Morgen, op 7 december, komen de Europese ministers bij elkaar over de 'groene taxonomie'. Dat is de lijst van 'economische activiteiten die bijdragen aan het halen van het doel van de EU om in 2050 klimaatneutraal te zijn'. Met andere woorden: de taxonomie maakt duidelijk welke activiteiten wel of niet duurzaam mogen heten en dus ook wat financiële dienstverleners als duurzame belegging mogen beschouwen. De normen bepalen wat 'goed' mag heten.

Kernenergie
Frankrijk staat te trappelen om kernenergie te laten opnemen in de taxonomie. Het land liet zich na de modernistische jaren '70 en '80 van de vorige eeuw niet van het nucleaire pad jagen en is daarom voor 70% van zijn energievoorziening afhankelijk van kernenergie. Het maakt er voldoende van om ook fossielvrije nucleair opgewekte energie te exporteren.

Als een meerderheid van de Europese ministerraad kernenergie niet duurzaam wil noemen, dreigt Frankrijk het voorstel voor de groene taxonomie te torpederen. Terwijl Frankrijk lange tijd alleen stond - vooral de Duitsers zijn faliekant tegen kernenergie - heeft het land recent een aantal partners gevonden in Finland, Polen, Hongarije en Tsjechië. Ook Nederland ziet sinds deze zomer schoorvoetend kernenergie als duurzame bron.

Een "discutabele coalitie", zegt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout over het Oost-Europese blok-plus-Frankrijk in Het Financieele Dagblad. Want als ruilmiddel stelt Frankrijk voor energie uit gas toe te voegen aan de groene taxonomie.

Technologieën die als niet-duurzaam gelabeld worden, kunnen straks maar moeilijk of tegen hogere rentes financiering vinden, dat is het idee. Groen wordt aantrekkelijker, fossiel wordt duurder, precies zoals het hoort
Schoner dan steen- en bruinkool
Gas is voor sommige landen een aantrekkelijke groene optie. Het is schoner dan steen- en bruinkool en kan daarom een rol spelen in de overgang naar zon, wind en waterstof. Maar in Nederland denken we daar anders over. Afgelopen week nam een ruime meerderheid in de Tweede Kamer juist een motie van PvdA en GroenLinks aan waarin de regering verzocht wordt een "voortrekkersrol in te nemen in de exclusie van gas in de EU-taxonomie" aldus Trouw.

Dat past uitstekend in het straatje van organisaties als Natuur en Milieu, Milieudefensie, Oxfam Novib, Greenpeace en het Wereld Natuur Fonds. Zij waarschuwen tegen een groen label voor gas, omdat gas nu eenmaal een fossiele brandstof is en blijft. 'Greenwashing', noemen zij het opnemen van gas in de groene taxonomie in een nog niet gepubliceerde opinieartikel in Trouw. "Deze taxonomie moet de gouden standaard zijn voor wat duurzaam is, om het groenwassen van investeringen voor eens en voor altijd uit te bannen. Het is een noodzakelijk streven, wat naar verwachting veel verschil kan maken in de klimaattransitie. Technologieën die als niet-duurzaam gelabeld worden, kunnen straks maar moeilijk of tegen hogere rentes financiering vinden, dat is het idee. Groen wordt aantrekkelijker, fossiel wordt duurder, precies zoals het hoort.”

En dat is precies de reden dat een bedrijf als Gasunie een diametraal tegengestelde positie inneemt. Niet alle gasbeleggingen zijn per se vervuilend. Zo wil Gasunie de komende jaren €7 miljard lenen om de energietransitie te financieren, bijvoorbeeld door te investeren in het ombouwen van het gasnet naar waterstof. Krijgt gas geen groen label, dan zullen beleggers minder happig zijn geld op tafel te leggen. En dan bereik je dus het omgekeerde effect. Maar... tegen het geloof in de groenheid van waterstof staat de aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat waterstof economisch en ecologisch nooit uit zal kunnen. Het meest waarschijnlijk lijkt het om ervan uit te gaan dat groene waterstof een zinvol opslagmedium is als een soort 'accu' voor een overschot aan zonne- en windenergie op piekmomenten, maar geen serieuze energiebron.

Om het denken over wat groen is op een gelijke noemer te krijgen, moet nog een boel gebeuren
Energietransitie
Ondertussen dendert die energietransitie in volle vaart door. Volgens het Internationale Energieagentschap (IEA) gaat de groei van hernieuwbare energie dit jaar alle records breken. Het IEA verwacht dat de wereldwijde capaciteit aan hernieuwbare energie in de volgende vijf jaar met 60% zal stijgen tot meer dan 4800 gigawatt. "Ter vergelijking: dat is de totale huidige capaciteit van fossiele brandstoffen en nucleaire energie samen," schrijft de IEA. Maar zelfs daarmee zijn we er nog niet, ook deze snelle groei is niet genoeg om in 2050 klimaatneutraliteit (nuluitstoot) te bereiken. "Daarvoor moet de groene elektriciteit zo'n twee maal sneller groeien, en biobrandstoffen zelfs vier maal sneller." En juist die biobrandstoffen zijn een aanslag op een duurzame omgang met de bodem en de voedselvoorziening, tonen op Foodlog Henk Breman en Jeroen van Buuren overtuigend aan.

Vóór hen toonden vooraanstaande leden van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen al aan dat de grondstoffen voor biobrandstoffen niet snel genoeg groeien om duurzaam te kunnen zijn. Het document dat ze daarover schreven, leidde tot felle discussie. Andere wetenschappers noemden de visie van de KNAW-leden van 'kleuterschoolniveau'.

Om het denken over wat groen is op een gelijke noemer te krijgen, moet nog een boel gebeuren. De wetenschap biedt helaas geen soelaas wegens gebrek aan consensus.
Dit artikel afdrukken