Frits Kremer, duurzaamheidsmarketeer, laat Nederland via Foodmagazine weten dat we blij moeten zijn met AH's Puur & Eerlijk. Nu grootsuper Albert Heijn op enige schaal aan duurzaamheid gaat doen moeten de andere ook. Daarmee is volgens Kremer ‘de vermaatschappelijking van de voedselketen’ begonnen.

Je hebt ‘maar een beetje visie nodig’ om dat te begrijpen, zegt hij in een sneer naar foodlog dat volgens hem Albert Heijn onterecht ‘bashed’ omdat het groot is en AH heet.
Foodlog.nl zou de wereld bekijken door jaren ’70 ideologische oogkleppen. We zouden ‘beter moeten weten’, vindt’ie. Doen we ook. Helaas vergt het veel uitleg omdat een cruciaal punt kennelijk zo subtiel ligt dat zelfs Kremer het spoor bijster is geraakt.

Kremer is blij, schrijft hij, omdat ‘duurzaamheid nu definitief is gepromoveerd tot concurrentiewapen, een ontwikkeling waaraan geen supermarkt zich meer kan onttrekken.’ Van Deen’s tot Super de Boer, van C1000 tot Jumbo en van Dirk tot Aldi en Lidl. Dat vind ik ook. Albert Heijn kan met zijn inkoopmacht bepalen wat er in de schappen komt. Dus als duurzaam goed is en AH duurzaam wil introduceren, dan komt het er ook. Intelligenter en prettiger dan onder het oude Sovjetsysteem dat het zich kon permitteren aparte fabrieken voor linker- en rechterschoenen te exploiteren. Russen hadden nu eenmaal geen andere keus dan die schoenen.

Daar zit het punt dus ook niet. Waar dan wel?

Kremer noemt m’n kipvoorbeeld. Ik gebruikte hier Volwaard met z’n ene Dierenbeschermingsster om een indruk te geven wat er gebeurt als de grootste inkoopmacht ook de normen voor eerlijk dierwelzijn gaat zetten. Voorheen deed AH alleen aan Volwaard voor de sier, beweerde ik hier. Jumbo – een van die supers die nu door Albert Heijn pas echt gedwongen wordt om ‘er-voor-te-gaan’ - deed al jaren volop Volwaard. En, nota bene, beter gehouden varken. En nog steeds. Al was het er nog lang niet, Jumbo liep voorop, maar kreeg de credits niet. Als ik dat bedrijf prees, viel het niemand op. Zelfs Kremer niet.

Volwaard was een initiatief van kippenvoermaker Coppens, slachterij Flandrex en de Zeeuws-Brabantse boerenkoepel ZLTO. Jarenlang vochten ze voor hun beter gehouden kip in het middensegment. De gelukkigst gehouden kippen – zoals Kemper en Label Rouge van onder de blote hemel - vond Nederland te duur.

Slachter Flandrex werd afgelopen jaar overgenomen door de grote kippenslachter Plukon. Albert Heijn beëindigde dit jaar zijn relatie met een andere kippengigant, Interchicken uit Bodegraven en ging in zee met, ja precies, Plukon. Al hield de kip zijn ster, Plukon heeft inmiddels Volwaard zowel in uitstraling als vervoer en slacht versoberd. Gretig als ieder bedrijf met kleine marges is, verkocht Plukon zijn net verworven Volwaard uit aan Albert Heijn. Dat wilde nl. graag een diervriendelijke kip met een flink volume in het middensegment. Die markt blijkt nl. zelfs ondanks de crisis aan te trekken en er is een betere marge op te maken. Met z’n grote volume zet AH in op een huismerk en niet op het merk van een ander zoals Jumbo wel durfde. AH wil nl. makkelijk van leverancier kunnen wisselen. Een merk zou dan in de weg zitten. Een huismerk niet.

En een norm?
Nu komen we bij de discussie.

De Volwaardkip en de Dierenbescherming die er haar regels voor kon stellen, zijn verkwanseld. Om begrijpelijke redenen vindt Plukon volume belangrijker dan het verbeteren van de wereld. AH ook, want anders had Zaandam allang meegedaan aan het merk Volwaard. Beter is de vijand van goed genoeg.

