Doemscenario biedt hoop op vernieuwing

In het middagprogramma staan 3 mogelijke toekomstscenario’s centraal, die door SCAR (Standing Committee on Agricultural Research) op papier zijn gezet. Petra Berkhout (LEI Wageningen UR) schetst kort de 3 scenario’s en maakt duidelijk dat scenario's nooit toekomstvoorspelling zijn, maar slechts een manier om aspecten van de toekomst te kunnen herkennen en daar beter mee om te gaan.
Vervolgens bespreken we in 3 groepen de verschillende voor- en nadelen van de drie scenario’s van SCAR en hun mogelijke impact op het landbouwbeleid.

Zelforganisatie
Het scenario dat de voorkeur heeft van de meerderheid van het publiek is het zelforganisatie-scenario. Daarin werkt de wereld regionaal in kleine gemeenschappen onder leiding van regionale overheden. Er is een grote diversiteit tussen de verschillende regio’s en er zijn vele soorten landbouw te vinden. De ketens zijn kort, de EU is zwak en er is een bottom-up democratie.

Zelfvoorzienendheid van de samenleving en een sterker relatie tussen boer en burger zien de bezoekers van Foodtopia veelal als een voordeel. Als nadeel signaleren zij het gebrek aan communicatie tussen de verschillende gemeenschappen die steeds verder uit elkaar drijven.
Om een wereld als deze te laten werken moeten diversiteit, solidariteit en collectiviteit gestimuleerd worden en nu bijvoorbeeld al in het onderwijssysteem worden ingebouwd.

High Tech
In het high tech scenario ligt de macht juist bij de multinationals en de private sector. In deze United States of Europe zijn er geen grenzen aan technologie. Er bestaan enkel grote boerenbedrijven die worden aangestuurd door grote multinationals. Er werken met name robots op deze landbouwfabrieken en de burgers wonen voor het grootste deel in de stad.

In dit scenario wordt er genoeg goedkoop voedsel geproduceerd, maar de grote vraag is of mensen gelukkig zijn in een samenleving als deze. De bezoekers aan Foodtopia zien vooral een verlies aan verbinding met de natuur en het verlies van de verschillende culturen. Tegelijkertijd zien ze werk vooral als een manier om jezelf te ontwikkelen, omdat robots het grootste deel van de taken hebben overgenomen.

Deze wereld vraagt om menselijkheid; niet de techniek, maar de mensheid is het grootste probleem.

Ineenstorting
In dit scenario storten de EU en de economie in door zaken als de vluchtelingencrisis en klimaatverandering. Gelukszoekers gaan naar China omdat daar de kansen liggen. Regionale en lokale gemeenschappen proberen te overleven en boerderijen zijn gemengd. De landbouw is arbeidsintensief en stadslandbouw is een noodzaak.

Hoewel dit doemscenario veel mensenleed veroorzaakt, bleek het in de groepssessie de voorkeur te genieten. De ineenstorting is een kans om een nieuwe samenleving op te bouwen, waarin kringlopen belangrijk zijn en multinationals niet meer bestaan.

Om te zorgen dat we dit scenario overleven, mogen we de kennis die onze boeren hebben niet kwijtraken.

Grote lijnen en idealen
Het (b)leek voor veel aanwezigen moeilijk om zichzelf volledig in een scenario te verplaatsen en vanuit daar de gevolgen voor het huidige beleid te omschrijven. De middag was dan ook vooral een discussie over grote lijnen en idealen.

Ook Annelie Boogerd van het ministerie van Economische Zaken was aanwezig. Zij benadrukte hoe belangrijk het is om de toekomst met verschillende stakeholders te verkennen. Alles wat gezegd werd, neemt ze mee terug naar haar collega’s in Den Haag en naar Brussel.

De toekomst is nu
De talkshow 'Als Warme Broodjes' vult het avondprogramma. De drie sprekers die aan de keukentafel plaatsnemen laten zien dat er van elk mogelijk scenario nu al onderdelen zichtbaar zijn. Ze spreken over insectenboerderijen, zelfvoorzienende boerderijen en voedselbossen.

Een collapse kunnen wij ons niet voorstellen. Zo werkt de mens niet, denkt Lennard Duijvestijn. "Daarom moeten we het omdraaien naar dromen".

Dat beschrijft precies de indruk die Foodtopia op mij maakte: dromen over de toekomst.