en toe in mijn Odin groentetassen, lekker stamppot mee gemaakt, de ene keer met aardappel en de andere keer met pastinaken of knolselderij en dan de raapstelen gewoon rauw erdoor, lekker hoor.
Hahaha, dan zou ik ook maar geen paardenbloemen en blaadjes plukken voor de sla......das nog erger armeluisvoer, maar ook zeer gezond.