EU wijst crisiskartels af

Er komt geen tijdelijke vrijstelling van de mededingingsregels voor de gevolgen van de Russische boycot. Staatssecretaris Sharon Dijksma had daar bij de Europese Commissie op aangedrongen.

Met een vrijstelling zouden de door de Russische boycot getroffen telers van tomaten, paprika's en fruit in 'crisiskartels' product uit de markt kunnen nemen.

Dat willen ze graag om kunstmatig schaarste te kunnen creëren en daarmee de prijs op te drijven. Voor boeren, tuinders en telers is dat belangrijk. Bij een aanbod dat groter is dan de vraag, zoals na de Russische boycot, daalt de prijs.

Hoe werkt prijsvorming?
Stel dat de prijs met 30% daalt. Van de aangeboden 10.100 ton product met een prijs van € 1 per kilo (bij een vraag van 10.000 ton) wordt de prijs dan € 7,07 miljoen. Dat komt omdat iedereen tegelijk van zijn product af wil om het maar kwijt te zijn; de handel gaat immers product niet inkopen. Wie ermee blijft zitten, moet het weggooien of duur opslaan en dumpt daarom zijn. Dat weet de handel, die het spel zo speelt dat de prijs in de hele markt daalt. Zou het aanbod echter 9.900 zijn geweest, dan stijgt de prijs door lichte krapte zelfs met bijvoorbeeld 5% en wordt dan € 1,04 miljoen. In dat geval willen handelaren het product graag hebben omdat ze geen nee aan hun klanten willen verkopen. Daarom zorgt slechts een beetje teveel voor een fors verlies aan omzet, terwijl een beetje te weinig juist voor een flink grotere zorgt. Wie zo'n tekort kunstmatig laat ontstaan door product uit de markt te houden, verdient daar goed aan.

Omdat de prijsvorming in werkelijkheid ongeveer zo werkt als dit fictieve voorbeeld schetst, is kartelvorming met het doel het aanbod te verkrappen streng verboden. De Russische crisis zorgt echter voor het geschetste negatieve effect waar agrariërs onvermijdelijk mee geconfronteerd worden in geval van overaanbod. Omdat ze al jaren op rij slecht draaien, dreigen daardoor faillissementen.

Stand van zaken Russische importverbod op EU-landbouwproducten
Dijksma informeerde maandag de Tweede Kamer in een Kamerbrief over de stand van zaken rondom het Russische importverbod van agrarische EU-producten.

Dijksma: 'zeer teleurgesteld'
De Europese Commissie wijst het verzoek af, schrijft Dijksma. "Hoewel de Russische boycot ontegenzeggelijk invloed heeft op de markt is in de huidige situatie volgens de Europese Commissie tot nu toe geen sprake van dramatische prijsdalingen en kan er derhalve niet van een ernstige marktverstoring worden gesproken", aldus de Commissie. Dijksma noemt de reactie van de Commissie 'teleurstellend' en weinig duidelijkheid verschaffend. Ze zegt: "Ik ben zeer teleurgesteld dat de Europese Commissie geen mogelijkheden ziet voor toepassing van artikel 222 in de huidige situatie door het Russische importverbod. Ik heb de Europese Commissie daarom verzocht haar standpunt te heroverwegen en om duidelijkheid te geven over de omstandigheden waarin de toepassing van artikel 222 wel aan de orde is. De Europese Commissie heeft wel toegezegd om richtsnoeren te ontwikkelen. De Europese Commissie zal op korte termijn scenario’s voor mogelijke vrijstellingen onderzoeken in overleg met de lidstaten, bijvoorbeeld in een raadswerkgroep. In de Raad zal ik opnieuw aandringen op vrijstelling."

Nieuwe enveloppes
Er is ook goed nieuws: de Europese regeling voor steun is voor een derde keer verlengd. Dat betekent dat groenten- en fruittelers tot en met 30 juni 2015 een beroep kunnen doen op de regeling. Niet alle producten komen in aanmerking. In de nieuwe 'enveloppes', die per land worden toegekend, is ruimte voor 9.700 ton appelen en peren en 24.650 ton tomaten, wortelen, paprika’s, komkommers en augurken.
In de vorige regeling, die 31 december afliep, heeft Nederland 27% van het budget voor appels en peren gebruikt (5.954 ton, ofwel € 718.840). Voor groenten werd 87% van het beschikbare budget benut (8.559 ton, € 404.368).