Lees ook
De NOS ontdekte het rapport op de site van het Duitse milieuagentschap. Het zou reeds finaal zijn en in de huidige vorm en bewoordingen worden gepubliceerd. Het rapport werd samengesteld door de Nederlanders Roland Bobbink en Hilde Tomassen (van bureau B-ware uit Nijmegen) en de Duitse Christin Loran (van het Umweltbundesamt in Dessau-Roßlau).

Het bericht komt op een pikant moment naar buiten. Woensdag sprak stikstofgespreksleider Johan Remkes met een brede groep vertegenwoordigers van Nederlandse boeren. Daar werd enige ruimte gevonden om te morrelen aan het strenge stikstofbeleid van de regering. Het rapport geeft politici - lees: D66 - de politieke ruimte die het kabinet probeert te vinden om de diepe kloof tussen boeren en overheid te overbruggen toch weer teniet te doen.

Het rapport geeft politici - lees: D66 - de politieke ruimte die het kabinet probeert te vinden om de diepe kloof tussen boeren en overheid te overbruggen toch weer teniet te doen
De consensus onder de wetenschappers zou betekenen dat Nederland de uitstoot van stikstof nog verder zal moeten terugdringen om in 2030 74% procent van de natuurgebieden te hebben beschermd tegen stikstofuitstoot.

In het rapport worden nieuwe grenzen gesteld waarbinnen de Nederlandse stikstofnorm in de toekomst moet vallen. Het rapport betekent dat voor tientallen Nederlandse natuurgebieden de huidige stikstofnormen niet streng genoeg zijn. De NOS vergeleek de nieuwe internationale eisen met de huidige kritische depositiewaarde (KDW) van Nederland en constateerde dat slechts 25 tot 30% van de Natura 2000-gebieden niet binnen de nieuwe strengere grenzen valt.

De Nederlandse regering wil dat in 2030 74% van de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden beschermd is tegen een overdaad aan stikstofneerslag. Dat betekent dat de stikstofuitstoot in die gebieden onder de KDW moet blijven. De strengere KDW in het VN-rapport betekent dat de stikstofuitstoot nog meer moet worden teruggedrongen dan al gepland.

"Die doelstellingen zullen niet veranderen, maar de achtergrond wel. Als de KDW strenger wordt, moet er meer gebeuren om de doelen te halen en moeten er meer hectares natuur in een goede conditie worden gebracht", zei Chris Backes, hoogleraar milieurecht aan de Universiteit Utrecht, tegen de omroep.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zei tegen de NOS dat het nieuwe rapport waarschijnlijk niet overal een beleidswijziging zal betekenen, omdat in het huidige beleid "tot op zekere hoogte" marges voor aanpassingen zijn opgenomen.

Indien de consensus van de wetenschappers voor waar en realistisch wordt genomen, kan daarmee een nieuw politiek feit ontstaan. Driekwart van de Nederlandse natuurgebieden onder de vlag van Natura 2000 krijgen een strengere KDW-norm. Daarmee wordt boeren wel zo lastig, dat het geen zin om te doen alsof er nog perspectief is voor agrarische activiteit die meer is dan wat community supported agriculture.

Wijs bestuur
Wat zou een goed beleid - vanuit wijs bestuur ('good governance') - kunnen zijn om de nu weer verder opgewonden spanning te ontspannen? Het stikstofdossier lijdt onder nu al drie jaar gehannes en de grote ergernis die daardoor in de relatie tussen de overheid en boeren is ontstaan.

De verwerkende keten kan niet zowel boeren redden als de eigen sanering financieren
Een simpele gedachte om nader uit te werken:
  • doe alle boeren een uitkoopaanbod en kijk wie overblijft; doe dat in ieder geval in Gelderland (rond de Veluwe, één van de meest betroffen provincies)
  • help deze boeren en de infrastructuur die zij verder in leven houden (verwerkende industrie) om elders in de EU waar de wegvallende Nederlandse productie zal worden opgevangen die weer op te bouwen tegen strenge Nederlandse emissienormen op het gebied van water, bodem en lucht

Die twee simpele uitgangspunten voor beleid kunnen een doorbraak in het dossier betekenen en voorkomen dat het dossier nog jarenlang in een welles/nietes patstelling over de waarheid van wetenschap en boerenverzet tegen gedwongen uitkoop blijft hangen.

