3 min
In Vlaanderen ziet een opmerkelijk experiment het licht. Het Gentse stadsbestuur lanceert binnenkort een oproep aan landbouwers om pilootprojecten te starten op gronden van het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW). Ze mogen die pachtvrij gebruiken voor stadsgerichte landbouwprojecten of testgrond om bijvoorbeeld nieuwe gewassen te leren kennen. Dat is één van de actiepunten in een nieuw visieplan over landbouw waarin de stad Gent “uitdrukkelijk kiest voor een duurzame en stadsgerichte landbouw”.
Vorig jaar verklaarde het Hof van Beroep in Gent de verkoop van 72 percelen landbouwgrond door het OCMW Gent aan havenbaas Fernand Huts nietig. Het ging om 450 hectare in Zeeuws-Vlaanderen die in 2016 voor een totaalbedrag van €17,5 miljoen werden verkocht. Die nietigverklaring zorgde voor behoorlijk wat commotie en sindsdien besliste Gent om een moratorium in te stellen op de verkoop van landbouwgronden die eigendom zijn van het OCMW. Zeker tot het einde van de legislatuur mag het OCMW Gent, één van de grootste landbouwgrondbezitters van Vlaanderen, geen gronden meer verkopen.
Bevoegd schepen Tine Heyse (Groen) pleitte ervoor om de gronden aan te wenden om de lokale voedselvoorziening te verduurzamen en startende of actieve landbouwers te ondersteunen. Dat pleidooi heeft nu vorm gekregen in het strategisch plan ‘Visie op landbouw in en rond Gent’, waar ook de lokale landbouwers hebben aan meegewerkt. “We zijn al jarenlang koploper in het uitwerken en realiseren van een stedelijke voedselstrategie”, klinkt het. “Een logische volgende stap is om hier ook een stadsgericht landbouwbeleid aan te koppelen.”
Nog 137 landbouwers in Gent
Gent is in de eerste plaats een stad, maar toch bestaat bijna één vijfde van het grondgebied uit weilanden en akkers. De stad telt vandaag 137 landbouwers, van wie er 79 een beroepslandbouwbedrijf hebben. In totaal bewerken die zowat 3.130 hectare grond. Het grootste deel van het landbouwgebied wordt gebruikt als grasland, goed voor 53 procent van het totaal. Dat is opvallend meer dan in de rest van Vlaanderen, waar het gaat om 33,2 procent. Dat is een gevolg van de twee grote riviervalleien - Schelde en Leie - en kleinere beekvalleien op Gents grondgebied.
De Gentse landbouw draait dan ook voornamelijk om melkvee en vleesvee, die gebruik kunnen maken van het grasland. Gent en zijn omgeving zijn sinds de 19de eeuw ook gekend voor de sierteelt. Tuinbouwbedrijven gebruiken slechts 2,1 procent van het landbouwoppervlak, maar de sector kan wel rekenen op een hoge opbrengst per hectare. Voorts zijn er ook akkerbouwbedrijven die zich vooral toeleggen op de teelt van aardappelen en graan en daarnaast is er ook fruitteelt. Professionele pluimveebedrijven komen in Gent niet voor.
Professionele landbouw volgens agro-ecologische principes
In het plan van de stad Gent wordt gekozen voor een stadsgerichte en duurzame voedselproductie. “Het toekomstbeeld waar we naar streven, is een professionele Gentse landbouw die zorgt voor stadsgerichte en duurzame voedselproductie voor de Gentenaars. De uitgangspunten in zo’n stadsgericht en duurzaam voedselsysteem liggen in lijn met de principes van agro-ecologische landbouw, aangevuld met een focus op de maatschappelijke meerwaarde van landbouw”, zo staat te lezen in het visieplan. Het versterken van de veerkracht, economische rendabiliteit en het welbevinden van de Gentse landbouwbedrijven is dan ook een eerste beleidsdoelstelling.
De stad erkent dat landbouwers niets zijn zonder grond. “De afgelopen decennia ging er heel wat landbouwgrond in Gent verloren. Zowel voor bestaande landbouwbedrijven als starters is toegang tot grond dan ook een cruciaal punt”, luidt het. Daarom wil het in de toekomst maximaal kwaliteitsvolle landbouwruimte vrijwaren voor duurzame, stadsgerichte en professionele landbouwactiviteiten. Wat ook verankerd wordt in een tweede beleidsdoelstelling.
Gent wil ook maximaal inzetten op de korte keten. “Door in het aantal tussenschakels te knippen, kunnen landbouwers meer marge overhouden”, zo wordt de derde beleidsdoelstelling verduidelijkt in het visieplan. Daarnaast ziet Gent landbouwers ook als partners in de zorg voor het landschap, de leefomgeving, het milieu en de natuur. Het zal dan ook natuurinclusieve landbouw aanmoedigen en er samen met de landbouwers werk van maken (beleidsdoelstelling 4). Als vijfde beleidsdoelstelling wil de stad landbouwers ook weerbaarder maken voor klimaatverandering en wil ze hen aanzetten om zelf een positieve bedrage aan het klimaat te leveren. Tot slot zal Gent werk maken van initiatieven rond voeding die zorgen voor een betere sociale cohesie.
