Sinds 1987 zijn er geen nieuwe antibiotica meer ontdekt die het tot medicijn hebben gebracht. Dankzij een doorbraak van Amerikaanse wetenschappers van de Northeastern University in Boston lijkt aan deze situatie nu een eind te komen. De onderzoekers hebben een nieuwe manier gevonden om bacteriën te laten groeien en daarbij hebben ze 25 nieuwe antibiotica ontdekt - met tenminste 1 soort die veelbelovend lijkt om het tot medicijn te schoppen.

Het onderzoek is verschenen in Nature en wordt al een mogelijke 'game-changer' en 'het topje van de ijsberg' genoemd, schrijft BBC News Health. Met de nieuwe antibiotica zou het probleem van de oprukkende antibiotica-resistentie mogelijk tot staan kunnen worden gebracht.

'Bodemhotel'
De onderzoekers moeten eerst een oplossing vinden voor het feit dat verreweg de meeste microben die in de bodem leven, zich niet in laboratoriumomstandigheden laten kweken. Daarom maakten ze een kweekfaciliteit rechtstreeks in de grond, een soort 'onderaards hotel'. In iedere 'hotelkamer' plaatsten ze 1 bacterie, waarna ze het hotel in de bodem begroeven. Zo kon de unieke chemische samenstelling van de grond wel tot in de hotelkamer doordringen, maar kon de bacterie zijn kamer niet uit. Daarmee werd het mogelijk het gedrag van de bacteriën en de invloed van de bodemchemie te bestuderen.

De wetenschappers denken dat ze op deze manier ongeveer de helft van alle bodembacteriën kunnen kweken, in plaats van de 1% waarmee dat tot nu toe nog maar gelukt is. Zo hebben ze eindelijk een middel om de werking van antibiotica te kunnen testen.

Teixobactin
Hoofdonderzoeker professor Kim Lewis zegt over de resultaten: "Tot zover hebben we 25 nieuwe antibiotica ontdekt met deze methode en daarvan is teixobactin de laatste en meest veelbelovende. [Het onderzoek laat zien dat] nog niet eerder gekweekte bacteriën nieuwe chemie bevatten die we nog niet eerder gezien hebben. Dat is een veelbelovende bron van nieuwe antimicrobials en zal hopelijk het veld van de antibiotica-ontdekkingen nieuw leven helpen inblazen."

Het nieuw ontdekte teixobactin lijkt inderdaad toxisch te zijn voor bacteriën, maar niet voor zoogdierweefsels. In een test op muizen kon met teixobactin een dodelijke dosis MRSA uit de weg geruimd worden. De volgende stap is testen op mensen.

Kans op nieuwe resistentie klein geacht
De kans dat bacteriën resistentie kunnen opbouwen tegen teixobactin achten de wetenschappers klein. Teixobactin richt zich op de vetten die essentieel zijn voor het opbouwen van de bacteriecelwand. "Dit is een antibioticum dat voornamelijk geëvolueerd is om resistentievrij te zijn", zegt Lewis. "Zoiets hebben we nog niet eerder gezien. Het heeft verschillende onafhankelijke trucs die resistentieontwikkeling te beperken."

Diverse door de BBC geraadpleegde commentatoren merken op dat er bij de ontdekking nog wel wat kanttekeningen bij de ontstane euforie te plaatsen zijn. Zo werkt teixobactin alleen op gram-positieve bacteriën en dus bijvoorbeeld niet tegen E.coli. Ook is het de vraag of de resistentie-ontwikkeling inderdaad in de hand te houden zal zijn, of dat we in dezelfde fouten zullen gaan vervallen als na de eerste ontdekkingen. Als het gestaag toenemende voorschrijfgedrag in Groot-Brittannië een indicatie mag zijn, hebben we ons lesje nog niet geleerd. Sir Alexander Fleming, de ontdekker van de penicilline, waarschuwde al in zijn Nobelprijsspeech van 1945 voor de risico's van resistentie.
Dit artikel afdrukken