3 min
Ik kijk zelden meer TV. Gelukkig wees Brigitte Lombert me op een prachtige uitzending, die natuurlijk te vinden is op het onvolprezen Uitzending gemist.Gisteravond was bij Kassa's immer scherpe Felix Meurders een aardig trio te gast: Unilever (Harry Brouwer), het Voedingscentrum (Boudewijn Breedveld), Frans Kok (hoogleraar humane voeding in Wageningen). Stelling: het Ik Kies Bewust-logo is een feestje voor de industrie. Regeert de leugen of niet?
Ja, maar op een heel andere manier dan je zou denken. Kok pakte Unilever en het Voedingscentrum eens flink aan. Zo leek het.
Het duo Brouwer en Breedveld hielden niet op zichzelf en elkaar tegen te spreken. Het logo heette eerst geen gezonde aanbeveling maar slechts een aanduiding voor een 'betere slechte' keuze. Bovendien was het nog maar een eerste stap. Toen was het weer wel een echt 'gezonde' keuze die beslist alleen op eersteklas producten was geplakt.
Dat gehaspel maakte beide heren een gemakkelijke prooi voor Meurders, die de bal steeds keurig op de stip legde voor Kok. Die kon zo gemakkelijk zijn uitspraken in NRC Handelsblad van afgelopen maand herhalen. Het IKB-logo is opgerekt om er wat meer bestaande producten in te kunnen laten passen. Het is een aardige eerste stap die hij van harte ondersteunt, maar het moet allemaal wat strenger. Mooi om te verwijzen naar 'internationale richtlijnen', zoals Unilever en het VC sullig deden - natuurlijk wetende dat Kok ze zou pakken, m.n. op Cup-a-Soup, een product dat je voor de rest van de dag dwingt tot een zoutarm dieet, en dan hebben we het nog niet over de vetsamenstelling ervan.
Niet voor niets heeft een commissie onder Kok's leiding die richtlijnen aangescherpt (dank aan Willem die ze hier gisteren al aanbracht).
"Geweldig", moet je nu denken als TV-kijker, "er is nog kritische TV en ons Wageningen loopt tenminste voor op 'Internationale Richtlijnen'. Nou die rotindustrie nog."
Zou het? Het was een knap staaltje. Boven tafel de kritiek van Kok. Unilever en het VC wat mokkend en morrend. En uiteindelijk iedereen het weer helemaal eens: er zijn goede eerste stappen gezet, maar nou wel verder. Natuurlijk.
Het fundamentele probleem blijft onaangeraakt. Kok stelde in NRC Handelsblad met zoveel woorden dat we eigenlijk nog maar heel weinig weten over goede voeding. Die kennis is nog zo jong dat er steeds verandering in optreedt.
De vraag is dan ook waar verstandige richtlijnen überhaupt op gebaseerd mogen zijn en dus wat je het recht geeft om de beste mogelijke kennis van vandaag dan maar in een logo, cq. voedingsvoorschriften om te zetten?
Drie keer raden. Het bestaande aanbod is het uitgangspunt. Noodzakelijk want de industrie 'moet ook door'. Ook dat stelde Kok zonder enige omhaal in zijn NRC interview. Dat is een aanvechtbare vorm van pragmatisme. Om de heel simpele reden dat er in het tijdperk van vóór de door Midas Dekkers zo lekker sarcastisch neergezette 'homo adidas' een ander aanbod in de schappen lag. Een aanbod dat nog een lijn had met honderden jaren eten en leven daarvoor. Die hebben we kennelijk definitief doorgesneden.
Zie de commentaren bij de link achter de 'homo adidas' (een bespreking van het boek op geencommentaar.nl). Boeiend. Mensen hebben een 'tyfus-hekel' aan de modus operandi waar hun lichamen voor gemaakt zijn. Dat lichaam is een vervelende 'skin bag' die ons hindert in wie we willen zijn. Zelfrealisatie, daar gaat het om. En dat betekent niets meer of minder dan een 'total makeover' zoals ik dat wil en op het moment dat ik dat wil. Meteen. Het vervelende alleen is dat de evolutie van die skin bag een paar miljoen jaar duurt. De vorige keer in iedere geval ;-)
Op die smalle richel doen we nu zo pragmatisch mogelijk met de 'best mogelijke kennis'.
De vraag welke 'beste kennis' pragmatisch gezien de best mogelijke is, hoor je niet. Welnee, we worden het heel makkelijk eens. We doen of de industrie toch een beetje een spelletje speelde, passen ons dan gauw aan en danken de kritische wetenschapper vervolgens voor zijn terechte vingers in de lucht. Meurders liet de illusie gewoon regeren, zonder de vraag te stellen wat nou echt wijs is als je eigenlijk niet weet welke richtlijnen echt correct zijn. En dat in een wereld waarin de zgn. functionals (zoals bijv. Becel, de voorloper van een hele generatie wetenschappelijke voedingsproducten) ons op basis van dat soort richtlijnen om de oren vliegen.
