Conclusies BijzondereRestaurants-enquête foie gras
Roep om ethisch label voor foie gras
Vorige week hield de website BijzondereRestaurants een enquête over foie gras ... daarmee haal je je zogezegd wat op de hals. In totaal reageerden ruim 516 van de ruim 3500 abonnees** op de nieuwsbrief van de website (bijna 15%). Het is in ieder geval duidelijk een onderwerp dat leeft bij velen, hoewel veel mensen aangaven nooit (12,7%) of slechts sporadisch (enkele keren per jaar: 54%) foie gras voorgeschoteld te krijgen. Maar iedereen heeft er wel een mening over. En hoe ... soms fel, bijna agressief of cynisch, dan weer relativerend, weloverwogen en soms verrassend.
De conclusies in een notendop:
Bijna alle respondenten (ruim 90%) is voor een herkenbaar label voor diervriendelijk(er) geproduceerde foie gras. De enquête gaat verder niet in op de manier hoe dat bereikt moet worden, maar hier ligt duidelijk een taak voor de politiek. Ruim 55% vindt het onduidelijk waar diervriendelijkere foie gras te koop is. Het grootste deel van de respondenten vindt foie gras lekker (84%) en meer dan de helft wil alles weten over dat wat op het bord verschijnt (herkomst en behandeling). In het algemeen wordt erkend dat foie gras doorgaans dieronvriendelijk tot stand komt. Zo’n 16% trekt daar conclusies uit (niet bestellen) en 5% is naar aanleiding van deze enquête gestopt met foie gras. Bijna driekwart wil meer voor foie gras betalen als het diervriendelijk(er) gemaakt kan worden, maar 14% gelooft er niet in dat dit kan. Noch de activistische stichting Wakker Dier, noch de hotelketens die volgens deze stichting geen foie gras meer verkopen, kunnen rekenen op veel sympathie van deze nieuwsbriefabonnees. Ruim tweederde vermoedt dat onvoldoende onderzoek is gedaan naar de mogelijkheid om diervriendelijkere foie gras in te kopen.
Inmenging PvdD
Helaas hebben we in de stroom van ingevulde enquêtes een cesuur moeten aanbrengen op het moment dat we merkten dat een oproep van Marianne Thieme (PvdD) onze enquête in te vullen onder haar achterban, leidde tot een buitensporig hoog aantal vegetariërs (voor haar oproep was het gehalte 3,04%, erna bijna 43%!). De gerespecteerde mening van de achterban van de PvdD is ons genoegzaam bekend dus die leidde duidelijk tot contaminatie van onze gegevens. 121 reacties zijn derhalve niet meegeteld (de algemene opmerkingen zijn wel in het uitgebreide verslag opgenomen). Vandaar de cesuur, ruim zeven uur nadat mevrouw Thieme haar helaas inhoudelijk slecht onderbouwde oproep deed.
Profiel respondent
De respondenten uit ons nieuwsbriefbestand zijn min of meer gelijk verdeeld qua geslacht. Iets meer dan 3% is vegetariër. Opvallend is dat 83% van de vegetariërs vrouw is. Ongeveer 45% heeft direct of indirect professioneel met de keuken te maken van een restaurant en ruim 10% is toeleverancier. De rest is consument. Het grootste deel van de respondenten (54,5%) zegt altijd te willen weten waar eten vandaan komt en hoe het geproduceerd, dan wel behandeld is. Gevoelsmatig zal dit ver boven een landelijk gemiddelde liggen, vermoedt de redactie. Iets meer van 40% zegt eten belangrijk te vinden, maar de herkomst niet per se.
De smaak van foie gras
Heel veel geënquêteerden vinden foie gras ‘extreem lekker’ (43,3%) en bijna 41% houdt het op ‘lekker’ (84% vindt foie gras dus lekker). De rest vindt het weinigzeggend en overgewaardeerd (5,3%), staat neutraal (4,6%), vindt het ‘niet lekker’ (2,5%) en ‘extreem onsmakelijk’ (3,5%). Opvallend is ook de nadrukkelijke voorkeur voor ganzen- boven eendenlever (bijna 40%). Ruim 30% zegt het beide even lekker te vinden en 11% vindt het niet lekker. Fanatici zijn er ook: een vijfde bestelt het altijd als het op de kaart staat. Bijna 10% zegt ‘schande’ als het op de kaart staat.Mensen die nu geen foie gras eten, maar het wel lekker vonden en gestopt zijn: 7,5%. Zij die gestopt zijn en het maar matig lekker vonden: 4,1%. Van dezelfde groep zegt het grootste deel dat dit vanwege de dieronvriendelijke productiewijze is. Een heel klein deel zegt het te duur te vinden (0,5%) en bijna 5% zegt het gewoon niet lekker te vinden.
