‘Geen voedselzekerheid zonder industriële productie’

Het debat vond afgelopen afgelopen woensdag plaats in het gebouw van de NRC aan het Amsterdams Rokin. Menig culinair schrijver van de grote Nederlandse pers en een kritische groep lezers van de krant was aanwezig. Het viel Van Boekel op hoe wantrouwig het publiek staat tegen industrieel voedsel en de grootschalig opererende moderne voedselketen. Tevens zag hij het begin van een opening tot gesprek. Van de draad die zich inmiddels op Foodlog ontspint, wordt hij minder vrolijk liet hij ons weten. We lichten zijn reactie daarom uit de draad om de aandacht te vestigen op het onderwerp dat hij graag zou willen agenderen: beoordeel de nadelen van industriële voeding eens naast de – volgens hem – veel grotere voordelen daarvan.

Het was een interessant debat afgelopen woensdag waar ik met veel plezier aan heb deelgenomen als panellid. Het was in ieder geval heel goed om een begin van een dialoog te kunnen bespeuren maar tegelijkertijd bespeurde ik ook dat er bij een flink aantal mensen het dogma wordt aangehangen dat industrieel voedsel per definitie niet goed kan (of mag?) zijn.

Voorbij het dogma: geen welles-nietes
De industrie zou niet te vertrouwen zijn. Een stemhebbend publiek ziet een complot om iedereen verslaafd te maken aan zout, suiker en vet en dat alles wordt verpakt in een sausje bestaande uit vermaledijde e-nummers. Die overtuiging heeft dogmatische trekken waar we voorlopig nog niet van af zijn. Dat laten laten ook de reacties in Pakjes & Zakjes-draad op Foodlog zien.
Ook ik word waarschijnlijk in het verdachtenbankje gezet als Wageningse levensmiddelentechnoloog die mensen opleidt die in die verafschuwde industrie gaan werken en nog meer van dat industrieel voedsel gaan ontwerpen. Soit. Ik ken mijn plaats als wetenschapper en ik ga hier niet beweren dat alle critici van ‘industrieel’ het bij het verkeerde eind hebben. Dat leidt tot een vruchteloos welles-nietes spel.

Wat is ‘industrieel’?
Wel wil ik graag de aanzet geven tot een gesprek over wat industrieel voedsel nou eigenlijk is, en wat daar de voor- en nadelen van zijn. Het zou alleen al geweldig als de beeldvorming eens wat meer vanuit de feitelijke waarnemingen zou worden gevoed. Iedereen heeft zo zijn beeld van pakjes en zakjes, maar klopt dat wel met de werkelijkheid? Zoals afgelopen woensdag ook genoemd zijn producten als kaas, bier, koffie, tomatenpuree, verpakte verse salades, vruchtensappen, en nog veel meer, vaak industrieel geproduceerd, en naar mijn overtuiging meestal van een uitstekende kwaliteit. Ik wil zelfs beweren dat high tech producten in een aantal gevallen meer en kwalitatief hoogwaardiger inhoudsstoffen hebben dan verse producten die door de consument zelf worden bereid. Die bewerkte producten en het gevarieerde voedingspatroon dat we ermee kunnen vormgeven zouden we dan zelfs gezond mogen noemen. Maar zover wil ik nog niet gaan. Ik wil het er slechts over hebben of die high tech producten als voedingsmiddel inferieur zijn aan verse.

We hebben er belang bij
Ik ben van mening dat de voedselproductie zoals we die in de afgelopen pakweg 100 jaar hebben opgebouwd van belang is voor ons allemaal. Alleen industriële voedselproductie kan de wereldsteden voeden waar we binnenkort met zijn 7 miljarden wonen. Zelfs voor degenen die achter blijven in de dunner bevolkte gebieden op aarde zijn er voor een gevarieerde voeding van afhankelijk. Gek genoeg is industriële productie belangrijker dan ooit, maar zijn de samenleving en veel van zijn opiniemakers tegen. Dat zorgt voor een rare spagaat. Mensen lijken het besef verloren te hebben hoe zeer we afhankelijk zijn van landbouw en adequate voedselverwerking. Ik durf te beweren dat onze huidige voedselzekerheid een schijnzekerheid is en dat we in de nabije toekomst grote problemen tegemoet gaan zien die ver uitstijgen boven de discussie over pakjes en zakjes.

Als aftrap voor de discussie lanceer ik de volgende stelling:

We kunnen niet rekenen op voedselzekerheid zonder industriële productie

Ik zou de discussie over het goed en fout van industriële voedselproductie graag zo agenderen. Deze invalshoek kon afgelopen woensdag niet meer aan de orde komen vanwege tijdgebrek. Ik vind dat we de resultaten van het gesprek van afgelopen woensdag moeten proberen te gebruiken als startpunt voor een verdergaand debat. Daarin kunnen we de voors en tegens die boven zijn komen drijven verder fileren op hun relevantie voor onze meningsvorming. Ik zal daar als technoloog en wetenschapper graag mijn steentje aan bijdragen zonder te pretenderen de wijsheid in pacht te hebben. Het onderwerp is te belangrijk om vanuit dogma’s te blijven redeneren.

Fotocredits: voedingsmiddelenrevolutie