Toetsingskader voor vergunningen en andere acties
De stad Gent zal deze visietekst niet alleen gebruiken bij het aftoetsen van vergunningsaanvragen. Er staan ook een reeks concrete acties in om de Gentse landbouw te versterken en verduurzamen. Een aantal daarvan bestaan al en worden verdergezet. Zo zullen de boerenmarkten verder financieel ondersteund worden en kunnen landbouwers subsidies krijgen als ze hun bedrijf willen verduurzamen. Ook het principe van de korte keten wordt opgenomen in overheidsopdrachten voor voeding en het moratorium op de verkoop van OCMW-landbouwgronden wordt aangehouden.
Maar er staan ook nieuwe acties op de planning, zegt de stad. Zo komt er een nieuwe oproep voor pilootprojecten rond landbouw op OCMW-gronden die pachtvrij gebruikt kunnen worden. De focus daarbij ligt op thema’s zoals eiwittransitie, droogte, natuurinclusieve landbouw en natuurbeheer met landbouwers. De stad start ook een project met de landbouwers van het Parkbos om de droogte tegen te gaan, onder meer door het plaatsen van zogenaamde stuwtjes in grachten om het water tegen te houden en te sparen. Er komt dit jaar ook een nieuwe overheidsopdracht voor het beheer van diverse graslanden op het openbaar domein voor een periode van vier jaar. Op die manier zal in totaal 81 hectare natuur, verspreid over zeven loten, beheerd worden door landbouwers.
“We beseffen dat het landbouwbeleid vandaag sterk bepaald wordt door Europees en Vlaams beleid”, klinkt het tot slot. “Maar als stad kunnen we wel de beschikbare lokale beleidsinstrumenten inzetten om een aanvullend landbouwbeleid aan onze Gentse voedselstrategie te koppelen. Op die manier kunnen we een belangrijke rol vervullen in de transitie van landbouw en voedselproductie in Gent.”
Dit artikel afdrukken
Bevoegd schepen Tine Heyse (Groen) pleitte ervoor om de gronden aan te wenden om de lokale voedselvoorziening te verduurzamen en startende of actieve landbouwers te ondersteunen. Dat pleidooi heeft nu vorm gekregen in het strategisch plan ‘Visie op landbouw in en rond Gent’, waar ook de lokale landbouwers hebben aan meegewerkt. “We zijn al jarenlang koploper in het uitwerken en realiseren van een stedelijke voedselstrategie”, klinkt het. “Een logische volgende stap is om hier ook een stadsgericht landbouwbeleid aan te koppelen.”
Nog 137 landbouwers in Gent
Gent is in de eerste plaats een stad, maar toch bestaat bijna één vijfde van het grondgebied uit weilanden en akkers. De stad telt vandaag 137 landbouwers, van wie er 79 een beroepslandbouwbedrijf hebben. In totaal bewerken die zowat 3.130 hectare grond. Het grootste deel van het landbouwgebied wordt gebruikt als grasland, goed voor 53 procent van het totaal. Dat is opvallend meer dan in de rest van Vlaanderen, waar het gaat om 33,2 procent. Dat is een gevolg van de twee grote riviervalleien - Schelde en Leie - en kleinere beekvalleien op Gents grondgebied.
De Gentse landbouw draait dan ook voornamelijk om melkvee en vleesvee, die gebruik kunnen maken van het grasland. Gent en zijn omgeving zijn sinds de 19de eeuw ook gekend voor de sierteelt. Tuinbouwbedrijven gebruiken slechts 2,1 procent van het landbouwoppervlak, maar de sector kan wel rekenen op een hoge opbrengst per hectare. Voorts zijn er ook akkerbouwbedrijven die zich vooral toeleggen op de teelt van aardappelen en graan en daarnaast is er ook fruitteelt. Professionele pluimveebedrijven komen in Gent niet voor.
Het toekomstbeeld waar we naar streven, is een professionele Gentse landbouw die zorgt voor stadsgerichte en duurzame voedselproductie voor de Gentenaars
Professionele landbouw volgens agro-ecologische principes
In het plan van de stad Gent wordt gekozen voor een stadsgerichte en duurzame voedselproductie. “Het toekomstbeeld waar we naar streven, is een professionele Gentse landbouw die zorgt voor stadsgerichte en duurzame voedselproductie voor de Gentenaars. De uitgangspunten in zo’n stadsgericht en duurzaam voedselsysteem liggen in lijn met de principes van agro-ecologische landbouw, aangevuld met een focus op de maatschappelijke meerwaarde van landbouw”, zo staat te lezen in het visieplan. Het versterken van de veerkracht, economische rendabiliteit en het welbevinden van de Gentse landbouwbedrijven is dan ook een eerste beleidsdoelstelling.
