De Italiaanse streek Apulië wordt sinds 2013 geteisterd door de Xylella fastidiosa, een bacterie die de olijvenoogst bedreigt. De bacterie is sinds juli ook op Franse bodem aanbeland. Eerst op het eiland Corsica, en nu ook in Nice.

Specifieke voorkeuren
De Franse expert Bruno Legendre legt uit waarom de bacterie zo'n groot probleem is. Ten eerste zijn er binnen de soort Xylella fastidiosa vijf verschillende subsoorten, die ieder een voorkeur hebben voor een bepaald soort planten. Zo is de X.f. fastidiosa dol op koffieplanten en wijnstruiken, heeft de X.f. multiplex een voorkeur voor amandelen, olijfbomen en eiken, en nestelt de X.f. pauca zich in Amerika graag in sinaasappelbomen en koffiestruiken, maar in Europa in olijfbomen.

Overbrenging: insecten of import
De bacterie wordt voornamelijk door insecten overgebracht. Vooral sapzuigers uit de 40.000 leden tellende cicadenfamilie blijken de bacterie van plant naar plant te verspreiden. In Apulië is het schuimbeestje (Philaenus spumarius) als voornaamste overbrenger geïdentificeerd. In Frankrijk is nog geen met Xylella besmet insect gevonden.
Ook wordt de bacterie overgebracht door geïnfecteerde planten die via kwekerijen, in de vorm van stekjes of als sierplanten de wereld over reizen. Dit voorjaar brachten Franse inspecteurs een route via de Rotterdamse haven aan het licht.

Tenslotte staan er op Europees niveau diverse samenwerkingsprojecten op stapel om de risico's in kaart te brengen én na te denken over de beste strategieën om de plaag onder de duim te houden. Daar zal de EU het mee moeten doen.
De bacterie is lang niet altijd fataal voor de meer dan 300 soorten 'gastplanten' uit 60 verschillende botanische families. Zo blijken de meeste koffieplanten nauwelijks symptomen te vertonen en prima met de bacterie samen te kunnen leven. Maar de Apulische olijfbomen verdrogen langzaam maar zeker doordat hun sapstromen verstoord raken. Binnen een paar jaar na hun besmetting gaan ze dood.

Remedie?
Tegen de bacterie is geen kruid gewassen. Omdat het om een bacteriële besmetting gaat, zou bestrijding met antibiotica voor de hand liggen. Maar die zijn niet toepasbaar op zo'n grote schaal in een verder niet te controleren omgeving. Daarom kiest de Franse Direction générale de l'alimentation van het Ministerie van Landbouw vooralsnog voor strikte monitoring.
Enerzijds komen er fytosanitaire controles op alle geïmporteerde planten en een verbod op de import van bepaalde planten uit besmette zones. Anderzijds zal er verscherpt worden toegezien op Frans grondgebied. Vorig jaar zijn er 3.500 analyses uitgevoerd. Alle besmette planten en bomen zijn gerooid - plus de planten die bevattelijk zijn voor de bacterie in een straal van 100 meter daaromheen. De rooizones zijn behandeld met insecticiden gericht op de mogelijke verspreiders van de bacterie.

Tenslotte staan er op Europees niveau diverse samenwerkingsprojecten op stapel om de risico's in kaart te brengen én na te denken over de beste strategieën om de plaag onder de duim te houden. Daar zal de EU het mee moeten doen.

Fotocredits: 'Puglia countryside', Patrick Nouhailler
Dit artikel afdrukken