Laat de stelling even op je inwerken en denk aan al het gepraat over gezondheid vanuit overheid, het Voedingscentrum, verzekeringsmaatschappijen en - niet te vergeten - schoolgruiten.
Ik dacht nog even dat Katan via het Kwekkeboom/Van Dobbe-imperium een pact had gesloten met Johannes van Dam. De laatste onthulde onlangs dat de kroket koninklijk is. Nu bleek dat er juist één zonder het paardenvlees, dat Katan - pace Wakker Dier - nou juist wél zo graag in de kroket wil. Het paardenvlees is mooi mager en helpt menstruerende vrouwen hun ijzergehalte op peil te houden. Toch geen pact dus, denk ik.
Wat dan wel? Waarom dit spitsvondige maar politiek-incorrecte stuk tekst? Als argeloze gewone brave Nederlandse Volkslezer wrijf je toch even je ogen uit. De overheid, het Voedingscentrum, schoolgruiters- en lunch4kids doen gezond. Zelfs Unilever doet eraan mee en kwam met Knorr Vie.
En nou is het weer ongezond?
Een eetprofessor die gezond eten demystificeert. Daar hou ik van. We doen hier niet anders.
Maar waarom doet hij dit? En waarom zo?
We hebben in Nederland drie 'high profile' eetprofessoren. En verdomd, ze zijn kort na elkaar allemaal kritisch het bos van hun laboratoria en studeerkamers uitgerend.
Eerst kwam Prof. Jaap Seidell, die zich roerde als waakhond van de IKB-normen. Het moest geen commercieel spelletje blijven. En hij kwam een redelijk eind, hoewel het probleem blijft dat mensen hun verstand moeten uitschakelen.
Seidell liep een half jaar voor op Prof. Frans Kok. Die moest dan ook een flink standpunt innemen om zijn hooggeleerde maar ook strategisch intelligente kant te laten zien. Hij adviseerde de Gezondheidsraad de normen voor gezonde voeding flink aan te scherpen en voegde daar ijskoud aan toe dat we eigenlijk niets weten. Voortaan iedere 5 jaar herijken dus.
Met beide heren was ik het volstrekt eens. Seidell deed er goed aan gezondheid geen feestje van de industrie te laten; dat gevaar is immers levensgroot. Een praktische en politiek bewuste man.
Frans Kok neem ik regelmatig in de maling, maar hij was wel zo fair te stellen dat voedingsleer zo complex is dat het wetenschappelijk statuut veel zachter is dan dat van bijv. de natuurkunde. Het vak is wel wetenschappelijk, het weet alleen niet veel. Sterker nog: er is nauwelijks sprake van een solide body of knowledge. Zoals iedere wetenschapshistoricus je kan vertellen, is dat precies de reden dat zoveel dames en heren het in die sector met elkaar oneens zijn. Om nog even gemeen te prikken: denk terug aan het Becel/linolzuur debat, waarin ik voor het eerst kennis maakte met de kreet 'Katanic Verses' die Katan als een fatwa op Melchior Meijer en de zijnen pleegde los te laten.
Kok staat inmiddels fors voor op Seidell. Hij is de strijd aangegaan met de zoutpot van de voedingsindustrie en de medicalisering van ons eten. Of zijn analyses en oplossingen juist zijn is wat anders, maar het scoort lekker.
Nu dus Katan. Hij kon natuurlijk niet achterblijven en moest als derde aap het veld op om zijn positie te bevestigen. Hij was immers de grote academische voorvechter van de eerste wereldwijde 'functional', Becel. Maar wat heeft hij te melden?
Niets. Hij herhaalt het punt dat Kok al had gemaakt. We weten maar weinig. Maar, lijkt hij ook te willen zeggen, we ontdekken wel dat wat we dachten dat gezond was, dat niet is.
Wetenschap dient in zijn visie kennelijk vooral om erachter te komen, dat 'populaire ideeën over gezonde voeding [...] achterhaald zijn'. En dan? Helemaal niets, behalve iets kwalijks.
Katan begint zijn analyse met het bekende verhaal uit de oude leerboeken. Scheurbuik werd voorkomen met fruit. Dat dachten de 17e eeuwse zeelieden tenminste. Mis, want het kwam door de vitamine C en die zat in niets wat zeelieden aan voordien boord hadden. Voortaan was fruit dus het wondermiddel. Vers vlees, melk of aardappelen waren echter ook prima geweest. Maar wisten zij veel.
Nou snappen we het. Het Voedingscentrum, de schijf van vijf en Schoolgruiten zijn gebaseerd op kennis die nog stamt uit de 17e eeuw. En Katan's moderne voedingsleer dan? Die heeft volgens deze hooggeleerde niets bij te dragen. Zoals Katan in zijn laatste regels zegt: 'Het probleem van onze tijd heet niet scheurbuik maar vetbuik, en daarvoor is geen simpele boosdoener te vinden.'