Was dit nou goede regie vanuit de kant van de voedingsjongens en wetenschap of onkritische journalistiek?
En heus, dit is niet 'besides the point' want de discussie gaat over de vraag hoe je RICHTLIJNEN kiest in het volle bewustzijn van het feit dat we alleen maar BESCHEIDEN (het begrip is hier inmiddels een paar keer door Melchior Meijer en Wouter Klootwijk in die zin gebruikt) kunnen zijn ten aanzien van de claims en voorschriften die we er aan kunnen ontlenen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Hans, zeker. Een eerste stap, maar is het het probleem van burgers dat wetenschappers eindelijk beginnen te snappen dat ze met bescheidenheid meer bereiken?
k zei het laatst al: het feit dat Katan uit de school klapt betekent iets, maar wat? (ik heb er echt geen duidelijk antwoord op, maar zie wel dat er iets schuift).
Ik verbaas mij ethisch en wetenschapsfilosofisch over het gemak waarmee Kok zijn uitspraken doet. Als marketeer en realist uit de zakelijke wereld begrijp ik het prima. In mijn persoonlijke mening als 'informed consumer' en 'betrokken burger' tussen die twee ín probeer ik iets over de bühne te krijgen. Tant bien que mal. Misschien ben ik te gespleten of heb ik teveel in te verschillende werelden geleefd. Ik probeer ze slechts bij elkaar te brengen.
Als een wetenschapper gevraagd wordt in de Gezondheidsraad (GR) te zitten en de voedingsrichtlijnen te schrijven, zegt hij geen nee, omdat anders een ander het doet. Net als bedrijven zeggen dat ze met MSG/E621 werken omdat er concurrentie is die het doet.
Een moedige commissie zegt "we weten het niet" en geeft de opdracht terug.
Een iets minder moedige commissie zegt/schrijft "eigenlijk is het complex, en weten we niet veel, en duurt het lang om iets te leren", enz enz, en vervolgens "maar hier zijn de richtlijnen, waarna honderden bladzijden volgen.
Je moet weten dat het tot nu toe, die 'bescheiden' inleiding al NIEUW is. Katan en Kok komen er nog niet zo lang mee... En dat is iets.
De laatste twee vragen uit het interview met Kok waren echter pas de beste, ze gingen over hoe het gedrag ooit kan veranderen is (bijvoorbeeld in de richting van de richtlijnen). En daar laat Kok en de commissie het afweten: "da's een andere discipline (psychologie), vraag dat bij het volgende loket maar, met verwijzing naar het Voedingscentrum. Helaas zitten daar vooral voedingskundigen (die het GR rapport spellen) en dietisten die het communiceren en minder of geen psychologen.
Correctie Hans als ik onvoldoende duidelijk was (het zij je overigens vergeven, want het is geen makkelijk onderwerp): ik vind Kok onbescheiden op een manier die onvoldoende tegenspraak dult. Ik heb geen probleem met 'bold conjectures', wel met het bouwen van nieuwe generaties producten die je de komenden 10 jaar niet meer van het schap wegkrijgt op basis daarvan. Da's nou precies het probleem dat ik heb met wetenschappers die zeggen bescheiden te zijn, maar geen oog hebben voor de impact van hun zgn. pragmatische uitspraken in de praktijk :-(
We moeten onbescheiden blijven in de ambitie voedingsproblemen aan te pakken, zelfs als we weten dat de claims zijn afgeleid van op zijn best bescheiden wetenschap.
Die claims, de keurmerken, de interventies van het nu, zullen over 50 jaar (bijna) allemaal uitgelachen worden, maar toch zullen we over vijftig jaar pas wijzer geworden zijn als we nu experimenteren met die claims.
Dom progressief dus? Wellicht, maar met de stand van zaken van de wetenschap nu, waar veelal integere, zij het nerdige wetenschappers hun kleine (overgespecialiseerde) steentjes voor verzamelen.
Dat Katan en Kok nu het bescheiden geluid laten horen is winst, maar dóór moeten we (vind ook ik, al dicht ik daar de industrie niet de leidende rol in toe):
Met een voorhoede die radicaal anders eet en paleo- of andere dieten uit kan vinden en de middenmoot die met minder radicaal andere producten (met keurmerken in frisse kleuren e.d) wordt verleid ietsie gezonder te eten.
Er zijn wellicht dwingender wegen, met wetgeving en onderwijs, maar daar is de politiek nog niet aan toe (voorzover ik zie), terwijl daarmee iedereen te bereiken is.
Dat mag ook, maar dan moet dat wel open staan voor debat. En daar ligt nou net het punt ;-)