Tuinders kunnen op verschillende manieren hun kassen verwarmen. In Zwitserland ligt houtverwarming voor de hand: in tegenstelling tot in de rest van Europa komt er in Zwitserland meer bos bij dan er wordt gekapt. Het land beschikt dan ook over de grootste houtvoorraden van Europa.

Maar houtverwarming alleen is niet genoeg om ook de piekbelasting te kunnen dekken, zeggen energie-experts. Die piekbelasting is de energie die nodig is voor korte periodes, wanneer het bijvoorbeeld ineens erg koud wordt buiten. Hout kan voorzien in 75 tot 90% van de zogeheten basislast, schrijft AGF. Voorwaarde is wel dat het hout van goede kwaliteit is. Aangezien de belangstelling voor houtverwarming en -stook voor de opwekking van elektra toeneemt, nemen de prijs van hout toe en beschikbaarheid af.

Met aardwarmte kunnen ook woonhuizen en kantoren van warmte en andere energie worden voorzien. In dat geval is het de vraag of de klimaatneutraliteit van onze met aardwarmte gestookte kassen niet wordt weggenomen van andere energievragers. Als die een beroep moeten doen op fossiele bronnen of geïmporteerde energie, is het een politieke keuze of de kas of het woonhuis als de fossiele vervuiler moet worden aangeslagen
Een andere optie, verwarming met een grondwater-warmtepomp, biedt een aanzienlijk lagere dekking van de basislast. Daar staat bovendien een veel hogere investering tegenover vergeleken met de investering in een verwarmingssysteem op fossiele brandstoffen. Aardwarmte, iets waar Nederlandse telers gretig gebruik van maken, is in Zwitserland vrijwel onbekend. De bodem is er te heterogeen voor en onvoldoende in kaart gebracht.

Combinatie van hout en gas is ideaal
Een combinatie van meerdere systemen ligt voor de hand. Zo zou voor de piekbelasting een biogas-installatie ingezet kunnen worden. Daarbij doet zich het probleem voor dat Zwitserland zelf weinig biogas produceert en bovendien bij import biogas niet als CO2-neutraal ziet. Biogas is het resultaat van gecontroleerde rotting, waarbij met name methaan vrijkomt. Bio-olie (FAME, Fatty-Acid-Methyl-Ester) is ook een kostbare aangelegenheid en moet eveneens uit het buitenland komen. Aansluiting op bestaande systemen van 'districtsverwarming' (wij zouden spreken van 'stadsverwarming') of restwarmte van verbrandingsinstallaties kan aantrekkelijk zijn als er in de nabijheid van de kassen al een pijpleiding loopt. Maar ook rond deze energievormen speelt de vraag of zulke energie ook in de toekomst CO2-neutraal kan worden gehouden omdat de vraag naar energie het lokale aanbod van grondstoffen kan overstijgen. Als de regionale groei van biomassa, de stook niet kan bijhouden is geen sprake meer van CO2-neutraliteit.

Een klimaatvriendelijke oplossing is vooralsnog een combinatie van een conventionele verwarming op gas en houtverwarming. De CO2 die vrijkomt bij de verbranding wordt als meststof in de kas gebruikt. Bij houtverwarming, warmtepompen of districtsverwarming is er geen sprake van CO2-productie en moet de tuinder separaat duur industrieel CO2 inkopen.

Wie gaat dat betalen?
Kortom, fossielvrij tomaten telen is nog niet zo eenvoudig. Gaat het alleen om het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, dan is de combinatie van hout en gas wat de Zwitsers betreft de meest voor de hand liggende. Maar hoe je het ook wendt of keert, de productiekosten van een tomaat gaan fors omhoog. Of de klanten van Migros bereid zijn extra hoge prijzen voor hun tomaten te betalen, valt nog te bezien.

Het recht op fossielvrij
In Nederland maken tuinders meer en meer gebruikt van aardwarmte. Ze claimen er fossielvrije teelt mee en kunnen ermee 'van het gas'. Of ze dat mogen claimen, is net als in Zwitserland uiteindelijk een kwestie van vraag enm aanbod. Met die aardwarmte kunnen immers ook woonhuizen en kantoren van warmte en andere energie worden voorzien. In dat geval is het de vraag of de klimaatneutraliteit van onze met aardwarmte gestookte kassen niet wordt weggenomen van andere energievragers. Als die een beroep moeten doen op fossiele bronnen of geïmporteerde energie, is het een politieke keuze of de kas of het woonhuis als de fossiele vervuiler moet worden aangeslagen. Zelfs de klimaatneutraliteit van een Hollandse tomaat is niet zo'n gemakkelijk te definiëren begrip omdat het maar de vraag is aan wie je het recht op het gebruik en de opslag in de bodem van de beschikbare fossielvrije energie toekent.
Dit artikel afdrukken