De Nederlandse drinkwaterbedrijven willen zelf op zoek gaan naar de bedrijven die vermoedelijk PFAS lozen in de Maas. Het is een kleine stap in een dossier dat in de Verenigde Staten inmiddels tot de eerste miljardenschikkingen leidt.
Eind vorige maand stelde de Nederlandse Staat het net over de grens in Zwijndrecht gevestigde chemische bedrijf 3M aansprakelijk voor de schade aan de Westerschelde en het ecosysteem. Die opmerkelijke stap volgde op de allereerste schadevergoeding, van €2.000, die in België door de rechter werd toegekend aan directe omwonenden van 3M. Wegens 'bovenmatige burenhinder'.

Wereldwijd wordt steeds duidelijker dat PFAS - per- en polyfluoralkylstoffen - weliswaar heel nuttige stoffen zijn, dankzij hun brandwerende, water- en vetafstotende eigenschappen, maar dat ze ook milieu- en gezondheidsschade veroorzaken. Ze dragen de naam 'forever chemicals' niet voor niets, want ze zitten echt overal in en breken niet af in het milieu en hopen zich dus ook op in ons lichaam.

Miljardenschikkingen
Het is dan ook nauwelijks een verrassing dat juist in de Verenigde Staten, het land waar rechtszaken en schadeclaims schering en inslag zijn, de eerste miljardenschikkingen getroffen zijn. Vrijdag kondigden de Amerikaanse bedrijven Chemours, DuPont de Nemours en Corteva een officiële schikking van $1,18 miljard dollar aan rond vervuiling door PFAS. Maar die aankondiging werd al gauw overtroffen door de schikking van $10 miljard die 3M trof in een PFAS-dispuut met een aantal Amerikaanse steden en gemeentes.

Op basis van dit eerste schikkingsbedrag en de nog lopende zaken (zo'n 4.000, volgens Bloomberg), kunnen de opruimingskosten oplopen tot $143 miljard, drie keer zoveel als de beurswaarde van 3M. En dat is nog zonder mogelijke schadevergoedingen of processen buiten de VS, schrijft De Standaard. Zoals in Vlaanderen, waar de Vlaamse regering en 3M inmiddels een 'saneringsverbond' aangegaan zijn ter waarde van €571 miljoen.

In Nederland trok vorig najaar de Tweede Kamer aan de bel. Wie zijn - naast Chemours in Dordrecht - de grootste PFAS-uitstoters in Nederland? Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat hoopt voor de zomer het antwoord op die vraag te kunnen geven, aldus NPO Radio 1.

Drinkwaterbedrijven gaan zelf watermonsters nemen
Te laat, vindt de koepel van rivierwaterbedrijven RIWA. Bij monde van directeur Maarten van der Ploeg geven de drinkwaterbedrijven aan zelf onderzoek uit te gaan voeren. De basis voor dat opmerkelijke initiatief - het is niet gebruikelijk dat drinkwaterbedrijven zelf watermonsters gaan nemen bij bedrijven - is een lijst met een twintigtal vermoedelijke PFAS-lozers in het Nederlandse stroomgebied van de Maas die in handen van Van der Ploeg is. "Dit is een heel goed startpunt. We beginnen met de meest aannemelijke bedrijven, en afhankelijk van de resultaten gaan we vanuit daar de monitoring verfijnen zodat er uiteindelijk geen lozingen meer plaatsvinden”, zegt Van der Ploeg.