9.1 Van toegepaste wetenschap naar intuïtie of hoe Makkumer aardewerk toch kunst werd
Het nieuwe eten ging niet zonder slag of stoot. Het kostte in het begin veel tijd en zenuwen. Eten maken doe je namelijk ook voor anderen en die zitten niet zomaar te wachten op een nieuw dieet. Mijn partner zei: "Als je me maar niet mijn lekkere havermout met rozijnen afneemt, of mijn boterham met kaas." Ik zei: "Ik neem je niets af, maar je krijgt er iets bij." Ze kon niet ontkennen dat het smakelijk was en ze viel ook nog af, maar niet veel. Dat komt misschien omdat je met 8 rubrieken snel een vol bord hebt. Omdat weggooien taboe was leerde ik steeds beter te portioneren en restjes te bewaren. Maar tegelijkertijd leerde ik ook steeds beter 'op het oog' te werken: "ziet het er smakelijk en voldoende verzadigend uit? Valt er nog iets te winnen met ‘bewerken'? Is het een kleurrijk palet?" Dat is immers wat Makkumer aardewerk tot (volks)kunst maakt, de kleine verschillen (personal touch), waardoor het verrassend blijft en toch vertrouwd is.

9.2 Hoelang duurt het voordat het een gewoonte is?
Voor mijzelf was het natuurlijk wel een avontuur: kan ik het, kan ik het volhouden, kan ik het organiseren, kan ik de kwaliteit waarborgen, kan ik de mee-eters overtuigen of verleiden, en kan ik het uiteindelijk overdragen, zodat het een nieuw normaal wordt en er geen sprake meer zal zijn van terugval tot oud en vertrouwd en lekker makkelijk (het bord havermout en de boterham met kaas). Als het lukt bij te dragen aan de gezonde-voedingstrend dan zal de commercie ook volgen, in plaats van dat wij de commercie volgen. Kwestie van doorgaan.

Het eerste succes was dat mijn partner het steeds lekkerder begon te vinden en niet anders meer wilde. Vervolgens dat zij het zelf ook ging proberen (en het lukte). Bij mij ging het steeds beter. De voorbereiding ‘s avonds (lijstje) en de bereiding ‘s morgens namen steeds minder tijd in beslag en ik kreeg steeds meer lol in creatief met eten bezig zijn. Er was bijna geen brood meer in huis en ook minder melk. Meer Griekse yoghurt, kefir, karnemelk, walnoten, bladgroenten, eieren, enzovoort.

Voorraad en koelkast ondergingen een metamorfose. Alle pakjes en zakjes die we toch niet meer zouden eten gooide ik weg (geen eten weggooien!). Wat bleef waren de door fermentatie houdbaar gemaakte producten. Verder bonen, granen en zoete aardappelen, en veel soorten groente (in afwisseling). De snelle invoering van een totaal andere eetstijl had twee componenten, de acceptatie door de huisgenoten en mijn zenuwen bij het klaarmaken. De eerste nam toe, de tweede af en na een maand was er geen weg meer terug.

Tegelijkertijd werkte ik aan de cursus, een omzetting van mijn eigen ervaringen en discussies met partner. Met de kleinkinderen deden we aan productkennis aan recept- en aan bordanalyse.

Voorbeeld voor de cursus:
10. Hoe nu concreet beginnen?
1. Inspiratie zoeken
   a. Allerhande, Boodschappen e.d.
   b. Boeken (bibliotheek)
   c. Internet
   d. ELKAAR
2. Voorraad: Er is altijd wel iets in huis: ei, spekjes, kazen, kruiden, .....
3. Hulpmiddelen: Lijsten van meest voorkomende producten
4. AAN DE GANG:
   a. Wat heb ik in huis
   b. Wat moet op
   c. Waar begin ik mee   1,    2,    3,
   d. Welke ‘bereiding’? Rauw, gesneden, reepjes, julienne, spirelli, gebakken, geroosterd, gegrild
   e. HET OOG DOET DE REST (puur is altijd lekker en zeker gezond!)
5. Registreren op papier (je vergeet het snel!)
6. Uitwisselen naar ELKAAR Bijv. Foto maken van je bord!
7. Voorbereiden (mealpreppen), opbergen in plastic bakjes (Saladebarsysteem) (Zie internet)
8. Koelkast anders inrichten (overzicht 4, 5,1, 2, 3)
9. Voorraad (kastjes) Beheer en Opslag (Wat en Hoe)


10.1 Aan de gang
Aan de gang is natuurlijk het meest spannend. Een creatief denkproces. Er moeten heel snel veel keuzen gemaakt worden.

