De Verenigde Naties schatte in 2004, dat er aan het einde van deze eeuw 1,9 miljard Afrikanen in sub-Sahara Afrika zouden zijn. In 2014 is deze schatting met 2 miljard opgehoogd. Waarom?
De Afrikaanse bevolking groeit ongeveer 3% per jaar; dat veroorzaakt een verdubbeling van het aantal mensen per periode van 25 jaar. De geschiedenis in Azië laat zien hoe zo'n groeiproces verloopt. Eerst groeit de bevolking, daarna vlakt die af. Die afvlakking treedt op als voldoende welvaart door de productie van voedsel is opgebouwd en het ontstaan van andere industriële bedrijvigheid waarin mensen werk en een inkomen vinden. Demografen van de Verenigde Naties meenden dat Afrika een vergelijkbaar afvlakkingsproces zou laten zien. Maar dat blijkt niet het geval.
Volgens Niek Koning is dat een gevolg van een arme economie die bovendien geremd wordt in zijn ontwikkeling. Armoede maakt dat mensen veel kinderen willen. Die laten ze geboren worden als sociale verzekering, in de hoop dat er 1 of 2 tussen zitten die volwassen en succesvol zullen worden en voor hen zullen kunnen zorgen als ze oud zijn. In een rijke economie krijgen mensen juist minder kinderen om het kroost de juiste aandacht en zorg te kunnen geven voor goede opleidingen. Daar is eerst een gestructureerde ontwikkeling van de landbouw voor nodig. Anders dan in Azië, kwam dat proces in Afrika niet tot stand, zodat de prognoses moesten worden bijgesteld.
Eerder interview met Niek Koning en link naar het Rode Hoed debat dat in het gesprek wordt genoemd
Koning wijst pijnlijk op de verantwoordelijkheden van de rijke wereld en zowel linkse als rechtse academische gedachten uit Noord- en Zuid-Amerika. Een giftige mix van rechts economisch en links rechtvaardigheidsdenken jaagt 2 miljard mensen de wereld in die er niet hoeven te komen, maar die bij ongewijzigd beleid geboren zullen worden.
Waar hebben we het over? Onder meer over Economic Partnership Agreements (EPA's) van de EU met Afrikaanse landen en de valse strijd tussen het kapitalistische denken van de Amerikaanse 'Chicago'-econoom Milton Friedman en voormalig United Nations official Olivier de Schutter die een Zuid-Amerikaanse aanpak van kleine luyden op Afrika denkt te kunnen toepassen.
Een interview vol ingehouden drama over de toekomst: Europa krijgt mogelijk te maken met honderden miljoenen Afrikaanse vluchtelingen als gevolg van falend vrijhandelsbeleid op het gebied van landbouw waar juist de EU en Nederland een belangrijke rol in spelen.
Niek Koning is verbonden aan het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling en Voedselzekerheid en voormalig universitair docent bij de leerstoelgroep agrarische economie en plattelandsbeleid van de WUR. Hij noemt zichzelf een sociaal wetenschappelijke alleseter, gericht op de internationale landbouwpolitiek en voedselzekerheid.
Dit is de eerste aflevering van een serie interviews over Afrika die geproduceerd worden door Janneke Donkerlo voor Café Weltschmerz.
UPDATE, 2 april, 10.15 uur: in reactie #3 toont Harry van den Burg (agronoom, al decennia werkzaam in zuidelijk Afrika) zich verdrietig omdat de hierboven besproken problematiek politiek geen plek krijgt. Hij deed het aanbod zijn Engelse vertaling op te nemen van een interview met econoom Louis Emmerij (uit 2004, in het inmiddels niet meer bestaande blad Internationale Samenwerking) op te nemen. Het is hier te vinden.