Dwangvoeding
Goed 90% is welbekend met het fenomeen ‘dwangvoeding’ (gavage) en men heeft daar een breed aantal meningen over. Van ‘afgrijselijk’ en activistische kreten als ‘stop dierenleed!!!’ tot ‘als het alleen in de laatste drie weken van het leven van de vogel is, dan valt het allemaal wel mee’. Veel respondenten vragen zich ook af welk maatschappelijk gewicht deze kwestie heeft: verdient de aanpak van misstanden in de hele bio-industrie niet veel meer prioriteit? ‘Hoeveel mensen eten er nou foie gras?’ is in dat licht ook een opmerking die tot nadenken stemt. Sommigen storen zich er dan ook aan dat organisaties als Wakker Dier op dit vlak vaak luid te horen zijn, maar veel minder als het gaat om de bestrijding van misstanden tijdens dierentransport, de varkens- en veehouderij en bijvoorbeeld de korte en tamelijk tragische levenscyclus van vleeskippen.
Hongarije
Vaak worden ook opmerkingen gemaakt dat Hongaarse foie gras diervriendelijker zou zijn dan die uit andere landen. De Belgische foie gras-importeur Nivo Finess haalt zijn levers uit Hongarije bij boerderijen waar zogenaamde ‘milde gavage’ toegepast wordt, maar waarschuwt dat dit alleen gebeurt op nadrukkelijke instructie van de importeur zelf. Nivo Finess zegt ook een inspecteur ter plaatse te hebben die de gang van zaken volcontinu controleert, maar zoiets als ‘de Hongaarse methode’ die synoniem zou zijn aan ‘de diervriendelijke variant’ bestaat niet, zo waarschuwen zij. Veel andere producenten (waaronder de Fransen die foie gras zien als een product dat onlosmakelijk aan gavage verbonden is) hebben de weg naar Hongarije als lagelonenland gevonden.
‘Sentimenteel gedoe’
Uiteindelijk zegt 16,2% ‘afgrijselijk’ tegen dwangvoeding (dit komt overeen met de uitkomst op de vraag ‘Wat vindt u van foie gras?’ waarbij 84% aangaf het ‘lekker’ te vinden). ‘Gavage is een traditionele methode die al heel lang bestaat en inderdaad dieronvriendelijk is, maar ja ... het kan niet anders. En het is zo lekker!’ zegt 36,6%. ‘ Ach ... dat sentimentele gedoe, ik vraag me af of dit echt zo dieronvriendelijk is als gezegd wordt’, is het stoere geluid van bijna 12%. De enquête heeft ook een effect gehad want ruim 5% zegt: ‘Lijkt me niet fijn voor de vogel, en nu ik er over nadenk, stop ik ook maar met die foie gras.’De lange lijst met overige opmerkingen over gavage (30% maakte die) is opgenomen in het uitgebreide enquêteverslag.*
Foie gras van ‘milde’ gavage, waar kan ik die krijgen ... ?
Er zijn foie gras-producenten die een diervriendelijkere methode van gavage toepassen (geen voeding tot in de maag, maar tot de krop, geen stalen pijp, maar rubberen slang waardoor minder kans op verwonding bestaat, minder lange dwangvoeding, lagere frequentie van voeden, minder voeding qua volume). Ruim 55% juicht dat toe, maar kent de weg niet naar dat product. Slechts ruim 3% zegt dit niet interessant te vinden en bijna 17% zegt niet te geloven in ‘milde gavage’. En natuurlijk had men hier ook een mening over die te lezen is in het uitgebreide verslag*.
Ethisch label gewenst!
