Covid-19 is een voorproefje van wat ons in de toekomst veel vaker zal overkomen. Dat stelt Alanna Shaikh in haar TED-lezing van 12 maart j.l. Menselijke keuzes zorgen ervoor dat er steeds meer van deze virussen komen. Dat komt niet zozeer door klimaatverandering, maar vooral doordat de fysieke ruimte voor andere soorten steeds meer beperkt wordt en soorten uitsterven. Daarbij is de handel in bush meat natuurlijk het meest direct gerelateerd aan de virusoverdracht tussen soorten. Natuurbeschermers zoals de African Conservation stichting en ook de Italiaanse afdeling van het Wereldnatuurfonds trekken hierover aan de bel.

Toeristen als ratten
De pandemie die we nu meemaken met Covid-19 is een onontkoombaar gevolg van de manier waarop wij als mensen de aarde bezetten. Zoals rattenvlooien in de 14e eeuw met handelsschepen de pestbacil in omloop brachten, verspreiden toeristen nu de virussen, met hetzelfde succes. We hebben daarbij nog veel geluk dat deze keer de jongeren lijken te worden gespaard. Experts zoals Nathan Wolfe (the Viral Storm, 2001 en 2011) waarschuwen al tientallen jaren voor de op handen zijnde 'pandemic age'.

Wij hebben als mensen langzamerhand van onszelf een bio-industrie gemaakt
Moeder Aarde is een moordwijf
Ik zit in Italië, met nog zeker 3 weken te gaan na deze 1,5 week van thuis-isolatie. Wij noemen dit 'opgehokt' zijn, want we kennen het verschijnsel nog van onze kippen. En dat bracht me tot de volgende bespiegeling. Wij hebben als mensen langzamerhand van onszelf een bio-industrie gemaakt. Het aantal mensen op deze aardbol, en met name in de verstedelijkte gebieden, zit al lang boven het aantal dat een top-predator zou kunnen hebben; deze staat immers bovenaan in een voedselpiramide met daaronder veel grotere aantallen prooidieren. Herbivoor worden dan? Een oplossing die velen (met goed recht) kiezen, maar als ik om me heen kijk zie ik geen grazers, eerder insectenkolonies, of zoiets als de Borg. Voor de StarTrek-liefhebbers, je weet wel: 'Resistance is futile'. Als je als mens opgehokt zit (daar krijgen jullie in Nederland misschien ook mee te maken) ga je je nog eens rustig bezinnen op de plaats van de mens in de natuur. Want werden we hier nu niet weer eens duidelijk op gewezen?

Moeder aarde is een moordwijf. Dat stelde Midas Dekkers al in zijn voorwoord bij de vertaling van Lovelock's Gaia-hypothese in 1989. Als wij de natuur geen ruimte meer bieden, pakt zij die zelf terug. Met overstromingen, branden en wat ook. Een voorbeeld: Lovelock bespreekt dat het smelten van poolkappen zichzelf versterkt, doordat de belangrijke terugkaatsing van licht en warmte door deze witte kappen steeds minder wordt. Ander voorbeeld: de enorme algengroei als gevolg van het flink gestegen koolzuurgehalte. Het lijkt een win-win als je dit voor productie gaat gebruiken, maar realiseer je wel dat dit leidt tot een sterk verhoogd zuurstofgehalte overdag (waarbij iedere bliksemflits enorme branden uitlokt) en een sterk verlaagd zuurstofgehalte 's nachts. Helaas kunnen wij mensen maar functioneren binnen beperkte fysieke grenzen, andere soorten kunnen wat dat betreft veel meer. Moeder aarde hoeft zich maar een beetje, geïrriteerd door het menselijk handelen, te krabben en wij zijn er geweest.

Uitsterven van de mensheid het einde van de wereld? Het is slechts het einde van een evolutionair klein zijtakje van het leven op aarde, de rest gaat echt wel door
'Menselijke arrogantie'
Nu het woord apocalyps steeds vaker valt in de media in verband met corona en klimaatrampen vraag ik me af wat dit gaat betekenen voor de menselijke samenleving. Het einde van de wereld, de dag des oordeels, de dag waarop het zwaard valt, de goeden en kwaden worden gescheiden? Lynn Margulis, expert op gebied van bacteriële evolutie, hekelt de menselijke arrogantie die het uitsterven van de mensheid benoemt als het einde van de wereld. Het is slechts het einde van een evolutionair klein zijtakje van het leven op aarde, de rest gaat echt wel door.

Een scheiding tussen groepen mensen tekent zich wel steeds duidelijker af. Niet tussen gelovigen en ongelovigen in de zin van de religieuze apocalyps. Het gaat geloof ik tussen degenen die alles willen blijven controleren en de risico's beheersen door steeds meer zaken te lijf te gaan die potentieel gevaarlijk zouden kunnen zijn; en degenen die daar iets van durven loslaten om onderdeel te zijn van een groter geheel. Bij de eerste groep gaat het om desinfecteren, vaccineren, steriliseren tot het geven van jachtvergunningen op wolven, omdat de mens bang is zijn monopolie als toppredator te verliezen. Het gaat ook om het verschil tussen 'wat kost dat?' en 'we zien wel!'. Slow foodies en wilde-natuurontwikkelaars hebben iets gemeen: geduld. Fast foodies en individuele dieren redders misschien ook. Ook hier op Foodlog zie ik kampen steeds weer opgericht worden met prikkeldraad ertussen. Hulde aan de moderators die proberen communicatie over en weer in stand te houden.

Het Covid-19 virus heeft de kaarten opnieuw geschud. Als ik me niet vergis hebben we in Nederland (en Engeland, waar men het virus wil laten lopen tot er 'herd immunity' komt) een andere visie op de corona-aanpak dan Italië. Als je kiest voor neo-liberalisme is herd immunity misschien wel een logische en goedkope optie, puur zakelijk gezien. Maar ik ben toch blij in Italië te zitten.

Dit discussiestuk heeft verder geen conclusie, behalve dat het zinloos is steeds dezelfde stellingen in te nemen.
Dit artikel afdrukken