1 min
In toenemende mate verbaas ik me over het gemak waarmee beleidsmakers het woord ‘piekbelaster’ bezigen in hun pogingen om de stikstofcrisis op te lossen. Graag maak ik u deelgenoot van mijn verbazing.
Geen misverstand: ik behoor tot degenen die vinden dat onze natuur op de zandgronden snel maatregelen verdient. Gedwongen uitkoop van bedrijven is volgens mij dan onvermijdelijk. Toch lijkt me de zoektocht naar ‘piekbelasters’ een heilloze weg.
Toch is er geen ontkomen aan dat ook op gebiedsniveau rekening gehouden wordt met het effect van emissies op de uiteindelijke depositie en de gevoeligheid van gebieden voor die depositie. Geen rechter zal instemmen met het wegzetten van een bedrijf als piekbelaster als daarbij geen rekening gehouden wordt met de afstand tot het depositiegevoelige gebied, de positie van het bedrijf ten opzichte van de overwegende windrichting, en de voorziene aanpassingen voor zover die geborgd zijn. Het berekenen van alleen de emissie is niet voldoende om piekbelasters te detecteren.
Maar er is een kronkel die me doet twijfelen aan de uitvoerbaarheid van zo'n manier van kijken.
Stel je twee naburige melkveehouders voor: één met, bijvoorbeeld, 25 hectare, 350 ton melk en een emissie van 40 kg ammoniak per hectare, en een ander met, bijvoorbeeld, 75 hectare, 1200 ton melk en een emissie van 30 kg ammoniak per hectare. Het eerste bedrijf emitteert 1000 kg ammoniak per jaar, het tweede 2250 kg ammoniak.
Daarmee heet het tweede bedrijf een relatieve piekbelaster ook al is de emissie per ton melk van dat bedrijf een kilo lager.
Het voelt niet goed dat het grotere bedrijf met zijn lagere emissies per hectare en liter moet wijken. De wereld wordt namelijk niet beter van meer bedrijven met meer emissies.
Wie bedenkt een systeem dat wel recht doet aan lage emissies per ton product en ‘grote bedrijven’ niet op voorhand de klos laat zijn?
Dit artikel afdrukken
Het berekenen van alleen de emissie is niet voldoende om piekbelasters te detecteren.Komende maand schijnt een tool beschikbaar te komen waarmee je zou kunnen bepalen of je piekbelaster bent of niet. Naar verluidt berekent die tool de hoeveelheid ammoniak die jouw bedrijf per jaar uitstoot. In geval van landbouwbedrijven neem ik aan dat het gaat om de emissies vanuit de stal, de mestopslag en de toediening van mest en urine aan het land. En dat daarbij rekening gehouden wordt met dieraantallen, de veevoeding, het type stal en mestopslag, de aan- en afvoer van mest, en de wijze van mesttoediening. Zoals velen wensen, komt het accent op die manier op emissies en niet langer op deposities en KDW’s te liggen.
Toch is er geen ontkomen aan dat ook op gebiedsniveau rekening gehouden wordt met het effect van emissies op de uiteindelijke depositie en de gevoeligheid van gebieden voor die depositie. Geen rechter zal instemmen met het wegzetten van een bedrijf als piekbelaster als daarbij geen rekening gehouden wordt met de afstand tot het depositiegevoelige gebied, de positie van het bedrijf ten opzichte van de overwegende windrichting, en de voorziene aanpassingen voor zover die geborgd zijn. Het berekenen van alleen de emissie is niet voldoende om piekbelasters te detecteren.
Maar er is een kronkel die me doet twijfelen aan de uitvoerbaarheid van zo'n manier van kijken.
Stel je twee naburige melkveehouders voor: één met, bijvoorbeeld, 25 hectare, 350 ton melk en een emissie van 40 kg ammoniak per hectare, en een ander met, bijvoorbeeld, 75 hectare, 1200 ton melk en een emissie van 30 kg ammoniak per hectare. Het eerste bedrijf emitteert 1000 kg ammoniak per jaar, het tweede 2250 kg ammoniak.
Daarmee heet het tweede bedrijf een relatieve piekbelaster ook al is de emissie per ton melk van dat bedrijf een kilo lager.
Het voelt niet goed dat het grotere bedrijf met zijn lagere emissies per hectare en liter moet wijken. De wereld wordt namelijk niet beter van meer bedrijven met meer emissies.
Wie bedenkt een systeem dat wel recht doet aan lage emissies per ton product en ‘grote bedrijven’ niet op voorhand de klos laat zijn?
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De NRC roert nog wat extra - en willens en wetens - in de pot van piekbelasters en 'kaartjes' met een groot artikel waarin de krant 'berekende' wie piekbelaster zou kunnen zijn. Vervolgens gingen de 'onderzoeksjournalisten' praten met de betreffende boeren: wilt u zich laten uitkopen?
Ze ontdekten daar - vooral in Kootjebroek zoals Kootwijkerbroek lokaal heet - dat boeren helemaal niet van plan zijn zich uit te laten kopen behalve als ze toch al wilden stoppen of geen heil meer zien in het terugverdienen van nieuwe investeringen.
Wow, dat was te voorspellen.
Ik link dat wmb domme stukje hier omdat het precies laat zien waar Jaap J. Schröder het over heeft: de krant haalde de meest efficiënte boeren eruit en ontdekte in feite de boeren die je niet kwijt wilt. Je wilt de inefficiënte eruit en een quotum aan te vergeven vervuilingsruimte.
Erger nog: het laat zien hoe verwrongen en ingeslepen het denken is geraakt. Zelfs na inmiddels bijna 4 jaar stikstofdebat is ook een als 'goed' bekend staande krant nog niet in staat om te zien wat de uitdaging nou eigenlijk is.