Wij legden ook het volgende voor:
Foie gras is nu te krijgen via delicatessenzaken en voor restaurants via de groothandel of rechtstreeks via een importeur. Kopers worden er nu niet op gewezen in hoeverre het product op diervriendelijke dan wel dieronvriendelijke wijze tot stand kwam. Is dat voor foie gras wenselijk? Een label voor ethisch correcte foie gras bijvoorbeeld? Het verrast ons niet te merken dat de respondenten massaal vóór zijn (vaak met veel uitroeptekens en kapitalen) , maar de cynici die hier niet in geloven zijn ook aanwezig (‘en het varken dan?’ of bijvoorbeeld ‘geloof daar niet in!’ of ‘ik vraag me af of dat het gedrag van de consument verandert’). Slechts 9,75% vindt dit geen goed idee.
Acties Wakker Dier
Wakker Dier kan, ondanks hun ontegenzeggelijk goede bedoelingen, niet rekenen op erg veel sympathie over hun methoden onder onze respondenten. Bijna 20% staat achter hen, maar bijna 38% vindt dat zij te ver gaan in hun campagnes waarbij restaurants onder druk gezet worden foie gras te schrappen. Bijna een derde vindt hun acties ongenuanceerd en bijna 10% vulde zelf iets in, te lezen in de uitgebreide versie*. Een drastische opmerking van een (activistische) respondent kunnen we u nu niet onthouden: “Ze moeten de vraag bestrijden en dus de consument. Als die wegvalt, zetten restaurants het ook niet meer op de kaart.” Waarvan acte ...
Bilderberg, Carlton en Mövenpick
Het bericht van Wakker Dier dat de hotelketens Bilderberg, Carlton en Mövenpick geen foie gras meer op de kaart zetten, wordt verschillend beoordeeld: ‘verstandig’ zegt bijna 20%, maar bijna tweederde (62,7%) zegt ‘jammer, kennelijk is niet gezocht naar een diervriendelijkere variant’. En dan waren er natuurlijk nog wat opmerkingen aan het adres van deze hotels, te lezen in het uitgebreide verslag*.
Laatste vraag: ‘Wat vindt u van de acties van Wakker Dier in het algemeen?’. Het merendeel vindt dat de nuance ontbreekt in hun acties, maar vindt het verder prima dat ze er zijn (145 resp.). ‘Zolang dwangvoeding bestaat, zijn hun acties gerechtvaardigd’ (80 resp.). ‘Ze lijken onbereikbaar voor discussie over dit onderwerp’ (88 resp.). ‘Ik ben niet zo’n fan van Wakker Dier (115 resp.) ‘Ik vind dat er andere zaken zijn die meer prioriteit verdienen’ (49 resp.) en er waren nog wat eigen meningen, opgenomen in het uitgebreide verslag*.
Breed aantal opmerkingen
Tot slot mocht elke respondent nog een opmerking maken over de kwestie ‘foie gras’ en daar is goed gebruik van gemaakt, soms door mensen die met naam en toenaam genoemd wilden worden.
Dit alles kunt u teruglezen in het uitgebreide verslag dat u via e-mail bij de redactie van BijzondereRestaurants kunt opvragen (redactie@BijzondereRestaurants.nl). Als u op enigerlei wijze wilt citeren uit dit verslag, gelieve dan de bron te noemen (de website BijzondereRestaurants.nl & .be). Als u ons mailt, dan graag met volledige naam en eventueel voor wie het bedoeld is.
Relativerende redactionele noot:
Het valt ons op dat velen te kampen hebben met vooroordelen over foie gras en radicale stellingen aan beide kanten van het spectrum. Wie zich verdiept in de problematiek komt erachter dat – zoals bij bijna alles – de zaken bepaald niet zwart-wit zijn, maar ook deskundigen spreken elkaar helaas tegen over het wel en wee van de vogels. Dit maakt het voor de consument niet makkelijker.
Het spijt de redactie dat op sommige momenten de indruk gewekt kan zijn dat wij bij voorbaat een stelling ingenomen hebben over dit onderwerp. Het begrip ‘diervriendelijke foie gras’ hadden wij bijvoorbeeld moeten vervangen door ‘diervriendelijkere foie gras’ omdat ook wij van mening zijn dat alleen dwangvoedingvrije foie gras echt diervriendelijk is. Dat Marianne Thieme van de PvdD echter blijft ontkennen dat dit fenomeen bestaat en hardnekkig over ‘zieke levers’ blijft praten, ergert ons. Het bestaan van dwangvoedingloze foie gras is een gegeven en aan gebruik van de kreet ‘zieke levers’ kleeft iets demagogisch. Het zonder dwangvoeding produceren van foie gras is echter een zeer moeilijk proces waarbij de gans in feite in het wild gehouden moet worden en in deze zin herkent u de tegenstelling natuurlijk al. Lees hier ons recente artikel over dit onderwerp. Ontwikkelingen zijn echter in volle gang en het onderwerp vraagt nog om veel onderzoek naar alternatieve methoden.