  • Wat ligt er in de keuken

  • Wat is er nog over van gisteren

  • Wat moet op

  • Welke bewerking

  • Componeer je bord


  • 10.2 Paar voorbeelden van ontbijt
    Voorbeelden ontbijt Peter de Kuijer
    Voorbeeld 1: Zoete aardappel, etc.

    Zoete aardappel etc 1
    voorbeeld 2: Bieten, etc.

    Bieten etc 2
    Voorbeeld 3: Aubergine, etc.

    Aubergine etc 3
    Voorbeeld 4: Bimi, etc.

    Bimi etc 4

    11. Kenmerken van 'Geef 8'
    11.1 Smaakt dit? Ja, het is heel lekker & smaakvol.
    Het verzadigt tot de middag. Er is veel variatie, dus een schat aan (micro)nutriënten. Er is geen wezenlijk verschil meer tussen de maaltijden op de verschillende eetmomenten. Bij het diner kun je een recept wensen, maar het hoeft niet. Zoals gezegd: een recept is meer een kunstwerk omdat de smaken meer worden gemanipuleerd door de ingrediënten sterker te bewerken, te mengen en te kruiden.

    Veel oude recepten waren mijns inziens pogingen om met eenzijdig voedsel toch een variatie aan smaken te bieden. Moderne recepten gebruiken veel meer ingrediënten, maar ontberen systematiek. De makers claimen ‘kookkunst’. Met het G8-systeem zijn recepten voor dagelijks gebruik niet meer nodig omdat de ‘handleiding’ vanzelf leidt tot een lekker en uniek product. Het recept is het eindproduct, maar dat is niet interessant meer omdat geen twee maaltijden hetzelfde zijn. Het lijkt meer op een kaleidoscoop: daar wil je ook geen figuren langdurig stilzetten of herhalen, de schoonheid zit hem in de variatie met dezelfde figuurtjes. Zo ook hier.

    Het G8-systeem lijkt meer op een kaleidoscoop: daar wil je ook geen figuren langdurig stilzetten of herhalen, de schoonheid zit hem in de variatie met dezelfde figuurtjes
    Veel moderne recepten zijn pretentieus, menen wat voor te stellen, maar lijken net zozeer van toeval afhankelijk als het G8-systeem. Een goed recept moet echt iets toevoegen aan een maaltijd, boven de G8 uit. Als ik uit eten ga beoordeel ik de maaltijd juist op die kenmerken: het moet iets zijn wat ik zelf niet kan en wat nog bijzonder lekker is ook. Anders zijn de recepten hooguit inspiratie voor wat ik in huis heb. Zou ik ze klakkeloos volgen, dan kom ik direct klem met voorraadbeheer. Dan houd ik over of heb ik tekorten. Met als gevolg dat je uiteindelijk producten weg moet gooien als je er geen recept meer voor hebt. Bijvoorbeeld als het een week in de koelkast ligt. Daarom: meteen morgen gebruiken in een andere samenstelling dankzij de receptengenerator ‘G8'.

    11.2 Heeft een G8-maaltijd een bepaald uiterlijk?
    Ja, door het legosysteem zie je direct dat het een volwaardige maaltijd bedoelt te zijn. Je ziet veel soorten voedsel. Een geoefend oog ziet meteen de rubrieken en schat het smakenpalet en het verzadigingsgehalte. Het is duidelijk een volledige éénbordsmaaltijd. Dit in tegenstelling tot recepten in de krant waarin iets ‘lekkers’ wordt gemaakt en dan eindigt het met: lekker met rijst en vis.

