De kwaliteit van het Nederlandse drinkwater is van absolute topklasse, dat is internationaal erkend en al decennia geen nieuws.

Via het riool in het drinkwater
Een toenemende zorg voor de waterbedrijven is de hoeveelheid medicijnen die via het riool in het grondwater en in het drinkwater terecht komt. Onderzoeker Charlotte Bekker van het UMC Utrecht deed voor haar dissertatie navraag bij 41 apotheken in Nederland. Haar conclusie: er wordt in Nederland per jaar voor €40 miljoen medicijnen weggegooid. Lang niet al die medicijnen worden teruggebracht naar de apotheek, patiënten gooien ze ook zelf weg of spoelen ze door de wc. Naast de medicijnresten die na passage door het menselijk lichaam in het riool terecht komen, is die medicijnverspilling een extra bron van milieuschade.

Het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft vorige maand de informatie over resten van geneesmiddelen op zijn website geupdate. Resten van medicijnen worden ook nog eens door rivieren vanuit het buitenland aangevoerd. De restanten van veterinaire geneesmiddelen komen via het (gras)land in het grondwater. Het RIVM voorziet een toename van medicijnresten in het rioolwater door de "vergrijzing en medicalisering van de samenleving."

Het uitfilteren van medicijnresten is een hoogst technische aangelegenheid. Het RIVM vat het aldus samen voor de goede verstaander: “Goede resultaten zijn bereikt met geavanceerde oxidatietechnieken (bijvoorbeeld UV ultraviolet /ozon, UV/H2O2), adsorptie aan poederkool of een korrelreactor, het nieuw ontwikkelde 1-STEP-filter, nanofiltratie en reverse osmosis (membraanfiltratie).” De NRC beschreef vrijdag de proefopstelling bij het rioolwaterzuiveringscomplex in het Brabantse Aarle-Rixtel. Daar onderzoekt het waterschap die twee eerstgenoemde technologieën om het water van medicijnresten te ontdoen. Het doel is om 80% van de medicijnresten uit het water te verwijderen.

Dat kost geld, en gelukkig is dat er ook. Het kabinet heeft in het regeerakkoord €175 miljoen toegezegd voor 'Natuur en waterkwaliteit'. De eerste 50 miljoen zou al dit jaar worden besteed, schrijft de NRC, maar dat is niet gelukt. Voor de pilot in Aarle-Rixtel is €400.000 beschikbaar gesteld, en daarmee komen de uitgaven dit jaar op circa €6 miljoen. In verhouding tot de 140.000 kilo aan medicijnresten in het water dat de 341 rioolwaterzuiveringsinstallaties van Nederland passeert, een schijntje.

Afwijkingen in het waterleven
Om te verhoeden dat er milieuschade ontstaat, is het beter aan de voorkant te voorkomen dat de medicijnen door de plee gaan. Medicijnresten hebben namelijk onbekende effecten. Eerder schreef Foodlog over de kwalijke uitwerking van hormonen in het water op de vruchtbaarheid van vissen, dat een wereldwijd probleem begint te worden. Het RIVM noemt weefselschade bij vissen (door geringe concentraties pijnstillers) en gedragsverandering bij watervlooien (door restanten van antipsychotica), maar benadrukt dat de concentraties zo klein zijn dat er geen schade optreedt voor de volksgezondheid. Vorige maand verscheen in Nature Communications een artikel waarin Australische onderzoekers vaststelden dat farmaceutische stoffen in het water via waterinsecten ook hoger in de voedselketen belanden. Forellen zouden op die manier dagelijks de helft van een humane dosis aan antidepressiva kunnen binnenkrijgen. Maar de gevolgen van deze chronische blootstelling zijn - voor vissen - vooralsnog onbekend.

‘Breng mij terug’
Misschien moeten we dus maar beginnen met een hele simpele oplossing dicht bij huis: een sticker die de medicijngebruiker aanspoort tot het retourneren van ongebruikte medicijnen. De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen vindt de ‘Breng mij terug’-sticker op pillendoosjes alvast een goed idee.
Dit artikel afdrukken