De Nederlandse overheid heeft het gezonde gewicht van de Nederlander hoog in het vaandel, maar in de Troonrede klonk geen woord over obesitas. Dat is een misser. Wat zou de overheid kunnen doen om Nederlanders tot een ander koop- en consumptiegedrag te bewegen?
De Gezondheidsraad ziet vooral gevaar in de consumptie van suikerhoudende dranken. Die laten mensen te snel te veel suiker binnenkrijgen die niet verzadigt. Daardoor blijven ze steeds nieuwe energie binnentanken. Als ze niet bewegen, worden ze daar moddervet van. Omdat het aan de corresponderende bewegingsniveaus ontbreekt, raadt de Raad in de Richtlijnen Goede Voeding het drinken van fris- en fruitdranken ronduit af.
Met het oog op de stijgende zorgkosten is de overheid er inmiddels wel van doordrongen dat suikerminderen een noodzaak is.
Welke middelen kan een overheid inzetten om haar burgers daadwerkelijk minder suikerhoudende dranken te laten drinken? Drie mogelijke maatregelen springen in het oog: gezonde dranken goedkoper maken, een suikertaks om ongezonde dranken duurder te maken of ongezonde dranken gezonder maken.
Afschaffen gebruikstaks
Het kabinet beslist in de komende weken of het de verbruiksbelasting op dranken zonder suiker afschaft. Dat voornemen bleek al uit de uitgelekte conceptversie van het Nationaal preventieakkoord. Een lagere verbruiksbelasting, een soort accijns van 8,83 eurocent per liter, zou consumenten kunnen bewegen eerder suikervrije en light-dranken te kopen.
Experts twijfelen aan de effectiviteit van de maatregel. “Consumenten reageren sterker op een belastingverhoging dan op een verlaging”, zegt Marc Suhrcke, hoogleraar gezondheidseconomie aan de universiteit van York, Engeland, in het FD. Desondanks kiest de Nederlandse overheid toch voor het experiment waarmee het onderzocht kan worden.
Suikertaks
Om de suikerconsumptie in de vorm van frisdranken te verminderen, zou de overheid ook een suikertaks in kunnen voeren. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert het extra belasten van suikerhoudende dranken als een effectieve ingreep om de suikerconsumptie te verminderen. De maatregel is weinig populair bij publiek, industrie en overheid, omdat het wordt gezien als een nieuwe vorm van betutteling.
Toch is de maatregel bewezen effectief. Dat blijkt uit de voorbeelden van Chili en Groot-Brittannië. In Chili werd de belasting op frisdrank met veel suiker verhoogd en op frisdrank zonder suiker verlaagd. De verkoop van suikerhoudende frisdranken daalde hierna flink, maar de consumptie van suikervrije dranken steeg niet.
In Groot-Brittannië had de recent ingevoerde suikertaks een interessant vermijdingseffect op producenten: frisdrankproducenten verlaagden onmiddellijk de hoeveelheid suiker in hun producten om aan de hoogste heffing te ontkomen.
Zelfregulering voedingsindustrie
Dit laatste effect laat zien dat er nog een mogelijkheid is om de suikerconsumptie te beïnvloeden: de verantwoordelijkheid bij de levensmiddelenindustrie en supermarkten leggen. In Nederland heeft deze zelfregulering vorm gekregen in het Akkoord Verbetering Productsamenstelling. “In het Akkoord Verbetering Productsamenstelling werken wij al jaren aan suiker- en zoutreductie. In 16 productcategorieën zijn inmiddels afspraken gemaakt, zoals kant-en-klaar maaltijden, hartige broodjes en vleeswaren en op dit moment werken we aan drie nieuwe afspraken. Deze gaan door het hele assortiment heen,” zegt Marc Jansen, directeur Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).
Gisteren maakte het Akkoord Verbetering Productsamenstelling bekend dat er goede resultaten zijn geboekt bij de suikerreductie in zomergroenten en appelmoes in blik en pot. Vorig jaar meldde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) niet zo onder de indruk te zijn van de voortgang in zout- en suikerreductie. Dit jaar geeft het RIVM geen commentaar.
Het Instituut liet gisteren wél weten zich in te laten met de erkenning van bewuste leefstijlinterventies.
Aan preventie en gezondheidsbescherming voor kwetsbare groepen is politiek weinig eer te behalen volgens Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit, in een commentaar op de Troonrede; daarin kwamen, zoals gezegd, de woorden obesitas en preventie niet eens voor.
Dit artikel afdrukken
Met het oog op de stijgende zorgkosten is de overheid er inmiddels wel van doordrongen dat suikerminderen een noodzaak is.