Het nieuwe rapport brengt Nederland in een steeds bevreemdendere situatie voor wat betreft het perspectief voor boeren. Boeren worden gedwongen tegen hoge kosten te gaan produceren. De overheid wil dat deels laten bekostigen door hun verwerkende keten. Die zal echter markten verliezen omdat het product dat zij voor 70-90% in het buitenland verkopen te duur wordt. Ze moeten dus zowel hun boeren redden als hun sanering financieren. Dat gaat niet en zal met aan zekerheid grenzende economisch zekerheid leiden tot het verschrompelen van de gehele Nederlandse foodagriketen. Het is dan ook beter daar met zulk hangen en wurgen ineens komaf mee te maken en de keten een kans te bieden zich geleidelijk te verspreiden over zijn verzorgingsgebied Noord-West Europa, wellicht deels vanuit Oost-Europa dat in het komende decennium een landbouwspurt zal gaan maken. Dat heeft als groot voordeel in Europa dat de landbouw daar versneld verduurzaamd en is om die reden een goede aanleiding om in Brussel en andere Europese hoofdsteden wat informele overleggen te plannen.

Boerenactie-organisatie Agractie liet vanmorgen over de voorpublicatie van het rapport weten: We vinden het een zeer doorzichtige poging van ambtenaren en wetenschap om toch vooral de veehouderij in te krimpen en de plannen door te zetten. Maar dat bepalen ambtenaren niet maar de politiek. Vorige week was er nog het bericht dat veel Europese landen geen enkele rapportage mbt stikstof doen. ''Alleen de factor stikstof zegt niets over de staat van de natuur en biodiversiteit zegt ook het PBL.''

LTO Nederland laat weten:
LTO Nederland heeft kennis genomen van de NOS berichtgeving over het onderzoek naar stikstofgevoelige natuur en het achterliggende rapport. Opnieuw zien we een eenzijdige focus op de KDW in plaats van het integraal meten van een goede staat van instandhouding van de natuur. De methodiek van de KDW is daarbij één indicator, maar niet een absolute zekerheid om beleid op te baseren. Het is nu aan het Kabinet om met een afweging te komen over de uitkomsten van het rapport.

Voor- en tegenstanders van het rapport wijzen elkaar op de eeuwige twist over meer meten waar niet uit te komen valt omdat er veel onzekerheid is; er moet een keuze gemaakt worden bij beperkte informatie.


UPDATE 3 september 11u30
Er is de nodige discussie ontstaan over de 'toevalligheid' van dit rapport en het 'gewicht' ervan (is het van de VN?). De NOS meldde gisteren aan het begin van de avond dat het echt toeval is dat de omroep dit in gewicht op de IPCC-modellen lijkende ("Je zou het kunnen vergelijken met het IPCC-rapport over klimaatverandering", schrijft de NOS) rapport ontdekte.
Daarmee zegt de omroep dat het niet gelekt is.

Is het een zwaar VN-rapport? Het is een rapport waar de UNECE (United Nations Economic Commission for Europe) iets mee te maken heeft. De makers van het rapport die met anderen diverse bijeenkomsten hebben gehad formuleren dat als volgt: The report describes the scientific background and results of the review and revision of the empirical critical loads of nitrogen established for Europe in 2011 under the umbrella of the UNECE Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution (LRTAP Convention). De term VN-rapport en vergelijkbaar met IPCC is nogal aangezet gekozen. De IPCC rapporten vertegenwoordigen een aanmerkelijk bredere vertegenwoordiging van experts.
Dit artikel afdrukken