Lees ook
'Ik zie het donker in voor Europa', zegt technologiegoeroe Peter Hinssen. 'Tijdens de kerstvakantie waren we uitgenodigd voor een diner bij zeer vermogende Belgen, en aan tafel was er maar één onderwerp: "Wat is jouw ontsnappingsroute?" Ik zat met open mond te luisteren. Die mensen zijn ervan overtuigd dat het hier om zeep is. Ze zien de opstand van de gele hesjes als een voorbode van wat ons te wachten staat. Ze verwachten ook grote migratiestromen richting Europa, zeker door de opwarming van de aarde. Alle ontsnappingsroutes heb ik daar horen voorbijkomen, van de aanschaf van een ander paspoort tot een privé-eiland bij de Kaapverdische Eilanden. Ze hebben daar al voor gezorgd. Ik was stomverbaasd."

Met die woorden begint een longread in Knack over de kijk op de wereld van Dimitri Casteleyn en Peter Hinssen. Ze begonnen hun carrière als IT-ondernemers. Nadat ze financieel onafhankelijk waren geworden, werd Casteleyn schrijver. Hinssen werd wereldbekend als technologiegoeroe. Het blad sprak met hen over de vlucht van de rijken, artificiële intelligentie en de neergang van Europa. Europa is - zeggen ze - geen partij meer voor China en de VS, terwijl China het onderspit zal delven tegen de VS. Waarom? De snelheid waarmee China nieuwe ontwikkelingen groot kan maken en het kapitaal dat er voor beschikbaar is, bepalen het tempo. Europa kan dat verre van bijhouden en verarmt. De rijken zullen het verlaten omdat het volk de ongelijkheid niet accepteert en zich zijn macht als massa realiseert; de rijken kunnen zich niet verzetten. Het volk vraagt om delen en mee kunnen doen, maar er valt niet genoeg te delen.

In de Groene Amsterdammer is een heel ander gesprek afgedrukt. Het blad sprak met Bernard-Henri Lévy, een door een erfenis schatrijk geworden Franse filosoof die zijn hele leven de media heeft gezocht en bespeeld. Eind mei zijn de verkiezingen voor het Europese Parlement. Lévy zijn theatertour Looking for Europe treedt hij binnenkort in verschillende Europese hoofdsteden op om burgers warm te maken voor het Europese project dat op dit moment in verschillende Europese landen al gestrand is (brexit-Engeland, het Italië van de vijfsterrenbeweging, het Hongarije van Orban) of verschijnselen van stranden vertoont (de hesjes in Frankrijk, de AfD in Duitsland). Zonder de EU is er geen toekomst, zegt Lévy. Wie de Europese eenheidsgedachte warm houdt, kan tussen de China en de VS op zijn eigen toon bepalen.

Een citaat uit de tekst in De Groene: ‘Het is de politieke unie of de barbarij’, schreef hij ten tijde van de Russische inval in Oekraïne (2014). ‘Toen was het vijf voor twaalf’, zegt hij. ‘Nu is het één voor twaalf.’ Met het oog op de Europese verkiezingen zal ‘BHL’ vanaf maart een theatertour langs een twintigtal Europese steden ondernemen, waaronder Amsterdam (13 maart, Carré). Looking for Europe luidt de titel. Het doel? De ‘Europese patriotten’ een hart onder de riem te steken. Zelf noemt hij zich nadrukkelijk zo: een Europese patriot ‘van Franse origine’. ‘In Amsterdam, in Praag, in Lissabon, in Milaan, ik weet dat er overal mensen zijn als ik, maar dat zij zich niet durven uit te spreken’, zegt Lévy. ‘Deze zwijgende meerderheid weet dat er geen heil is zonder Europa, en ze weten dat dat iets goeds is.’



Commentaar van Philippen en een Chinese journaliste
Vorige week las ik de jongste column van ABN Amro econoom Sandra Philippen in de regionale bladen. Zij weet net als de mannen in Knack dat de elite het geld volgt en het volk met de brokken van brexit blijft zitten. Zij vertelt over het feestgevoel dat brexit en de gele hesjes losmaken. Mensen zijn blij los te zijn geraakt van de structuren. Maar daarna komt de klap en blijkt de elite vertrokken, het land en misschien zelfs wel de EU uit.
Tot zover leest Philippen als de mannen in Knack.

In haar slotparagraaf schrijft ze: Kwam van chaos maar iets beters, dat zou fair en mooi zijn geweest. Maar globalisering heeft ook de achterblijvers zo veel welvaart gebracht, dat het zich onttrekken aan de dwingende macht van globalisering, meer en niet minder achteruitgang brengt.
Wat kan dan wel, is de grote vraag? Ik weet het niet, maar mogelijk dat de Franse president Macron een weg vindt. Hij is aan een tour door Frankrijk begonnen, langs frustraties en sociale scheidslijnen. Deze week zat hij in een grote zaal vol burgemeesters. Geen wereldelite, maar burgemeesters van piepkleine gehuchten van driehonderd mensen. Burgemeesters die iedereen in hun gemeente kennen en weten wat er speelt.
Wij vuurden tien uur lang zonder pauze hun vragen, boosheid en voorstellen op Macron af. Hij luisterde, maakte zich kwetsbaar en legde zijn ideeën voor. Na tien uur sloeg de stemming om in een staande ovatie en een daverend applaus. Kijk, dat is nou een leider.

Daar lijkt ze op Lévy. De waardering voor Macron is sinds het debat waar ze het over heeft gestegen. Of dat hem helpt om weer geaccepteerd te worden als leider met het mandaat van het volk is de spannendste vraag van dit moment. Een Chinese journaliste moest daar de verzamelde kapitaalselite begin deze week in Davos op wijzen. De rijken waren met meer private jets dan ooit naar Zwitserland komen vliegen. Gele hesjes en populisme, een bedreiging voor het klassieke ondernemers liberalisme in de 21e eeuw, vormden een belangrijk agendapunt. De rijken spraken over hen, niet met hen, schreef het Financieele Dagblad. De vraag of er niet een flink aantal gele hesje per trein naar het World Economic Forum hadden moeten komen op uitnodiging van de elite, was niet in hen opgekomen. De krant beschrijft het zo: 'Zouden de gele hesjes hier niet moeten zijn? Zouden de verliezers van de globalisering niet mee moeten praten hier in Davos?' De vraag van een Chinese journaliste tijdens de persconferentie van het World Economic Forum (WEF) brengt het organiserend team zichtbaar in verwarring.

Tegen de achtergrond van wat door de teksten heen voelbaar wordt, is de slotpassage uit het FD-artikel intrigerend: de leiders om wie het draait schitteren door afwezigheid op WEF 2019 en de initiatiefnemer van het World Economic Forum stelt zijn hoop op de jonge zakelijke elite. De wereld draait echter weer om machtsblokken; de geldelites krijgen de ruimte en steun die de macht hen geeft om zijn spel te kunnen spelen. Als dat klopt, is Davos niet langer de borrel van de informele liberale wereldregering die hesje creëerde in het Westen. De politiek van machtsblokken is begonnen. Die werkt vanuit hoofdsteden, niet vanuit een centrale verzamelplaats in een neutrale bergstaat.







Dit artikel afdrukken