Welke middelen kan een overheid inzetten om haar burgers daadwerkelijk minder suikerhoudende dranken te laten drinken? Drie mogelijke maatregelen springen in het oog: gezonde dranken goedkoper maken, een suikertaks om ongezonde dranken duurder te maken of ongezonde dranken gezonder maken.
Afschaffen gebruikstaks
Het kabinet beslist in de komende weken of het de verbruiksbelasting op dranken zonder suiker afschaft. Dat voornemen bleek al uit de uitgelekte conceptversie van het Nationaal preventieakkoord. Een lagere verbruiksbelasting, een soort accijns van 8,83 eurocent per liter, zou consumenten kunnen bewegen eerder suikervrije en light-dranken te kopen.
Experts twijfelen aan de effectiviteit van de maatregel. “Consumenten reageren sterker op een belastingverhoging dan op een verlaging”, zegt Marc Suhrcke, hoogleraar gezondheidseconomie aan de universiteit van York, Engeland, in het FD. Desondanks kiest de Nederlandse overheid toch voor het experiment waarmee het onderzocht kan worden.
Suikertaks
Om de suikerconsumptie in de vorm van frisdranken te verminderen, zou de overheid ook een suikertaks in kunnen voeren. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert het extra belasten van suikerhoudende dranken als een effectieve ingreep om de suikerconsumptie te verminderen. De maatregel is weinig populair bij publiek, industrie en overheid, omdat het wordt gezien als een nieuwe vorm van betutteling.
Toch is de maatregel bewezen effectief. Dat blijkt uit de voorbeelden van Chili en Groot-Brittannië. In Chili werd de belasting op frisdrank met veel suiker verhoogd en op frisdrank zonder suiker verlaagd. De verkoop van suikerhoudende frisdranken daalde hierna flink, maar de consumptie van suikervrije dranken steeg niet.
In Groot-Brittannië had de recent ingevoerde suikertaks een interessant vermijdingseffect op producenten: frisdrankproducenten verlaagden onmiddellijk de hoeveelheid suiker in hun producten om aan de hoogste heffing te ontkomen.
Zelfregulering voedingsindustrie
Dit laatste effect laat zien dat er nog een mogelijkheid is om de suikerconsumptie te beïnvloeden: de verantwoordelijkheid bij de levensmiddelenindustrie en supermarkten leggen. In Nederland heeft deze zelfregulering vorm gekregen in het Akkoord Verbetering Productsamenstelling. “In het Akkoord Verbetering Productsamenstelling werken wij al jaren aan suiker- en zoutreductie. In 16 productcategorieën zijn inmiddels afspraken gemaakt, zoals kant-en-klaar maaltijden, hartige broodjes en vleeswaren en op dit moment werken we aan drie nieuwe afspraken. Deze gaan door het hele assortiment heen,” zegt Marc Jansen, directeur Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).
Gisteren maakte het Akkoord Verbetering Productsamenstelling bekend dat er goede resultaten zijn geboekt bij de suikerreductie in zomergroenten en appelmoes in blik en pot. Vorig jaar meldde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) niet zo onder de indruk te zijn van de voortgang in zout- en suikerreductie. Dit jaar geeft het RIVM geen commentaar.
Het Instituut liet gisteren wél weten zich in te laten met de erkenning van bewuste leefstijlinterventies.
Aan preventie en gezondheidsbescherming voor kwetsbare groepen is politiek weinig eer te behalen volgens Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit, in een commentaar op de Troonrede; daarin kwamen, zoals gezegd, de woorden obesitas en preventie niet eens voor.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Maximale zoethoeveelheden bij wet dwingend voorschrijven voor de producten waar suiker of HFC in zit zou een goede aanzet zijn in minder suiker.
Het verschil is nauwelijks of niet te proeven. Als je bijvoorbeeld voorgezoete vanille yoghurt of vruchten yoghurt 50/50 met gewone yoghurt mengt is dat al niet eens te merken. Bewijs dat er nu veel te veel suiker in zit.
Behalve het RIVM is ook voedselwaakhond foodwatch niet onder de indruk van de door het Akkoord Verbetering Productsamenstelling gemelde vooruitgang. ”Het winkelschap ligt nog bomvol vet-, zout- en suikerrijke producten,” zegt foodwatch in het AD. De samenwerking tussen kabinet en voedingsindustrie voor gezondere producten is volgens foodwatch ‘mislukt’. “De voedingsindustrie blijft zich op de borst kloppen. Zowel oud-minister Schippers, het RIVM als wetenschappers die dit project begeleiden, komen steeds tot dezelfde conclusie: de voedingsindustrie doet onvoldoende haar best.”