Stoffen als lecithine, xanthaangum, polysorbaten of carrageen noemen we meestal bij hun verzamelnaam: emulgatoren. Ze helpen de textuur én de houdbaarheid van talloze voedingsmiddelen te verbeteren door stoffen die van nature niet met elkaar binden, toch bij elkaar te houden. Denk maar aan mayonaise, dat is het schoolvoorbeeld van een emulsie. Ze worden gebruikt om onder meer vetarme, vetvrije en glutenvrije producten te kunnen maken.

Uit nieuw onderzoek lijkt te komen dat juist deze veelgebruikte hulpstoffen niet onschadelijk zijn. Mogelijk spelen een tot nu toe nog niet onderkende rol in het opkomend tij aan moderne welvaartsziekten als obesitas, metabool syndroom en darmontstekingen. Die rol speelt zich af in de darmen, waar emulgatoren de werking van het microbioom verstoren.

Opkomend tij van metabool syndroom en darmontstekingen
Onderzoekers van de Georgia State University vroegen zich af waarom steeds meer mensen last krijgen van het metabool syndroom en chronische darmontstekingen. Het metabool syndroom omvat een scala aan verschijnselen. Ze variëren van obesitas, een verhoogd risico op diabetes 2 tot hart- en vaatziekten. Dat zijn allemaal gezondheidsproblemen die ook geassocieerd zijn met veranderingen in onze darmflora. Daarom gingen de wetenschappers op zoek naar omgevingsfactoren die een rol zouden kunnen spelen, met name in de 'moderne toevoegingen aan ons voedsel'. Zo kwamen ze uit bij emulgatoren.

Overeten en milde of chronische darmontstekingen
Voor hun eigen onderzoek gaven de wetenschappers muizen emulgatoren te eten, opgelost in water of voedsel. Ze gebruikten polysorbaat 80 en carboxymethylcellulose. Sommige muizen kregen de emulgatoren in lagere hoeveelheden dan voor toepassing in etenswaren zijn toegestaan, andere groepen muizen kregen een 'afspiegeling' van wat een mens binnen zou krijgen als hij of zij veel bewerkt voedsel zou eten. Muizen met een normaal immuunsysteem kregen door de emulgatoren milde darmontstekingen. Hun metabolisme raakte daardoor verstoord en ze gingen overeten, waardoor ze obees, hyperglycemisch en insulineresistent werden. Muizen met een afwijkend immuunsysteem (met een zwakker darmbioom), ontwikkelden zonder mankeren chronische darmontsteking (colitis).

'Kettingreactie'
Onderzoeksleider Andrew Gewirtz legt uit dat de ontstekingsreacties een uitwerking lijken te hebben op het verzadigingsmechanisme. Muizen met darmontstekingen gaan overeten en worden dik. "Het is een kettingreactie", zegt Gewirtz in Time. De emulgatoren verstoren zowel de normale darmflora als de slijmlaag die de darmwand beschermt. Iets in de chemische opmaak van de emulgatoren lijkt het microbioom te beïnvloeden en ook de manier waarop deze bacteriën met de ingewanden zelf interacteren. De combinatie vormt de ideale voedingsbodem voor een ontstekingsreactie.

Gewirtz wijst er meteen op dat deze hulpstoffen niet 'de enige oorzaak van de obesitasepidemie of darmontstekingsgolf zijn'. Maar ze spelen mogelijk wel een rol bij overeten. Ook zijn emulgatoren de laatste decennia "heel gebruikelijk' geworden in ons eten en dat toegenomen gebruik loopt "in grote lijnen parallel aan de opmars van deze chronische ziekten". Gewirtz en de zijnen willen hun onderzoek nu uitbreiden naar andere emulgatoren, en naar mensen. Het onderzoek is verschenen in Nature.

Fotocredits: 'oil and water', craig Cloutier
Dit artikel afdrukken