2 min
Het Centrum voor Landbouw en Milieu bestaat dertig jaar en vierde dat afgelopen woensdag in Artis met een bijeenkomst over duurzaamheid. De lijst van aanwezigen was indrukwekkend. De discussie maskeerde grotendeels het daadwerkelijke probleem, ondanks een oproep van CLM-oprichter Wouter van der Weijden om duurzaamheidsvraagstukken in hun totale context te zien. Wat hem betreft konden we nog wel wat leren van de manier waarop plantenwortels met de plagen in hun omgeving omgaan. Dat maakte hij de zaal duidelijk vanaf een katheder waarop in keurig antiek Latijn geschreven stond ‘van de natuur leren we hoe het moet’.
Heel duurzaam denkend Nederland was er. Van adviseur, NGO, overheid en boer tot Unilever, Ahold en FrieslandCampina. Het werd het gebruikelijke toneelstuk. De sprekers en forumleden zeiden allemaal braaf dat ze de ander nodig hadden. De retailer had de hele keten nodig en vice versa. De consument had alle macht want die moest het wel kopen. En de boer had het nakijken. Die is namelijk van iedereen afhankelijk. Die zei dan ook: u vraagt, wij draaien, maar als u het niet koopt, houdt alles op. Dat was het voorspelbare eerste bedrijf.
Toen begon het tweede: “Het gaat al hartstikke goed.” Ahold verklaarde Puur & Eerlijk een niche te vinden en nu de verduurzaming van mainstream aan te pakken. Unilever deed dat al. Een aanwezige boer had kritiek op McDonald’s die hij dat nog niet zag doen. Hij wist niet dat de burgerbakker juist een koploper is. McDo laat niet ‘zomaar vlees’ of ‘zomaar verpakkingsmaterialen’ binnen. McDo normeert streng en legt de lat ieder jaar hoger. Ahold wees erop dat het zijn internationale toeleveranciers normeert en controleerbaar maakt. Da’s een hele klus.
Gelukkig zorgt The Sustainability Consortium (TSC) inmiddels voor industrienormen. Nog een paar jaar en wie niet meedoet is een paria. Het gaat dus geweldig. De aanwezige overheid snorde tevreden en zag dat het prima gaat. In een paar jaar is alles duurzaam. Nou ja, geef ons even, temperde Ahold, ‘want we doen al heel veel’.
Genoeg? Het derde bedrijf liep wat anders dan gebruikelijk. Ik vertelde dat we reeds zitten met een zgn. eco-deficit. We gebruiken meer dan de aarde kan opbrengen of vernieuwen. Dat doen we nu met grofweg 1 miljard rijken, 1 miljard straatarmen en daartussenin 5 miljard arme maar rijker wordende mensen. Die 5 worden er zeven. Als er daarvan 4 miljard half zo welvarend worden als wij, is de boel definitief naar de kloten. Daar kan zelfs Unilevers ambitie om zijn ecofootprint per eenheid product te halveren en daarmee 1 miljard rijken en arme rijken consumptief te bedienen niets aan veranderen.
Duurzaamheid is niet alleen een ecologisch maar ook een verdelingsvraagstuk. Daarbij komt de rol van de vrije wereldhandel in agriproducten. De prijs van het goedkoopste zuidelijke kwart van de wereldproductiecapaciteit maakt dat het broodnoodzakelijke volume van de overige driekwart nu economisch al niet meer uit kan. Boeren dreigen de pijp aan Maarten te geven en het volume af te laten nemen in een wereld die binnenkort juist meer nodig heeft. Dat zorgt voor onrust over onze voedselzekerheid. Wat de resultaten daarvan waren wisten de Romeinse keizers maar al te goed. Brood en spelen waren een vroege versie van de Europese landbouwpolitiek zoals die na WO II werd geformuleerd. Wat begint als hongeropstanden leidt tot veel vervelender conflicten die onze welvaart in een vrije val storten. Niet alleen op de beurzen, maar ook in het echt. Thuis en op straat.