    11.3 Heeft een G8-maaltijd een bepaalde smaak?
    Ja, een smaakpalet, veel en complex, altijd weer anders, maar altijd nevengeschikt. Je maakt je eigen smaak op je vork. Wie ‘om’ is wil niet anders meer. Er is altijd sprake van bite (textuur), altijd van ‘extra smaak’ (kruiden, dressings, vetten), het is altijd genieten van de variatie ten opzichte van gisteren. Wij zeggen (verzuchten) vaak onder het eten: "dat je dit toch mag eten, zo lekker en zo gezond! En dat niemand dat nog weet! Je zou het iedereen aan willen bieden...."

    11.4 Is een G8-maaltijd voldoende verzadigend?
    In tegenstelling tot een ‘salade’ is een G8-maaltijd bedoeld om verzadigend te zijn tot de volgende G8-maaltijd. En dat blijkt zo te zijn. De behoefte aan tussendoortjes is geheel verdwenen en we redden het met drie maaltijden per dag. ‘s Avonds laat neem ik meestal nog een appel of een stukje kaas. Ik weet niet of dat nodig is of slechts een gewoonte. Ik denk het laatste. Ach ja.

    In recepten wordt vaak gesproken van een ‘bijgerecht’. Hoofdgerecht, bijgerecht, tussengerecht en nagerecht behoren naar mijn idee tot de ‘cultuur’ van het dineren. Als kok moet je een heel goed overzicht hebben over de totale hoeveelheid te bereiden voedsel, anders zit je met of teveel eten (moet je weggooien) of teveel eten (word je dik van). G8 wil geen ‘cultuur’ zijn, maar ‘het nieuwe normaal’: lekker en gezond. Niet door kunstenaars bedacht of de commercie, maar door onszelf.

    11.5 Is een G8-maaltijd duur?
    Ja en nee. De ingrediënten zijn vaak biologisch en altijd vers, die zijn nooit goedkoop. Maar ten eerste kopen we nooit méér dan nodig is, ten tweede kopen we een heleboel producten sowieso nooit meer en ten derde gooien we nooit meer iets weg. Tegenwoordig wonen we in de stad en daar is het eten duurder dan op het platteland (eigen moestuin, pluktuin, ‘de boer’ en langs de weg), maar we hebben geleerd ook in de stad goedkoop en gezond te kopen. Met name kun je letten op de datum en de aanbiedingen: AH met 35% korting, ‘weggooien is zonde’. Marqt met 25% korting, ‘niks mis mee’. ‘To good to go’ (van de biologische winkel) waarbij je voor € 5,00 een pakket krijgt met ‘op de datum-artikelen’.

    G8 wil nadrukkelijk geen ideologie uitstralen. Het gaat primair om ‘gezond en lekker’ als het ‘nieuwe normaal’
    Volgens mij is deze manier van eten uiteindelijk niet duurder, maar je kunt het natuurlijk zo duur maken als je wil. Het imago dat biologisch duur is, moet wel doorbroken worden, maar niet alleen met prijs (race naar de bodem) maar ook met het besef dat goede voeding zijn prijs waard is (in een rechtvaardige keten). Maar G8 wil nadrukkelijk geen ideologie uitstralen. Het gaat primair om ‘gezond en lekker’ als het ‘nieuwe normaal’. Duurzaamheid en dierenwelzijn zijn persoonlijke of politieke keuzen en daar hoef je niet mee te koop te lopen, net zo min als met de dikte van je portemonnee. Iedereen kan meedoen. (‘Foodies zijn geen goodies’). Dát de wijze van eten met G8 en de achterliggende criteria ook duurzaam is is toevallig, maar wel mooi meegenomen.

    11.6 Is het vol te houden?
    Ja, maar het is wel een anders omgaan met voedsel. De inkoop is anders, de opslag is anders (restjes), de voorraad is anders, het eten maken is héél anders. Er is meer voorbereiding nodig, dus het kost iets meer tijd. Het voelt echter als welbestede tijd. Het eten heeft een andere betekenis gekregen, niet meer snel en saai, maar proevend en genietend. Voor de samensteller elke keer een verrassing: Is het lekker?

