Je bent gek als je geld hebt en niet in een grote boerderij en land investeert. Dat zegt met zoveel woorden een analyse van The Economist die deze week verscheen.
Het befaamde blad dat de wereld vanuit economisch perspectief analyseert, ziet boeren als een activiteit die weinig volatiel is en het hoogste rendement oplevert dat op dit moment maar haalbaar is. Boerenland doet het beter dan goud, de beursindex, de handel in grondstoffen en onroerend goed. Niet een beetje zelfs, maar echt duidelijk. Dat moet blijken uit het grafiekje dat een artikel op de site van het blad siert.
Boer moet investeerders binnenhalen
Toch blijken de grote investeerders nog maar weinig in boerenland te investeren. Volgens The Economist komt dat omdat ze het te ingewikkeld vinden. Ze snappen de boereneconomie niet. Landbouw is afhankelijk van het weer, wat consumenten willen eten en dan weer niet, wat ze vinden van dierenwelzijn en hoe de politiek omgaat met subsidies. Er zijn geen goede indices en geen trackrecords van bedrijven.
Daarom komen de investeringen niet los, zegt The Economist, die los zouden moeten komen om de boerenstand te laten investeren in zijn toekomst. Die heeft het geld immers niet en zal moeten groeien, alweer volgens het blad, om de mensheid te kunnen voeden. Aangezien iedereen moet eten, zou dat een investering moeten zijn die je met je ogen dicht en een goede nachtrust kunt doen.
En toch gebeurt het niet. The Economist concludeert daarom dat de boerenstand er zelf aan zal moeten werken om investeerders binnen te halen. Het geld hebben ze immers nodig om hun bedrijven te kunnen laten groeien en van kostbaar materieel te voorzien om de wereld te voeden.
Boer af
Er zit iets vreemds in die analyse. Als boeren zo rendabel is, dan kunnen boeren en hun banken dat geld zelf toch wel losmaken als ook zij zien dat het nuttig is om dat te doen? Niet helemaal natuurlijk, want banken verschaffen werkkapitaal en geen vermogen. Maar dan nog. Boeren hebben inmiddels juist de grootste moeite om geld los te krijgen van hun banken. Als boeren zo rendabel was, dan hadden banken hen allang geholpen om de investeerders de weg naar boerenerven te laten vinden. Welk erf moet je hebben? Dat lijkt de vraag.
Daarmee is tevens een antwoord gegeven: The Economist vergeet voor het gemak even dat er een heel forse reductie van het aantal bedrijven nodig is voor er investeerders in het bestaande boerenbedrijf zullen stappen. Er zijn immers veel te veel losse bedrijven die allemaal anders presteren. De reductie die nodig is om er gesmeerd gemanagede units van te maken waar je als investeerder wat mee kunt, zal alleen gebeuren als boeren door een crisis noodgedwongen hun vrijheid als individuele eigen baas op moeten geven. Als dat gebeurt, zijn de mensen die nu boer zijn boer af.
Markt nog niet rijp
Op Boerderij schreef gisteren de anonieme columnist Vergaderboer een overweging bij de winstgevendheid van het boerenbedrijf. Gemiddeld goede vooruitzichten in Europa voor de boerenstand zijn de hond in de pot voor boeren in de oude rijke landen van Europa en zeker die in Nederland.
Zij teren de komende jaar gemiddeld 6% in op hun inkomensstroom. In de nieuwe Europese staten in het Oosten bedraagt de groei, op veelal megabedrijven, 33%. Zowel de crisis als de gewenste concentratie komen er dus aan. Het moment is alleen nog niet rijp en zou weleens wat minder door boeren bepaald gaan worden.
McKinsey
De Nederlandse tuinbouw zou er niettemin nu reeds een eerste voorbeeld van kunnen blijken. Die verkeert in een vergaand stilzwijgend stadium van failliet zodat een belangrijk deel van de bedrijven de facto in handen van de bank is gekomen. Die bank zou er prima investeerders voor grote pakketten vanuit één hand te managen bedrijven voor kunnen vinden. De Nederlandse tak van het internationaal opererende consultantsburo McKinsey zou weleens kunnen zijn ingehuurd door Rabobank om dat voor te bereiden, ook al weet de bank op dit moment nog niet zeker of ze dat scenario echt moet inroepen.