Duurzaamheid? Ammehoela, economisch staat het landbouwsysteem op springen terwijl we het ecologisch en sociaal loeihard nodig hebben. De boerenbaas op de eerste rij knikte instemmend en hield wijselijk zijn mond. Het ging immers alleen maar over ‘duurzaamheid’.
Een iets kortere versie van deze tekst verscheen in de Levensmiddelenkrant van zaterdag jl.
Ter illustratie van wat eerlijkheid, duurzaamheid en welvaart betekenen als je ze als één geheel denkt, deze prachtige uitleg (rond energie, een onderwerp dat dezelfde logica kent als voedsel) van de Zweed Hans Rosling die wel kan optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en .... delen:
Dit artikel afdrukken
Toen begon het tweede: “Het gaat al hartstikke goed.” Ahold verklaarde Puur & Eerlijk een niche te vinden en nu de verduurzaming van mainstream aan te pakken. Unilever deed dat al. Een aanwezige boer had kritiek op McDonald’s die hij dat nog niet zag doen. Hij wist niet dat de burgerbakker juist een koploper is. McDo laat niet ‘zomaar vlees’ of ‘zomaar verpakkingsmaterialen’ binnen. McDo normeert streng en legt de lat ieder jaar hoger. Ahold wees erop dat het zijn internationale toeleveranciers normeert en controleerbaar maakt. Da’s een hele klus.
Gelukkig zorgt The Sustainability Consortium (TSC) inmiddels voor industrienormen. Nog een paar jaar en wie niet meedoet is een paria. Het gaat dus geweldig. De aanwezige overheid snorde tevreden en zag dat het prima gaat. In een paar jaar is alles duurzaam. Nou ja, geef ons even, temperde Ahold, ‘want we doen al heel veel’.
Genoeg? Het derde bedrijf liep wat anders dan gebruikelijk. Ik vertelde dat we reeds zitten met een zgn. eco-deficit. We gebruiken meer dan de aarde kan opbrengen of vernieuwen. Dat doen we nu met grofweg 1 miljard rijken, 1 miljard straatarmen en daartussenin 5 miljard arme maar rijker wordende mensen. Die 5 worden er zeven. Als er daarvan 4 miljard half zo welvarend worden als wij, is de boel definitief naar de kloten. Daar kan zelfs Unilevers ambitie om zijn ecofootprint per eenheid product te halveren en daarmee 1 miljard rijken en arme rijken consumptief te bedienen niets aan veranderen.
Duurzaamheid is niet alleen een ecologisch maar ook een verdelingsvraagstuk. Daarbij komt de rol van de vrije wereldhandel in agriproducten. De prijs van het goedkoopste zuidelijke kwart van de wereldproductiecapaciteit maakt dat het broodnoodzakelijke volume van de overige driekwart nu economisch al niet meer uit kan. Boeren dreigen de pijp aan Maarten te geven en het volume af te laten nemen in een wereld die binnenkort juist meer nodig heeft. Dat zorgt voor onrust over onze voedselzekerheid. Wat de resultaten daarvan waren wisten de Romeinse keizers maar al te goed. Brood en spelen waren een vroege versie van de Europese landbouwpolitiek zoals die na WO II werd geformuleerd. Wat begint als hongeropstanden leidt tot veel vervelender conflicten die onze welvaart in een vrije val storten. Niet alleen op de beurzen, maar ook in het echt. Thuis en op straat.
Duurzaamheid? Ammehoela, economisch staat het landbouwsysteem op springen terwijl we het ecologisch en sociaal loeihard nodig hebben. De boerenbaas op de eerste rij knikte instemmend en hield wijselijk zijn mond. Het ging immers alleen maar over ‘duurzaamheid’.
Een iets kortere versie van deze tekst verscheen in de Levensmiddelenkrant van zaterdag jl.
Ter illustratie van wat eerlijkheid, duurzaamheid en welvaart betekenen als je ze als één geheel denkt, deze prachtige uitleg (rond energie, een onderwerp dat dezelfde logica kent als voedsel) van de Zweed Hans Rosling die wel kan optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en .... delen:
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Eco duurzaam voedsel is overigens in ons werelddeel elitair voedsel. Je kan niet aan een bijstandsmoeder in Rotterdam vragen duur biologisch te gaan eten met t argument dat mensen in Afrika nog armer zijn. Arm of rijk heeft immers met relative verschillen te maken in de directe woonomgeving.