Foie gras: ‘klein probleem’
Evenwel zijn wij het met vele respondenten eens dat foie gras maar een klein probleem is binnen de hele bio-industrie die in de regel weinig respect voor dieren toont. Wij huldigen dan ook de stelling: beschaving kan afgemeten worden aan de manier waarop men met dieren omgaat.
Pieter J. Bogaers
hoofdredacteur
Nota bene:
BijzondereRestaurants is een objectieve niet-commerciële website die kwaliteit onder restaurants inventariseert. Restaurants worden opgenomen die voldoen aan een kwaliteitsdrempel. Restaurantprofielen worden kosteloos geplaatst indien een restaurant voldoet aan één van de volgende criteria: een hoge waardering van de gidsen Michelin, GaultMillau in Nederland en België, Lekker in Nederland en Delta Gids en Gids Lemaire in België (ster, 15 GM, top-100 Lekker, 2 of meer toques in Delta Gids en een 8,5 in de Gids Lemaire of meer) of men is lid van een van de negen balloterende kwaliteitsorganisaties actief in Nederland. De redactie heeft geen inspecterende functie.
De website neemt nieuwsberichten op en publiceert opiniërende artikelen in de vorm van columns.
Op 31 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Voor de mensen die foie-gras eten, kijk eens op de franse site op video-filmpjes:
http://www.stopgavage.com
Eendenlever heeft een wat "forsere" smaak dan ganzenlever. Het hangt af van het gebruiksmoment...
Wat ik goed vind van Delhaize in de Kersttijd: van 'broodjes' tot kleinverpakking voor 1 persoon. De goedkopere eendenlever zowel als duurdere ganzenlever. Van een paar euro tot klonten van 30 euro. Dus niets chique, maar voor ieders beurs. Met 4 personen een stukje (met eigengemaakte uiencompote)op een simpel getoast sneetje wit voor de prijs van een pakje sigaretten.
Zou AH eens als experiment moeten doen. Ze worden afgebrand. Letterlijk.
Guillaume, heel wat gastronomen ut het Franse taalgebied schijnen eendenlever te prefereren boven ganzenlever. Het Belgische merk Upignac (uit Upigny, Wallonië) maakt zelfs haar reputatie met eendenlevers.
Wie tegen vette levers bij eenden en ganzen is, moet ook ophouden ze te "gavéren" met oud brood in het park.
Ik durf te stellen dat de meeste ‘foie’ geserveerd op bv een filet pur en andere gecombineerde gerechten etc. GEEN ganzenlever is, maar eendenlever. En er onder de naam foie gras sowieso zwaar gerommeld wordt. Ik ken er hier in de buurt maar een paar die zelf hun ganzenleverpate maken en ook werkelijk vers bakken.
Ik wil de naam van het restaurant niet noemen, maar de werkwijze van Wakker Dier is zondermeer smerig. Met alle vrienden, leden en funda-verwanten voeren ze tegelijkertijd op een afgesproken moment zware mailbombardementen uit, waardoor reserveringen en bestellingen fout lopen en de mailbox niet meer functioneert. Uiteraard natuurlijk in de drukke week voor Kerstmis. Internetterrorisme. En uiteraard gesubisidieerd en niet vervolgd in good old Holland.
Ganzenlever is net zoals het zeehondje een doelbewust 'pars pro toto' voor alle 'dierenonrecht'.
Heeft met dieronvriendelijkheid geen fok te maken, maar slaat als actiemiddel en 'horror tale' uitstekend aan bij simplisten die graag griezelen zonder het ooit geproefd te hebben of zich echt verdiept te hebben in de productiewijze.
Het zou me niet verwonderen dat ze hier nog denken dat het ganzen zijn die alleen 'gras' eten.