Sorry, Ton #22, je hebt natuurlijk gelijk, er is niet één gemiddelde optimale dosis. Maar daar ging het mij ook niet om. Ik probeerde te accentueren hoeveel stikstof jaarlijks bij ons over de balk gesmeten wordt; verloren gaat. Ik gaf gewoon het gemiddelde van een range die uit de genoemde studie naar voren kwam. Die studie betreft een analyse van doses:effect curves van stikstof op graan, op 25 verschillende plekken in de wereld.
Inmiddels gaat de innovatie door.
In dit geval voor de opslag van mest op emissies van methaan, lachgas en indirect ook ammoniak.
Getest gedurende 26 weken, nog in praktijk te testen (0,3-0,5 g/kg mest), dus nog niet klaar. In combinatie met bv Bovaer is er een boel mogelijk qua klimaat doelstellingen.
Wie betaald de boer voor de klimaatwinst straks of moet het weer gedaan worden zonder er iets tegenover te stellen (kan mee in landbouwakkoord als te leveren groene dienst)?
#21 Henk, jij bent altijd bezig met hele grote data verzamelingen. Die 170kg stikstof gemiddeld optimaal gaat over de gehele wereld, in elk klimaat op elke bodem, met elke bufferende toestand.
Ik vind dat een gemiddeld optimale stikstofvoorziening niet relevant.
Ik zou lang van zijn leven geen 170 kg in de Sahel geven als de omstandigheden niet geschikt zijn voor benuttig daarvan.
Ik zou ook echt meer stikstof geven aan grazige weiden in Nederland als daarmee veel meer voedingsstoffen geoogst kunnen worden en als daarvan vee goed gevoerd kan worden lijkt me dat win/win.
We moeten een en ander wel in perspectief blijven zien, toch?
Breek me de bek niet open, Dick #15. Maar, net als Barbara #16 laat ik praktische adviezen graag aan Jaap en Frans over. Hun suggesties betreffen vandaag en morgen. Van mijn kant een reactie m.b.t. een verdere toekomst, een toekomst die om visie vraagt.
Ik heb er mijn literatuurlijst eens op na gekeken. Het is bijna 35 jaar geleden dat ik er in een publicatie voor het eerst op aandring om kunstmestgebruik te promoten in de context van bodemverbetering en beheer. Dat is het begin van het ontwikkelen van principes en praktijk m.b.t. geïntegreerd bodemvruchtbaarheid beheer; ISFM in het Engels, GIFS in het Frans. Ik heb sindsdien een serie projecten mogen helpen implementeren, eerst in de Sahel, vervolgens in het hart van Afrika. En ondertussen ging ik verder met onderzoek om kunstmestgebruik te optimaliseren.
Recent was ik blij verrast met een bezoek dat als doel had na te gaan in hoeverre ‘mijn’ voor semi-aride tropen ontwikkelde methode om bomen op akkers aan te wenden om kunstmest zo efficiënt mogelijk te benutten ook in Nederland bruikbaar is. Dankzij boomkeus, beplantingsplan en boom beheer kan bij een jaardosis van 120 kg/ha stikstof het normale verlies in de orde van 30% voorkomen worden. De gewasopbrengst blijft gelijk maar de houtproductie stijgt daardoor sterk: 14 t/ha/jaar in 10e jaar na start proefveld.
En, ik noemde het eerder, twee jaar geleden deed de boerinnenorganisatie van DR Kongo mij het genoegen jaarlijks een prijs uit te loven voor het boerenechtpaar dat de GIFS (geïntegreerd bodemvruchtbaarheid beheer) het best in praktijk brengt. Dat is nog eens wat anders dan de symptoombestrijding waar onze boeren en politici mee bezig zijn. Cijfers van het CBS (2020) laten zien dat we jaarlijks voor landbouw 415 miljoen kg stikstof aanvoeren via krachtvoer voor vee, en nog eens 220 miljoen kg via kunstmest voor akkers en weiden; 635 miljoen kg totaal van de voedingsstof die 2/3 van het wereldkunstmestgebruik uitmaakt. Bijna 210 miljoen kg daarvan komt terecht in dierproducten zoals melk en vlees, terwijl via de mest plus kunstmest 280 miljoen kg circuleert in de vorm van ruwvoer en 85 miljoen kg komt terecht in gewassen voor de mens. Maar dan, bijna 90 miljoen kg stikstof wordt in de vorm van NH3 en NOx de lucht ingeblazen, dat noemen we momenteel ons stikstof probleem, en 220 miljoen kg blijft in de bodem en in oppervlakte water achter, en vervuilt b.v. de bronnen voor ons drinkwater. Wat kleine posten daargelaten, van de 635 miljoen kg stikstof die we jaarlijks aanvoeren, gaat bijna de helft verloren. Per hectare landbouwgrond gaat in Nederland per jaar ongeveer 170 kg stikstof verloren.
Laat dat nu net de dosis zijn die uit recent onderzoek van “Wageningen” komt als DE dosis voor duurzaam kunstmestgebruik (Establishing long-term nitrogen response of global cereals to assess sustainable fertilizer rates, Van Grinsven et al., Nature Food). “Zij meer, wij minder” is de conclusie. “Zij” de landen waar kunstmestgebruik nog onvoldoende is om de wereldvoedselzekerheid veilig te stellen, “wij” de landen als Nederland met zware milieubedreigende overbemesting. Trouwens, als de wereldvoedselvoorziening je aan het hart gaat, mag je je wel eens achter de oren krabben als van de beschikbare nutriënten meer dan 70% in dierlijk voedsel terechtkomt en minder dan 30% in plantaardig voedsel. Minder dierlijk eiwit is een condition sine qua non voor voedselveiligheid.