Fotocredits: Harvesting near Wooton, David Wright
Dit artikel afdrukken
Het befaamde blad dat de wereld vanuit economisch perspectief analyseert, ziet boeren als een activiteit die weinig volatiel is en het hoogste rendement oplevert dat op dit moment maar haalbaar is. Boerenland doet het beter dan goud, de beursindex, de handel in grondstoffen en onroerend goed. Niet een beetje zelfs, maar echt duidelijk. Dat moet blijken uit het grafiekje dat een artikel op de site van het blad siert.
Boer moet investeerders binnenhalen
Toch blijken de grote investeerders nog maar weinig in boerenland te investeren. Volgens The Economist komt dat omdat ze het te ingewikkeld vinden. Ze snappen de boereneconomie niet. Landbouw is afhankelijk van het weer, wat consumenten willen eten en dan weer niet, wat ze vinden van dierenwelzijn en hoe de politiek omgaat met subsidies. Er zijn geen goede indices en geen trackrecords van bedrijven.
Daarom komen de investeringen niet los, zegt The Economist, die los zouden moeten komen om de boerenstand te laten investeren in zijn toekomst. Die heeft het geld immers niet en zal moeten groeien, alweer volgens het blad, om de mensheid te kunnen voeden. Aangezien iedereen moet eten, zou dat een investering moeten zijn die je met je ogen dicht en een goede nachtrust kunt doen.
En toch gebeurt het niet. The Economist concludeert daarom dat de boerenstand er zelf aan zal moeten werken om investeerders binnen te halen. Het geld hebben ze immers nodig om hun bedrijven te kunnen laten groeien en van kostbaar materieel te voorzien om de wereld te voeden.
Boer af
Er zit iets vreemds in die analyse. Als boeren zo rendabel is, dan kunnen boeren en hun banken dat geld zelf toch wel losmaken als ook zij zien dat het nuttig is om dat te doen? Niet helemaal natuurlijk, want banken verschaffen werkkapitaal en geen vermogen. Maar dan nog. Boeren hebben inmiddels juist de grootste moeite om geld los te krijgen van hun banken. Als boeren zo rendabel was, dan hadden banken hen allang geholpen om de investeerders de weg naar boerenerven te laten vinden. Welk erf moet je hebben? Dat lijkt de vraag.
Daarmee is tevens een antwoord gegeven: The Economist vergeet voor het gemak even dat er een heel forse reductie van het aantal bedrijven nodig is voor er investeerders in het bestaande boerenbedrijf zullen stappen. Er zijn immers veel te veel losse bedrijven die allemaal anders presteren. De reductie die nodig is om er gesmeerd gemanagede units van te maken waar je als investeerder wat mee kunt, zal alleen gebeuren als boeren door een crisis noodgedwongen hun vrijheid als individuele eigen baas op moeten geven. Als dat gebeurt, zijn de mensen die nu boer zijn boer af.
Markt nog niet rijp
Op Boerderij schreef gisteren de anonieme columnist Vergaderboer een overweging bij de winstgevendheid van het boerenbedrijf. Gemiddeld goede vooruitzichten in Europa voor de boerenstand zijn de hond in de pot voor boeren in de oude rijke landen van Europa en zeker die in Nederland.
Zij teren de komende jaar gemiddeld 6% in op hun inkomensstroom. In de nieuwe Europese staten in het Oosten bedraagt de groei, op veelal megabedrijven, 33%. Zowel de crisis als de gewenste concentratie komen er dus aan. Het moment is alleen nog niet rijp en zou weleens wat minder door boeren bepaald gaan worden.
McKinsey
De Nederlandse tuinbouw zou er niettemin nu reeds een eerste voorbeeld van kunnen blijken. Die verkeert in een vergaand stilzwijgend stadium van failliet zodat een belangrijk deel van de bedrijven de facto in handen van de bank is gekomen. Die bank zou er prima investeerders voor grote pakketten vanuit één hand te managen bedrijven voor kunnen vinden. De Nederlandse tak van het internationaal opererende consultantsburo McKinsey zou weleens kunnen zijn ingehuurd door Rabobank om dat voor te bereiden, ook al weet de bank op dit moment nog niet zeker of ze dat scenario echt moet inroepen.