De stad erkent dat landbouwers niets zijn zonder grond. “De afgelopen decennia ging er heel wat landbouwgrond in Gent verloren. Zowel voor bestaande landbouwbedrijven als starters is toegang tot grond dan ook een cruciaal punt”, luidt het. Daarom wil het in de toekomst maximaal kwaliteitsvolle landbouwruimte vrijwaren voor duurzame, stadsgerichte en professionele landbouwactiviteiten. Wat ook verankerd wordt in een tweede beleidsdoelstelling.
Gent wil ook maximaal inzetten op de korte keten. “Door in het aantal tussenschakels te knippen, kunnen landbouwers meer marge overhouden”, zo wordt de derde beleidsdoelstelling verduidelijkt in het visieplan. Daarnaast ziet Gent landbouwers ook als partners in de zorg voor het landschap, de leefomgeving, het milieu en de natuur. Het zal dan ook natuurinclusieve landbouw aanmoedigen en er samen met de landbouwers werk van maken (beleidsdoelstelling 4). Als vijfde beleidsdoelstelling wil de stad landbouwers ook weerbaarder maken voor klimaatverandering en wil ze hen aanzetten om zelf een positieve bedrage aan het klimaat te leveren. Tot slot zal Gent werk maken van initiatieven rond voeding die zorgen voor een betere sociale cohesie.
Toetsingskader voor vergunningen en andere acties
De stad Gent zal deze visietekst niet alleen gebruiken bij het aftoetsen van vergunningsaanvragen. Er staan ook een reeks concrete acties in om de Gentse landbouw te versterken en verduurzamen. Een aantal daarvan bestaan al en worden verdergezet. Zo zullen de boerenmarkten verder financieel ondersteund worden en kunnen landbouwers subsidies krijgen als ze hun bedrijf willen verduurzamen. Ook het principe van de korte keten wordt opgenomen in overheidsopdrachten voor voeding en het moratorium op de verkoop van OCMW-landbouwgronden wordt aangehouden.
Maar er staan ook nieuwe acties op de planning, zegt de stad. Zo komt er een nieuwe oproep voor pilootprojecten rond landbouw op OCMW-gronden die pachtvrij gebruikt kunnen worden. De focus daarbij ligt op thema’s zoals eiwittransitie, droogte, natuurinclusieve landbouw en natuurbeheer met landbouwers. De stad start ook een project met de landbouwers van het Parkbos om de droogte tegen te gaan, onder meer door het plaatsen van zogenaamde stuwtjes in grachten om het water tegen te houden en te sparen. Er komt dit jaar ook een nieuwe overheidsopdracht voor het beheer van diverse graslanden op het openbaar domein voor een periode van vier jaar. Op die manier zal in totaal 81 hectare natuur, verspreid over zeven loten, beheerd worden door landbouwers.
“We beseffen dat het landbouwbeleid vandaag sterk bepaald wordt door Europees en Vlaams beleid”, klinkt het tot slot. “Maar als stad kunnen we wel de beschikbare lokale beleidsinstrumenten inzetten om een aanvullend landbouwbeleid aan onze Gentse voedselstrategie te koppelen. Op die manier kunnen we een belangrijke rol vervullen in de transitie van landbouw en voedselproductie in Gent.”
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Pachtvrije grond voor pilotprojecten, "maximaal kwaliteitsvolle landbouwruimte vrijwaren voor duurzame, stadsgerichte en professionele landbouwactiviteiten."
Dus staatssteun voor de pilotprojecten. Pachtvrij geven wat eigenlijk geld kost.
Verschillende restricties op het grondgebruik die de marktwerking van de grond zelf ernstig veranderen en vervolgens ook de producten die de grond voortbrengt.
Comparatieve voordelen geven aan producenten voor de lokale markt en zodoende wellicht kostprijsvoordelen voor producten van de lokale producenten.
Dat staat redelijk haaks op een vrije markt voor alle producten en verboden op prijsafspraken, staatssteun en zulks.
Boy, laten we het afpellen: waarom is het controversieel?
Wat jammer, dit is in mijn ogen één van de meest controversiële experimenten in de Europese en wereldhandel. En niemand heeft er iets op in te brengen? Wie durft het eens door te hakken?
Het klinkt als een mooi initiatief om stad en platteland dichter bij elkaar te krijgen. Ik ben toch heel benieuwd hoe dit valt bij de staatssteun en mededinging waakhonden. Dan is er geen obstakel om alle lokaal georiënteerde markten los te koppelen van de internationale markt en die gericht te ondersteunen.