In 1987 begon een langdurige uitbraak van de gekkekoeienziekte in Engeland, een hersenaandoening bij koeien die verwant is met de ziekte van Creutzfeldt-Jakob bij de mens. Deze uitbraak is waarschijnlijk mede veroorzaakt door het verwerken van diermeel in diervoeding. Om dit soort uitbraken in de toekomst te voorkomen, kwam de Europese Unie in 2002 met de algemene levensmiddelenverordening (ALV).

De wet
De ALV omvat onder meer de algemene richtlijnen en verplichtingen omtrent voedselveiligheid, risicoanalyse en management van crises. Deze verordening onderscheidt risicobeoordeling en risicomanagement. De European Food Safety Authority (EFSA) beoordeelt risico’s die gerelateerd zijn aan voedsel wetenschappelijk maar heeft zelf geen laboratoria en doet ook geen wetenschappelijk onderzoek. De autoriteit beoordeelt risico's op basis van bestaand onderzoek. Risicomanagers (de Europese Commissie, het Europees Parlement en autoriteiten van Europese lidstaten) zijn verantwoordelijk het maken van wetgeving op basis van de inzichten van de EFSA.

Hervormingsvoorstel
In april 2018 kwam de Europese Commissie met een hervormingsvoorstel om de risicobeoordeling te verbeteren. De belangrijkste punten in het voorstel zijn het creëren van meer transparantie, het instellen van een Europees Register voor het verzamelen van wetenschappelijke studies, ruimte voor de EFSA om aanvullende studies aan te vragen, het verbeteren van de betrokkenheid van lidstaten en risico-communicatie naar burgers, verplichte raadpleging van belanghebbenden en het informeren van het publiek over onderzoeken die door de industrie zijn ingediend bij aanvragen voor productautorisaties.

Foodwatch ontevreden
De Europese consumentenorganisatie foodwatch noemt het huidige hervormingsvoorstel ”volstrekt ontoereikend.” Recente voedselschandalen zoals de fipronilaffaire, de babyvoedingsaffaire van Lactalis en het alweer wat oudere paardenvleesschandaal laten dat wat betreft foodwatch duidelijk zien.

In de ALV is bepaald (artikel 18) dat voedsel volledig traceerbaar moet zijn door de hele voedselketen heen. Handhaving van dit artikel ontbreekt echter. Daardoor zouden volgens foodwatch voedselschandalen leiden tot miljoenen onveilige producten.

Foodwatch vindt dat het huidige hervormingsvoorstel ruimte biedt voor meer voedselschandalen. Naast een betere risicobeoordeling moeten volgens de organisatie nog meer belangrijke zaken worden aangepakt. Daarom diende foodwatch 8 specifieke aanvullende eisen in. De eisen van de voedselwaakhond gaan onder meer over traceerbaarheid, voorzorgsmaatregelen en het informeren van consumenten.

Paniek
De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) laat via VMT weten zich te distantiëren van de mening van foodwatch dat bedrijven zich onvoldoende bezighouden met voedselveiligheid. Wel is de FNLI het met foodwatch eens dat er meer toezicht moet komen. VMT legde de eisen van foodwatch ook voor aan wetgevingsexpert Heereluurt Heeres. Hij is het met foodwatch eens is dat handhaving beter kan, maar vindt tevens dat de consumenten minder versluiering over de feitelijke aard van levensmiddelen mogen eisen. Als de samenleving dat wil, kan de wetgever eerlijke en echte communicatie als een plicht van fabrikanten formuleren. Nu heeft de levensmiddelenindustrie de speelruimte om losjes met de echtheid en eerlijkheid van producten om te gaan.

Jurist Bernd van der Meulen kan zich deels vinden in de kritiek van foodwatch, maar vindt dat de organisatie paniek zaait door een alarmistische toon te gebruiken. “Het is wel belangrijk ons te realiseren dat eten inherente risico’s kent en dat we - inclusief consumenten – dus voortdurend zorgvuldig moeten zijn." Met andere woorden, eten is nu eenmaal nooit 100% veilig en dat moet je dus ook niet willen eisen.
Dit artikel afdrukken