In alle stilte voltrekt zich een revolutie op allerlei terreinen van de life sciences. Zowel de geneeskunde, de landbouw als de voedingswetenschap zullen drastisch veranderen door de beschikbaarheid van nieuwe biotechnische technieken. Door 'genoom-engineering' kan DNA-materiaal in een cel worden geïmplanteerd, vervangen of zelfs gerepareerd. Zo kunnen wetenschappers planten- of diersoorten creëren met de gewenste eigenschappen. Dat kan veel nauwkeuriger en sneller manier dan door klassieke veredeling en trial and error experimenten

Cisgenese
De nieuwe technieken zetten de klassieke manieren waarop wij medicijnen of nieuwe plantenrassen ontwikkelen op hun kop. Daarmee krijgt ons voedsel een heel ander fundament, voorspelt Zeit Online.

De technieken veranderen genen binnen een soort. Ze zouden daarom ook in de natuur kunnen ontstaan, maar nooit zo snel en zo 'op bestelling'.
De aanpak heet cisgenese. Daarin worden alleen nauw aan elkaar verwanten soorten biotechnologisch veredeld. Cisgenese onderscheidt zich van transgenese. Bij de laatste vorm van veredeling worden genetische eigenschappen van het ene organisme in het andere gebracht. Zo kan bijvoorbeeld een gerstgen in een appel worden aangebracht om de appel ziekteresistenter te maken. Dit wordt beschouwd als genetische manipulatie. Binnen een soort kruisen kan als 'natuurlijk' worden beschouwd. Dat zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn bij het kruisen van grassoorten. Een grassoort uit een nat gebied dat door klimaatverandering in het warme seizoen verdroogt, kan bijvoorbeeld gemakkelijk en snel geschikter worden gemaakt voor die droogte door kruising met een grassoort van elders in de wereld. Cisgenese kan cruciaal worden bij het aanpassen van gewassen om de voedselzekerheid in de wereld te versterken.

Strijd over 'natuurlijkheid'
Over de techniek bestaat een wetenschappelijk en maatschappelijk dispuut. Wageningse wetenschappers hebben voorgesteld de wet- en regelgeving voor deze organismen onder het klassieke regime te brengen en ze niet als 'GMO' te beschouwen. Het zou geen gevaren inhouden en gelijk zijn aan klassieke veredeling.

De technieken zijn inmiddels uitontwikkeld en beschikbaar. Daarom zoeken bedrijven en toegepaste wetenschappers naar wegen om de wet- en regelgeving zodanig aan te passen dat ze op grote schaal kunnen worden toegepast. In Brussel wordt een slag geleverd om de critici de mond te snoeren die ook cisgenese Frankenfood vinden. Voorstanders benadrukken vooral de natuurlijkheid van cisgenese. Nederland behoort tot de voorstanders van cisgenese als een natuurlijke techniek.

Grote verantwoordelijkheid en buitenspel
Die Zeit wijst erop dat de winst op het gebied van voedselproductie groot kan zijn, maar nog omstreden is. Die twijfel is niet aan de orde op het gebied van medicijnen. Daar kijken we anders tegenaan omdat ze ons beter kunnen maken. We kunnen echter ook gezondere en resistentere planten en dieren engineeren schrijft de krant, maar dragen een "grote verantwoordelijkheid" omdat de techniek ons ook in staat stelt om "nieuwe levensvormen" te maken.
De realiteit is dat de technieken buiten Europa inmiddels reeds op grote schaal worden toegepast. Europa kan zich dan ook hoogstens buitenspel zetten, de technieken zijn er en worden gebruikt. Voor sommigen is dat een argument om zich op dit standpunt te stellen: sta het toe, dan kun je tenminste een vinger aan de pols houden van de toepassingen van de techniek. Dat niet doen, zou een vorm van onze kop in het zand steken zijn. Verantwoordelijkheid heeft dan ook verschillende gezichten.

Fotocredits: Greenpeace entdeckt Gentech Raps, pppspics
Dit artikel afdrukken