Vorig jaar importeerde de Europese Unie zeven keer zoveel elektriciteit uit landen van buiten de EU als in 2017. Dat pakt om twee redenen 'verkeerd' uit: buurlanden als Rusland, Oekraïne, Turkije en Bosnië produceren elektriciteit in kolencentrales. Ze vallen bovendien niet onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS). "Dit ondermijnt pogingen in de EU om de CO₂-uitstoot terug te dringen en het stimuleert landen buiten de EU om steenkool te blijven gebruiken," aldus het Financieele Dagblad.

Sandbag, een non-profit klimaatdenktank, spreekt van een 'fossiel lek'. Om dat lek te dichten, zou geïmporteerde energie uit fossiele bron extra belast moeten worden. Dan concurreert de niet-duurzaam opgewekte stroom niet langer met de binnen de EU geproduceerde stroom, waarvoor immers wel emissierechten gekocht moeten worden. De prijs van die rechten lag vorig jaar rond de €25 per ton CO2; de landen buiten de EU kennen geen CO2-beprijzen of betalen een schijntje (in Oekraïne bijvoorbeeld €0,31 per ton).

Als de geïmporteerde elektriciteit (met een waarde van €1,6 miljard) binnen de EU geproduceerd zou zijn, dan zou er een ETS-conform CO2-prijskaartje van €630 miljoen aan gehangen hebben. Het zou bovendien 11 miljoen CO2-uitstoot gescheeld hebben, omdat binnen de EU geproduceerde elektriciteit minder CO2 intensief is. Nu kostte de import-elektriciteit 26 miljoen ton CO2.

Volgens Sandbag zal de import van stroom uit landen buiten de EU verder toenemen. De komende jaren plannen met name Turkije, Egype, Bosnië en Servië kolencentrales die aangesloten zullen worden op het EU-elektriciteitsnetwerk, een toename van 31% van de interconnectie-capaciteit. In combinatie met de doelstellingen van EU-landen als Finland en Griekenland om binnen 10 jaar te stoppen met kolenstroom, voorziet Sandbag dat de CO2-uitstoot niet vermindert, maar zich verplaatst naar de buurlanden van de EU. "Een offshore CO2-paradijs", zegt Sandbag. Door elektriciteit in te kopen, maar niet zelf te maken en er het ETS-systeem mee te ontduiken, exporteert de EU klimaatverandering op een koopje.

De oplossing die Sandbag voorstelt is het instellen van een CO2-belasting aan de grens. Voor elektriciteit is dat zelfs eenvoudiger dan op andere internationaal verhandelde goederen, schrijft het FD, omdat het elektriciteitstransport transparant is en CO2-emissies gemakkelijk zijn te herleiden. De Europese Commissie is voorstander van een dergelijke belasting, liet EU-voorzitter Ursula von der Leyen al weten. Zij ziet een belasting op kolenstroom uit niet-EU landen als een belangrijk instrument "om ervoor te zorgen dat EU-bedrijven kunnen concurreren op basis van een gelijk speelveld met landen als China." Van een concreet voorstel is nog geen sprake.
Dit artikel afdrukken