Personeel is met een zaklantaarntje te zoeken. De oorlog in Oekraïne maakt grondstoffen schaars en duur. Het producentenvertrouwen van voedingsproducenten daalt. En dan gaan ook de energieprijzen nog eens steil verder omhoog en moeten we - vrijwillig omdat verplicht de solidariteit binnen de EU op zou blazen - gas besparen.
Paniek
Tegen die achtergrond pleit Adema voor een Deltaplan voor de energievoorziening. Er is sprake van paniek in het bedrijfsleven.
Gas is inmiddels 10 keer zo duur als een jaar geleden. Bedrijven waarvan de termijncontracten aflopen, kunnen de hoge energieprijzen niet of nauwelijks doorberekenen aan klanten. En dus blijft er niets anders over dan de productie terugschalen en zo minder gas gebruiken. Kassen blijven leeg, de kunstmestproductie schaalt af, producten worden duurder.
Wat begon als een gascrisis, en wat later een energiecrisis werd omdat ook de elektriciteitsprijzen fors zijn gestegen, wordt een economische crisisEconomische crisis
"Wat begon als een gascrisis, en wat later een energiecrisis werd omdat ook de elektriciteitsprijzen fors zijn gestegen, wordt steeds meer een economische crisis", zegt algemeen directeur Hans Grünfeld van de branchevereniging voor grote energieverbruikers VEMW.
Volgens Grünfeld moet de overheid erkennen dat er sprake is van een fors economisch probleem. "Tot nu toe heeft de regering de indruk gewekt dat het allemaal zo'n vaart niet zal lopen in Nederland, omdat we een aantal verstandige maatregelen hebben genomen." Er zal niet meteen een fysiek tekort aan gas ontstaan, maar de prijzen zullen wel blijven stijgen. "En daar hebben we in Nederland net zoveel mee te maken als in andere landen. Los nog van de vraag wat er gebeurt als er in Duitsland onvoldoende gas is en de economie inklapt, wat ook rechtstreekse gevolgen voor onze economie zal hebben", aldus Grünfeld.
'Domino-effect'
In Duitsland heeft, blijkens een enquête, 16% van de industriële bedrijven concrete plannen om de productie te verminderen. Eén op de 6 bedrijven dus. Vooral de energie-intensieve sectoren (staal, glas- en papierproductie) worden zwaar getroffen door de hoge energieprijzen. Volgens De Tijd brengt de energiecrisis het industriële hart van Europa zoveel schade toe dat Duitsland afstevent op een recessie in de tweede jaarhelft die niet snel overwonnen zal zijn.
Ook voor België staat een recessie voor de deur, aangezien veel Belgische bedrijven halffabrikaten aan Duitse fabrieken leveren, waardoor de Belgische industriële productie in de praktijk nauw samenhangt met die van Duitsland, aldus Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België. Een domino-effect trekt de economie van sectoren in verschillende landen om.
Terug naar Adema. Hij vraagt de overheid die druk is met stikstof hoeveel energie ze wil reserveren voor de levensmiddelensector die 4% van het BBP van de Nederlandse economie uitmaakt, maar een belangrijk aandeel heeft in de voedselzekerheid van ons deel van de Europese markt.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Verplichte lectuur wanneer het over energie gaat: Charles Hall.
Dan ligt dus idd de markt voor transities op zijn kont en kan die geen transitie voortbrengen met wat flankerend beleid.
Goed punt dus van Cees-Jan Adema om de aandacht te vestigen op een deltaplan.
Investeringen, zeker als ze voor de langere termijn zijn, vragen een bepaalde mate van zekerheid. Die zekerheid is op dit moment ver te zoeken.
Dat denk ik ook, Henric. Het betekent dat fossiel weer goedkoop wordt nadat eerst een kaalslag plaats zal vinden in de maakindustrie en de macht concentreert. Het Piketty en Empire-effect zullen verstrekt optreden (geld en beslismacht om de wereld te vormen in een beperkt aan private handen).
En wat betekent het dat overheden in de EU nu zeggen dat investeren in duurzaam economisch aantrekkelijker is dan ooit omdat fossiel zo duur is?
Ik denk eerlijk gezegd dat de huidige energiecrisis niet gaat helpen bij het oplossen van de klimaatcrisis. Er wordt nu als een razende gezocht naar alternatieven voor Russisch gas. Dat worden grotendeels fossiele alternatieven als kolen, lng en opnieuw opgestarte gasbronnen. Het Russische gas is er nog steeds, maar gaat nu via andere wegen. Bovendien zullen de alternatieven die nu gevonden worden ook aanwezig blijven als de crisis straks voorbij is. Dus uiteindelijk meer uitstoot van broeikasgassen.