Samuel, unilever is er juist wel bij gebaat om fabrieken in het buitenland neer te zetten. Zogauw er een financieel voordeel is, verhuist een fabriek. Zo wordt De Echte Nederlandse Unox soep gewoon sinds kort in polen gemaakt en niet meer in Oss. Ik maak me zorgen om de werkgelegenheid in Nederland. En toegenomen transport km, en desinfesteringen. Natuurlijk mogen wij westerlingen geen grondstoffen roven of verwachten dat 'slavenarbeid' voor ons wordt uitgevoerd, maar waar blijft dutch fair trade? Eens dat eco duurzaamheid op termijn een goede richting opgaat. Maar sociale duurzaamheid heeft ook met lokale sociale verhoudingen te maken.
Dick ik geloof dat we al eens eerder in Culemborg tot de conclusie kwamen dat we ons inderdaad ernstige zorgen moeten maken over de sociale duurzaamheid van het huidige systeem en dat je je moet afvragen of bedrijven goed met de macht omgaan die ze nu hebben.
Naarmate duurzaamheid steeds meer een industrie term wordt en we steeds meer industrie voer produceren en consumeren kunnen we zeggen dat we op een geheel duurzaam voedsel systeem aan het afstevenen zijn. Fijn in de ogen van sommigen, ik heb mijn vraagtekens. De grote bedrijven hebben het discours gekaapt en nemen eco sustainability waarachtig serieus. Ze moeten ook wel want grondstoffen zijn eindig. Maar als de grote partijen zoveel macht hebben (ik denk dat we dat kunnen constateren). Hoe zit het dan met hun andere sustainability agenda's. Dat boeren in Afrika tegenwoordig betaald moeten krijgen voor koffiebonen is evident dat geeft iedereen toe (helaas betalen ze nog niet genoeg). Maar hoe kunnen de grote bedrijven er ook voor zorgen dat de dorpsgenoten van die boer wat te eten krijgen? Of is dat dan weer niet de taak van bedrijven? Dat een unilever ecologisch verduurzaamt is duidelijk. Er is een maatschappelijke druk en daarnaast moeten ze wel om in de toekomst winst te kunnen blijven maken. Het is in het belang van de aandeelhouders. Maar hoe zit het met het verdelingsvraagstuk? Unilever is er momenteel niet bij gebaat om voedsel te verwerken in Afrika. Ja de grondstoffen ophalen, dat is fijn! Maar als er geen waarde wordt toegevoegd, zullen er ook geen interessante markten ontstaan. En al de mensen geen geld hebben hoeft men ook geen eten te brengen. Wat gaan de machtige multinationals die het eten over de wereld distribueren doen om ervoor te zorgen dat men te eten krijgt. Dat dat ontzettend duurzame voedsel dat ze produceren toegankelijk wordt voor iedereen. Of kan dat alleen worden geregeld door een mondiale overheid (die er nooit zal zijn) waar die boerenbaas het ook even over had?
Verdorie, ik heb me vergist. Ik bedoelde te reageren naar Coens uitspraak in de draad Is Guus gek.
Dick, (we lopen nu in twee discussies door elkaar) ga met je mee, dat Schwarz Gruppe en zowel Aldi Nord als Sud sterkere businessmodellen hebben. Zie ze alleen binnen de Nederlandse markt niet echt bewegen op duurzaamheidsvlak, misschien zie ik dit niet goed. Zag het Pluspunt van Plus echter meer in hun verslogistiek, dat terzijde.
Maar, als we de Nederlandse postzegel verlaten. Ipv Lidl in Nederland, laten we dan voor de businesscase om echt stappen te maken voor de gedachte in gesprek gaan met Lidl Duitsland of Aldi Nord. Dat schiet qua volumes tenminste een beetje op. Lidl of Aldi Nederland kan er dan in de marge nog wel bij...