Lees ook
De Britse krant The Guardian nam 44 recente studies onder de loep die de identiteit van ruim 9.000 monsters van vissen en schaaldieren vaststelden. De monsters waren afkomstig van restaurants, vishandels en supermarkten uit 30 verschillende landen. In 36% van de gevallen bleek er sprake te zijn van een andere soort dan wat het etiket of de menukaart vermeldde.

Geen snapper, wel 38 andere soorten vis
In meerdere studies werd gebruik gemaakt van DNA-analysetechnieken. Uit de onderzoeken bleek dat de als 'snapper' (Lutjanidae) verkochte vis in Canada, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Singapore, Australië en Nieuw-Zeeland in 38% tot zelfs 55% van de gevallen een andere vissoort was. Er werden maar liefst 38(!) andere vissoorten als 'nep-snapper' ontmaskerd. In een aantal gevallen ging het zelfs om bedreigde vissoorten.

Ook in restaurants gaat het vaak mis. Uit een onderzoek (uit 2018) waarin onderzoekers in 180 restaurants in 23 Europese landen een staal van de hun geserveerde vissen mee naar huis namen, bleek 1 op de 3 restaurants een andere vis te serveren dan de bestelling vermeldde. In 40 tot 60% van de gevallen werd in Spanje, Duitsland, IJsland en Finland andere dan de bestelde vis geserveerd. Is dit nieuws? Niet echt. In 2015 constateerde milieuorganisatie Oceana al dat de Brusselse horeca zijn klanten nept met andere vis dan op de kaart staat. In sushi restaurants in Los Angeles zou in 2017 de helft van de vis iets anders zijn geweest dan op de kaart staat.

Fraude of foutje? Opvallend is wel dat het in het overgrote deel van de gevallen gaat over goedkopere soorten die als duurdere vissen worden verkocht
Het is niet altijd met zekerheid vast te stellen of er met de vis gefraudeerd is, of dat er een foutje is gemaakt. Maar opvallend is het wel, schrijft Knack, "dat het in het overgrote deel van de gevallen gaat over goedkopere soorten die als duurdere vissen worden verkocht." Zo betrof in Duitsland 48% van de onderzochte monsters van 'Sint-Jacobsschelpen' een minder geliefde Japanse neefje te betreffen. In de Singaporese garnalenballetjes waar geen spoor van garnaal in aangetroffen werd maar wel varkens-DNA is duidelijk sprake van fraude.

Vormen van fraude
In de complexe internationale en weinig transparante toeleveringsketens van vis doen zich talloze mogelijkheden voor om etikettenfraude te plegen. Bijvoorbeeld door goedkopere vis als duurdere soorten te labelen, of kweekvis als wildvangst. Daarmee wordt een vis opgewaardeerd. Dat is snel verdiend.

Restaurants plegen consumentenbedrog als klanten in plaats van de door hen bestelde tong, kabeljauw of schelvis bijvoorbeeld pangasius voorgeschoteld krijgen.

Een derde vorm van visfraude is het witwassen van illegaal gevangen vis. Volgens Rashid Sumaila, viseconoom aan het Institute for the Oceans and Fisheries van de University of British Columbia, wordt jaarlijks tussen de 8 en 14 miljoen ton vis illegaal gevangen.

Het legaliseren van verboden vangsten hangt samen met de illegale, ongemelde en ongereglementeerde (IUU) vangsten door grote 'verre' vloten. Dat zijn onder buitenlandse vlag varende schepen die actief zijn voor de kusten van Afrika, Azië en Zuid-Amerika. De vangsten worden verwerkt aan boord van grote overslagschepen, waar verkeerde etikettering en het mengen van legale en illegale vis in het betrekkelijke geheim gebeurt. Het risico om betrapt te worden is laag, de 'winst' hoog. Volgens Sumaila lopen legale vissers tussen de $26–$50 miljard (€22 - €42 miljard) aan inkomsten per jaar mis. Illegale of frauduleus gelabelde vis ondermijnt de legale industrie, waardoor het voor eerlijke spelers moeilijk wordt om te concurreren. Hij vergelijkt de dikke winsten die de illegale vissers niettemin maken met de diefstal van 15 tot 20 miljoen koeien per jaar. De dieven brengen ze op de markt zodat de legale vissers niet meer aan de bak komen bij hun klanten. Als er niets aan gedaan wordt, zal de markt voor gelegaliseerde foute vis alleen maar groeien.
Dit artikel afdrukken