Het probleem zit ‘m in een Heijn die nu zelf kan bepalen hoe de norm gedefinieerd is waar hij als de verantwoordelijke zakenman Albert aan wil voldoen. In een ontwikkelde eerlijke wereld kan dit niet. Daar heb je een zogenaamde scheiding der machten.Moeilijk stelletje woorden? Een scherp, maar eenvoudig te begrijpen voorbeeld dan maar. Je laat een inbreker niet de wet maken waarmee zijn misdaad moet worden bestraft en je laat hem ook niet de rechter spelen.

Overdrijf ik en gebeurt dit niet? Nog wat feiten.

De Volwaardkip met z'n ene ster gaat niet vooruit, maar is juist een eindje achteruit gezet. Jammer, want AH heeft, zoals Kremer al zei, werkelijk de macht en zou dat dus juist hebben kunnen voorkomen.
Ik heb nieuws. Nep-Volwaard is goed genoeg, daarom doet AH nu ook de drie sterren Label Rouge kippen de deur uit. AH nam recent de beslissing om het aantal winkels waar die ligt drastisch te beperken. Tot voor kort was die super gelukkige kip in zo'n 300 betere AH's te vinden. Binnenkort zal de nieuwe 'sierkip', zo schatten AH-watchers, in nog maar zo'n 60 winkels te krijgen zijn. Voor de goede sier dus, want met z'n drie stippen van de Dierenbescherming krijgt hij geen enkel bereik.

Kremer ziet het probleem niet. Als het machtige AH heel Nederland zou volstoppen met echt puur en eerlijk, dan zou ik mijn grote mond stijf dicht houden. Ik zou dan nog slechts kunnen zeuren dat ik bepaalde producten niet kan kopen, zoals bijv. een Mechelse koekoek naast m’n Label Rouge en Volwaard. Of een Noa-komkommer naast een biologische en een recht-op-en-neer komkommer. Maar tegen de pure en eerlijke duurzaamheid zou ik niks in kunnen brengen.
Het probleem zit ‘m erin dat Albert Heijn puur & eerlijk neerzet, maar het meteen nept. Het is nu al aan de weg terug begonnen, terwijl Jumbo en nota bene AH zelf ten aanzien van bijv. kip al een eind verder waren.

Weet jij, Frits, hoe het zit met al die andere producten, waar jij het schaalvoordeel nu zo in ziet? Ik reken op je onbevangen antwoord. Daarom schrijf ik dit niet met het effect dat ik als publicist graag beoog. Ik poog hier te schrijven als een academicus die nog net begrepen wil worden door een zo groot mogelijk publiek.

Daarom ook deze woorden. Valt het AH te verwijten? Nee, per definitie niet zelfs. De mensen die er werken, baas Dick Boer incluis, hebben de opdracht om geld te verdienen en niet om het te verkwisten. Ze woekeren met hun talenten en doen dat uiterst knap. Ze zijn niet im- maar amoreel. Daar is niks mis mee. Wel met een maatschappij en zijn duurzaamheidsprofeten die vertellen dat het goed is. Zij verkwanselen de basisprincipes die ons tegen inbrekers moeten beschermen. De inbrekers zelf valt het niet te verwijten. C’est plus fort qu’eux. In mooi Vlaams en Nederlands: die kunnen er niks aan doen.

Daarom moet je het benoemen van duurzaamheid niet zomaar aan de markt over laten.

Je hebt dus gelijk, Frits, ik moet me niet tegen AH richten, maar tegen degenen die te lui zijn om te bedenken dat je katten nooit op het spek moet binden. Zij - en niet die katten - verkwanselen de basisprincipes van ons staatsbestel. Hun gebrek aan tegenspel is het probleem.

Ik liep bij toeval vorige week een belangrijke Dierenbeschermer tegen het lijf. Wat hij vond van onze kritiek op de gang van zaken? Hij zei iets over het sluiten van een pact met de duivel om iets te bereiken.
Zou’ie het al geweten hebben van die drie sterren sierkip waarvoor hij z’n ene ster uitkleedde? Vermoedelijk niet.

Nu in ieder geval wel.


Dit artikel afdrukken