In oktober 2018 kwam het International Council for the Exploration of the Sea (ICES) met een voor de sector "dramatisch en verrassend" makreeladvies.

ICES dacht dat het makreelbestand veel sneller was afgenomen dan het eerder had geschat. Nieuwe berekeningen lieten zien dat het makreelbestand bleef steken op 2,35 miljoen ton, terwijl het eerder ruim boven de 4 miljoen ton uitkwam. Reden voor ICES om een drastisch verlaagd quotumadvies af te geven. De pelagische visserij - de 'grote zeevisserij', met trawlers op haring, makreel, horsmakreel en blauwe wijting - mocht in 2018 nog 550.948 ton makreel vangen; voor 2019 kwam het advies voor de Total Allowable Catch (TAC) uit op 318.403 ton.

Daar bleef het niet bij, vertelt ons Gerard van Balsfoort van de PFA, de Pelagic Freezer-trawler Association die de belangen behartigt van een aantal grote Europese pelagische visserijbedrijven. Bij een zo snel afgenomen makreelbestand zou ook de grens waaronder het makreelbestand zich kan reproduceren, overschreden zijn. Die duurzame vernieuwingsdrempel is vastgesteld op 2,57 miljoen ton; hoger dus dan het nu vastgestelde makreelbestand van 2,35 miljoen ton. "Volgens de regels van de certificeringsinstantie Marine Stewardship Council (MSC) moest daarom een zogeheten 'expedited audit' [een spoedaudit, CJ] worden gedaan, waarna de certificeerder besloot per eind maart de MSC-certificering voor makreel te schorsen tot 2 mei." Dat is een besluit met verreikende gevolgen, legt Van Balsfoort uit, omdat de pelagische vissers van Nederland, Duitsland, Frankrijk, Engeland, Polen en Litouwen (vertegenwoordigd door de PFA), Schotland, Denemarken, Ierland, Zweden en Noorwegen samen één MSC-makreelcertificaat hebben. Geen van de genoemde landen kan nu nog MSC-makreel vangen.

"De hele pelagische industrie vermoedde dat de inschatting niet klopte. Maar als wij als industrie dat zeggen, is dat natuurlijk meteen 'verdacht'", aldus Van Balsfoort. "Gelukkig wisten we samen met de Europese kuststaten ICES zover te krijgen dat de data opnieuw onder de loep genomen zouden worden." Volgens de gangbare praktijk doet ICES iedere 3 tot 5 jaar een volledig assessment van de visbestanden. Voor makreel vond zo'n volledig assessment nog in 2017 plaats.

De 'interbenchmark' die ICES op verzoek van de op makreel vissende landen en de industrie uitvoerde nam alle data nog eens zorgvuldig door. Dat leidde tot een nieuwe inschatting: het makreelbestand zou geen 2,35 miljoen ton omvatten, maar 4,16 miljoen ton.

Dat forse verschil is het gevolg van een verkeerde weging van de gebruikte data
Verschillende bronnen
Dat forse verschil is het gevolg van een verkeerde weging van de gebruikte data. Voor het schatten van het makreelbestand gebruikt ICES 5 verschillende databronnen en surveys. Eén van de bronnen is betrekkelijk nieuw: makrelen worden voorzichtig 'getagd' met RFID-chips en weer losgelaten. Visverwerkende fabrieken lezen de tags van gevangen makrelen uit en rapporteren die. Het teruglopende aantal met tags gemerkte vissen dat in de fabrieken terecht kwam, bleek onevenredig zwaar te wegen bij de aanvankelijk gemaakte schatting van 2,35 miljoen ton. "Minder getagde makrelen hoeft niet te betekenen dat er minder makrelen zijn, maar kan er ook aan liggen dat getagde makrelen eerder dood gaan en niet gevangen worden", zegt Van Balsfoort. Door de gegevens uit de verschillende datasets, waaronder bemonstering bij aanlanding, met elkaar te combineren, kwam de onbalans in de schattingsmethode aan het licht.

Op de korte termijn verandert er nog niets voor de makreelvissers. De TAC voor 2019 staat vast. De nieuwe methodiek waarbij de getagde makrelen minder meewegen, wordt in principe pas voor 2020 ingezet. De MSC-certificering blijft geschorst. Van Balsfoort: "Op 15 mei komt er een herzien advies voor 2019 naar buiten. Dat gaan wij gebruiken om de MSC-certificeerder op alle mogelijke manieren tot een nieuwe revised audit aan te zetten, zodat we ergens in de komende maanden weer MSC-gecertificeerd zijn. Op tijd voor de najaarsvisserij." Het makreelseizoen loopt van namelijk van oktober tot eind februari.

Mochten de vissers er onverhoopt niet in slagen hun makreel MSC-gecertificeerd te krijgen, dan zullen ze hun quota toch volmaken. "Dan gaan we op zoek naar andere afnemers, die niet specifiek om MSC-gecertificeerde makreel vragen. Je kunt altijd vis verkopen. Bijvoorbeeld in Afrika, of Japan," zegt Van Balsfoort. Verreweg het grootste deel van de visvangst van de pelagische visserij gaat naar landen buiten de EU. Wij lusten geen horsmakreel of blauwe wijting.
Dit artikel afdrukken