Dit artikel afdrukken
Volgens Niek Koning is dat een gevolg van een arme economie die bovendien geremd wordt in zijn ontwikkeling. Armoede maakt dat mensen veel kinderen willen. Die laten ze geboren worden als sociale verzekering, in de hoop dat er 1 of 2 tussen zitten die volwassen en succesvol zullen worden en voor hen zullen kunnen zorgen als ze oud zijn. In een rijke economie krijgen mensen juist minder kinderen om het kroost de juiste aandacht en zorg te kunnen geven voor goede opleidingen. Daar is eerst een gestructureerde ontwikkeling van de landbouw voor nodig. Anders dan in Azië, kwam dat proces in Afrika niet tot stand, zodat de prognoses moesten worden bijgesteld.
Eerder interview met Niek Koning en link naar het Rode Hoed debat dat in het gesprek wordt genoemd
Koning wijst pijnlijk op de verantwoordelijkheden van de rijke wereld en zowel linkse als rechtse academische gedachten uit Noord- en Zuid-Amerika. Een giftige mix van rechts economisch en links rechtvaardigheidsdenken jaagt 2 miljard mensen de wereld in die er niet hoeven te komen, maar die bij ongewijzigd beleid geboren zullen worden.
Waar hebben we het over? Onder meer over Economic Partnership Agreements (EPA's) van de EU met Afrikaanse landen en de valse strijd tussen het kapitalistische denken van de Amerikaanse 'Chicago'-econoom Milton Friedman en voormalig United Nations official Olivier de Schutter die een Zuid-Amerikaanse aanpak van kleine luyden op Afrika denkt te kunnen toepassen.
Een interview vol ingehouden drama over de toekomst: Europa krijgt mogelijk te maken met honderden miljoenen Afrikaanse vluchtelingen als gevolg van falend vrijhandelsbeleid op het gebied van landbouw waar juist de EU en Nederland een belangrijke rol in spelen.
Niek Koning is verbonden aan het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling en Voedselzekerheid en voormalig universitair docent bij de leerstoelgroep agrarische economie en plattelandsbeleid van de WUR. Hij noemt zichzelf een sociaal wetenschappelijke alleseter, gericht op de internationale landbouwpolitiek en voedselzekerheid.
Dit is de eerste aflevering van een serie interviews over Afrika die geproduceerd worden door Janneke Donkerlo voor Café Weltschmerz.
UPDATE, 2 april, 10.15 uur: in reactie #3 toont Harry van den Burg (agronoom, al decennia werkzaam in zuidelijk Afrika) zich verdrietig omdat de hierboven besproken problematiek politiek geen plek krijgt. Hij deed het aanbod zijn Engelse vertaling op te nemen van een interview met econoom Louis Emmerij (uit 2004, in het inmiddels niet meer bestaande blad Internationale Samenwerking) op te nemen. Het is hier te vinden.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Knap interview, zowel van de geinterviewde als van de interviewer. Als ik goed luister en versta, dan zou deze zin in de begeleidende tekst 'Een giftige mix van rechts economisch en links rechtvaardigheidsdenken jaagt....' veranderd moeten worden in 'Een giftige mix van buitenlandse neoliberale machtspolitiek en binnenlandse, (post-)tribale vriendjespolitiek jaagt 2 miljard extra mensen een onzekere wereld in.' Het linkse (of eigenlijk egalitaire) rechtvaardigheidsdenken heeft helaas geen of weinig voeten meer aan de Afrikaanse grond - zoals Niek Koning ook betreurt.
PS Ik begrijp dat het beeldend moet werken, maar ik vind de uitspraak dat kinderen er alleen voor de sociale zekerheid zouden zijn, nogal simplistisch en een model waarvan ik hoop dat er kritisch onderzoek naar wordt gedaan. Het model dat meer economische welvaart tot minder kinderen leidt zou wel eens sterk door het neoliberale denken gestuurd (en dus een circulair argument) kunnen zijn: er wordt zoveel tijd van mensen genomen, zoveel geld aan mensen betaald en zoveel druk op mensen gelegd om te besteden, dat we gemiddeld 1 of 2 kinderen kunnen betalen. Heel efficient, rationeel en dienend aan de economie, net als de huisvrouw in de nette buitenwijk van de stad. Kinderen vervullen (ook) hele andere behoeften van de mens, krijgen wij in het westen niet ook weer meer kinderen?