    Je leert steeds efficiënter de rubrieken te beheren over de maaltijden heen. Opvallend is dat bepaalde componenten steeds terugkomen, die hebben zich een plaats verworven. Dat zijn onder meer: een dot Griekse yoghurt met lijnzaad en walnoot en ook avocado met grapefruit is een vaak terugkerend duo. Aubergine, courgette en paprika, is ook zo’n trio. Als je groenten tekort hebt, kun je een greep doen in een pak erwten in de vriezer, kun je altijd toevoegen. Vis, Vlees en Ei (VVE) heeft ook zo zijn karakter gekregen: kippedij, biologische worst, spekjes, zalm, makreel, garnaal, ei, omelet. Het gaat allemaal vanzelf.

    11.7 Is er geen terugval?
    Alleen bij haast en weinig tijd nemen we wel eens onze toevlucht tot (rogge)brood met kaas, yoghurt, met fruit en noten of havermout, maar altijd verrijkt met extra ingrediënten.

    11.8 Wat weten we nog niet?
    Ofschoon mijn oriëntatie best wel internationaal is, liep ik wel aan tegen traditionele eetgewoonten zoals Turks, Marokkaans, Japans, Indisch en dergelijke. Dan kon ik de ingrediënten niet makkelijk onderbrengen. Maar ik kwam erachter dat die traditionele eetgewoonten vooral de culinaire maskering waren - met behulp van kruiden, sauzen en curry's - van de eenzijdigheid van het hoofdvoedsel. Ik denk dat koks van andere (traditionele) eetgewoonten voor dezelfde opgave staan als ik me gesteld heb: serveer een volwaardige maaltijd, ook in jouw cultuur. De ingrediënten zijn overal gelijk, maar niet overal gelijkelijk verkrijgbaar.

    11.9 Heeft G8 nog meer gewoonten beïnvloed?
    Ja. Als we uit gingen namen we vroeger nogal een koffie met appel- of kwarktaart, nu nemen we meestal ‘soep van de dag’ en koffie toe. M.a.w. de witte koolhydraten zijn nog verder teruggedrongen. Thuisgekomen memoreren we dan dat we al voedsel hebben genoten en dat onze maaltijd met minder toe kan. Dit omdat ‘onderzoek’ heeft uitgewezen dat mensen nooit rekening houden met wat zij tussendoor genomen hebben bijvoorbeeld bij de benzinepomp of op het station. Een vergeten dikmaker.

    Een andere gewoonte is dat we altijd als we uit eten gaan het teveel mee naar huis nemen (doggy bag). Het is altijd een extra smaakvariatie en kostenbesparing voor de volgende maaltijd.

    11.10 Is er nog meer over G8 te vertellen?
    Ja, nog veel meer, maar de rest is gewoon doen en ervaren. Met de boven gegeven voorbeelden van ingrediëntenlijstjes en de foto’s is eigenlijk alles wel gezegd. In de cursus is nog allerlei hulpmateriaal om de vaardigheid onder de knie te krijgen en er een gewoonte van te maken.

    Verder zou ik graag mannen uitnodigen omdat ik denk dat zij hierbij gebaat zijn (vakwerk) en het een heel leuk werk is om met eetproducten te stoeien. Het is leuker dan tv kijken en bovendien gaat de liefde van de vrouw via de handen.
    Voor (de klein)kinderen is het geen probleem gebleken. Zij vonden onze ontbijten eerst een avondmaaltijd, maar later zaten ze net als wij ervan te smullen. En ze eten bij ons altijd hun bord leeg, omdat we de maten van hun hand gebruiken, en we gooien nooit iets weg. ‘Voedsel is heilig’, want alles begint bij een goede voeding.

    Peter de Kuijer is motivatiepsycholoog, voedings- & leefstijlcoach. Bovenstaande tekst is het laatste deel (van vier) van een uitgeschreven versie van zijn motiverende 'praat'. Dat praten gaat altijd vergezeld met een flipover of powerpoint-slides en met werkopdrachten en huiswerk. Hier op Foodlog hoopt hij feedback te krijgen op inhoudelijke fouten en op de didactische kwaliteit van zijn aanpak.
    Het eerste deel van deze 'cursus' verscheen op 22 april, het tweede deel op 28 april en het derde deel op 9 mei.
    Dit artikel afdrukken