Wat Katan bereikt is dat hij zich als laatste aap van het trio publiek op de borst klopt, maar niets bereikt. Behalve dan dat het Volkspubliek nu definitief de schouders ophaalt over gezondheid.
Gezondheid is wel degelijk een issue, alleen niet zoals het gebracht wordt. Helemaal eens met Katan en alle reden om je daarover op te winden. Maar de verhalen die hij gisteren ophing zijn goedkoop en publiek kwalijk. Ik heb geen enkel probleem met ijdelheid, maar wel met loze. Je hebt iets te vertellen of je hebt het niet.
Ik zou zeggen: Katan, doe mij dan maar een kroket zónder slim broodje luchtaap ;-)
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Walter, ter verdediging van Katan: hij schopt een stel heilige huisjes omver. AGE's zijn wellicht ook een probleem, maar hebben niet zoveel met zijn punt te maken: een eind aan het gewauwel over gezondheid en obesitas op basis van non-informatie. De kroket in kwestie is niet gefrituurd maar in gein gedrenkt.
Je had je brief overigens gewoon kunnen posten op het volkskrantblog waar het artikel van Katan is opgenomen (zie doorklik helemaal in de kop van deze post)
Kroket van Katan.
Onder deze titel zond ik op 14 mei per E-mail 's morgens een brief naar "de Volkskrant".
Maar kennelijk is men overstelpt met commentaar, want in de krant van vandaag is er niets over te vinden. Was de kroket de bekende knuppel?
Het is me opgevallen dat de reagerende lezers van deze site helemaal niets zeggen over wat ze hadden kunnen lezen in de katern Wetenschap van de NRC, later op die dag.
Mijn brief aan "de Volkskrant" luidde:
Martijn van Katan stelt in "de Volkskrant" dd. 12 mei:
"Een kroket is gezonder dan U denkt".
Maar .... is dat wel zo?
Diezelfde dag in het katern Wetenschap van het NRC een bericht van Bas van Putten dat het tegendeel inhoudt! Dit volgens zijn bron Journal of Gerontology: Med.Sc.2007 62: 427-433.
Bij bakken, braden en frituren worden zogeheten AGE's gevormd, stoffen die in ons lichaam de veroudering versnellen.
Nu deelde reeds Dr.C.G.van Schalkwijk (VU) op het PAC-symposium 2002 mede dat er aanwijzingen zijn dat een hoog gehalte aan AGE's gerelateerd is aan diabetes, Alzheimer en rokers. Daarnaast werd in tenminste vijf andere vaktijdschriften eerder over deze opmerkelijke samenhang geschreven. Nu spreken wetenschappers elkaar wel meer tegen, mogelijk door relaties met belanghebbende voedselproducenten.
Nu verwacht ik niet dat Martijn Katan belang heeft bij de verkoop van kroketten. Wel verwacht ik een nieuw artikel over de voor- en nadelen van de diverse vormen van verhitting van ons voedsel!
Walter Prinsze
Het zou mij niet verbazen dat mijnheer Katan bezig is [zijn] paadjes schoon te vegen. Qua voeding en gezondheid hobbelt Katan nogal achter wat vastgeroeste onderwerpen aan, om maar een paar te noemen, linolzuur en melk.
Een Walter Willet, de Amerikaanse Katan, maar dan in het quadraat, durft al hardop te zeggen dat er nog maar eens goed nagedacht moet worden over de huidige zuivelconsumptie, en dat boter te prefereren is boven linolzuurrijke margarines.
Ik denk dat Katan straks in één klap gaat zeggen dat de huidige normen gewijzigd moeten gaan worden naar nieuwe inzichten...
Helder. En het maakt het punt scherp: Katan liet communicatief gezien een kans voorbijgaan, cq. maakte er slechts een clowneske vertoning van.
Maar hij heeft geluk: het was leuk én maakte nog wat los ook ;-)
Ik was onduidelijk, ik doel op het stuk van Katan. Vind ik een leuk artikel maar ben bang dat het niet overkomt.
En wat ik ook bedoel is dat het voedingsonderzoek interessant is maar dat we er meer aan hebben, zoals Gerrit-Jan het al zeer duidelijk formuleerde, om minder in je muil te douwe.
De oplossing voor vetbuik is al lang bekend en misschien is, zoals Hans al zegt, een voedingspsychologische aanpak de enige weg.
Verder pleit ik voor een betere wetenschappelijke opvoeding van het grote publiek, maar dat zal vergeefs blijken...