Fotocredits: Harvesting near Wooton, David Wright
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Met even wat googlen: in 2012 was 58% van landbouwgrond eigendom en dat was enkele procenten minder dan in 1985. Het aantal ha's reguliere pacht (met voor eigenaar/belegger mager rendement door vastgestelde lage pachtprijzen) was 18% en sterk gedaald sinds 1985. Acht procent was geliberaliseerde pacht in 2012 (en dat was in 1985 0%). En dan is 14% grijze pacht (en is fors gestegen) en 2% erfpacht (dus niet sterk gestegen). Het aandeel grond in handen van niet-boeren is dus gestegen maar niet spectaculair (en ik had zelf meer stijging in erfpacht verwacht). Maar je hebt heel velen die beter in de grondmarkt thuis zijn dan ik. Die kunnen beter inschatten of percentage erfpacht en zo echt hard gaat stijgen.
Dat beleggen in grond heel ander verhaal is dan beleggen in agri is wel de kern van de analyse.
Grootste landbouwgrondbezitter van landbouwgrond in Nederland is a.s.r. landelijk vastgoed met ca. 33.000 ha landbouwgrond die in pacht en erfpacht uitgegeven is.
Wouter, dat constateert The Economist. Jouw opmerking zou een uitzondering weergeven voor Nederland als het aandeel landbouwgrond in de portefeuilles van deze beleggers de laatste jaren zou zijn gestegen. Is dat zo?
Overigens: beleggen in grond is wat anders dan investeren in agri, zelfs als het om bouwland gaat.
Dit snap ik niet zo goed: "Toch blijken de grote investeerders nog maar weinig in boerenland te investeren". De grootste bezitter van landbouwgrond in Nederland is geen boer maar zijn de verzekeringsmaatschappijen als ASR/Amev die grond verwerven en in erfpacht aan boeren in gebruik geven. Dat neemt alleen maar toe omdat inderdaad de grond te duur wordt voor boeren met een te mager saldo aan teeltgewassen. Daarnaast heb je nog veel andere kleine en grotere beleggers die grond zelf niet beboeren maar gewoon als belegging aanhouden. Of er nu veel of weinig rendement van de grond door boeren gerealiseerd wordt, is geen hoofdzaak. Als ze maar de jaarlijks en stijgende canon aan erfpacht betalen. Dat hangt echt niet van de prijs van aardappels, appels of melk af. Er zal echt wel iemand zijn die bij benadering kan zeggen hoeveel procent van de landbouwgrond in handen van anderen is die in erfpacht of pacht bij een boer in gebruik is.
Goede analyse van foodlog & Huib #5. De basis van de analyse in The Economist is overigens wel terecht: productiviteit van land kan op veel plekken nog verbeterd worden, de vraag naar voedsel (en 'overbodige' luxeproducten) groeit met de wereldbevolking, en inderdaad “buy land, they’re not making it any more”. Ik werk zelf veel met kleinschalige (vnl koffie en cacao) boeren in Afrika en Azie, en schaal is inderdaad een grote uitdaging in het verkrijgen van financiering.
Voor de investeerder dus een uitdaging om het juiste landbouwbedrijf te vinden om in te investeren. Voor de boer de vraag hoe aan de eisen van de investeerder te voldoen. Hoe komen we uit deze vicieuze cirkel?
Voor een economisch blad lijkt me dit een uiterst krakkemikkige analyse.
Stel: de beurskoersen zijn enorm gestegen. Moet je dan aandelen kopen? Of juist verkopen? Want het enorme rendement wat genoemd wordt zit juist daarin: dat de grondprijzen zijn verdubbeld.
En investering is nodig om meer te produceren. Dat geldt dus alleen in het geval van grond als die grond daarvoor niet gebruikt werd. Kortom: in Oekraine of Brazilië bijv.
Overname van grond door externe investeerders kan natuurlijk betekenen dat de boer andere investeringen kan doen. Ik denk dat juist dat in Oost-Europa is gebeurd. Enkele jaren is de akkerbouw goed geweest. In O-Europa is massaal geinvesteerd in bewaarschuren voor aardappels, uien en wortels. Juist die producten zijn nu heel laag geprijsd. Dat is dan in lijn met de analyse van Vergaderboer.
Maar op de lange termijn hoeft het rendement van boeren hier niet automatisch af te hangen van rendementen in het oosten. Economie is geen zero-sumgame. Maar ook weer niet dat iedereen volop gas kan/moet geven. Nog niet.