Liesbeth, ik zou de tekst die hier staat vergeten en gewoon luisteren.
Niek geeft domweg de klassieke verklaring voor het klassieke begrip proletariaat, mensen met veel kinderen (proles = het Latijnse woord voor kinderen; arme mensen in arme samenlevingen hebben er veel - dat geldt niet voor de onze, omdat wij een rijke samenleving zijn). Belangrijk zijn Nieks opmerkingen over de EPA's. Dat is de eigenlijke kern van het gesprek.
Ik word hier echt een beetje treurig van. Dat we in Nederland zo ver gekomen zijn dat het begrip van deze samenhang: het effect van de verregaande mondiale handelsliberalisering op de ontwikkelingskansen van zwakkere economieën, en de gevolgen dat dit gaat hebben voor zowel de bevolking van die landen als voor onszelf, nog steeds uitgelegd moet worden. En, als ik het zeggen mag Dick, op een manier die erop gericht schijnt te zijn dat ook het sloomste jongetje van de klas het moet kunnen snappen. In aanmerking genomen dat het vooral de politiek is die deze inzichten ontbeert, lijkt het mij wel tekenend voor het lage niveau van deskundigheid en leertempo daar.
Ik heb meer dan eens terug moeten denken aan een interview met Louis Emmerij, internationaal gerespecteerd econoom, wat verscheen in het blad Internationale Samenwerking in (schrik niet) 2004, waarin hij deze hele problematiek vlijmscherp ontleedde. Tegen dove oren, dat blijkt nu wel.
Toch blijven er nog wel een paar zaken onderbelicht, waarschijnlijk ter wille van de simplificatie en het vlugge begrip. Niek stelt dat een belangrijk (of het belangrijkste) effect van het niet mogen beschermen van de eigen landbouw in ontwikkelingslanden is, dat boeren moeten concurreren met goedkope voedselimporten en zo geen faire prijs kunnen krijgen. Dat gaat ook wel op voor dingen als bv kippenvlees, maar voor een hoogst belangrijk product als het hoofdvoedsel in sub-sahara Afrika, witte mais, is dat gewoon niet waar. Dat wordt buiten Afrika namelijk bijna nergens geproduceerd, en de doorsnee Afrikaan lust helemaal geen gele mais. En toch krijgt de producent niet het prijssignaal dat hem/haar aanzet tot hogere productie. Dat dat niet ligt aan de ongevoeligheid van die producent is wel gebleken in bv Malawi, waar een vette prijspremie van de overheid, samen met gesubsideerde inputs, de productie wel enorm op kon stoten. Maar ja, dat hield die regering niet zo erg lang vol. De interne structurele belemmeringen zoals financierbaarheid, technische en handelsinfrastructuur, en productie-efficiëntie zijn nog een paar andere zaken die landbouwontwikkeling tegenhouden. En niet te vergeten de interne politiek, die in het gesprek wel aan de orde komt.
Wel eens met Liesbeth trouwens over het kindertal - ik heb nog nooit een Afrikaan horen zeggen (hetzij expliciet of impliciet) : nee, we hebben er nog niet genoeg voor onze oude dag. Het zal ongetwijfeld wel een rol spelen, maar dat het nou het allesbepalende argument zou zijn...
Misschien kan Niek dan wat meer vertellen over die EPA's? Een wat verder uitgewerkt voorbeeld misschien?
Harry #3, help de lezers even: praatten we poep of zeiden we wat klopt?
De snelle lezer zou je zomaar mis kunnen verstaan. (Klopt bijna altijd: beslissers weten zelden waar het over gaat; helaas)
Vraag heb je een linkje naar 2004? Van Louis Emmerij is het nodige te vinden (zelfs op FL).