Het was een rare gewaarwording. Greta sprak haar How dare you! in New York uit naar een zaal die wild enthousiast reageerde. Ik heb de video een aantal keren bekeken, maar bleef verbluft: bestond haar publiek niet precies uit de mensen die zij bedoelde?



De metal-versie is nog wat indringender en inmiddels door Greta erkend


Slechts één wereldleider durfde te zeggen dat ze wat minder hard moesten juichen omdat ze de eisen helemaal niet waar kunnen maken. Dat was de Franse president Emmanuel Macron, bepaald veranderingsgezind maar ook een realist. Je kunt niet in een paar jaar de hele infrastructuur en houding van mensen veranderen die zich in letterlijk duizenden jaren heeft gevormd. Mensen willen groei en meer weelde. De consequenties van Greta's wereld zijn niet meer, maar minder. Veel minder zelfs. Economische groei moet stoppen, schrijft 's werelds beste energie- en landbouwrekenaar Vaclav Smil in zijn jongste boek.

Kunnen we beginnen om de wereld te elektrificeren, zoals de Elon Musks en goeroes als Jan Rotmans ons beloven? Nee, zei Bill Gates in The Financial Times. Ook al investeren we ons suf in elektrisch, we blijven nog altijd meer fossiele brandstof gebruiken, al was het alleen maar om de apparaten voor die elektrische economie überhaupt te kunnen maken. Daarom pleit Gates voor een fossiel-zuinige samenleving en niet voor honderd procent elektrisch want dat gaat domweg niet. Voorstanders van desinvesteringen in de fossiele infrastructuur verwijten hem dat zijn manier van denken in de praktijk de opkomst van bijvoorbeeld massale elektrische automobiliteit remt. Daar hebben ze een punt, behalve als Gates' punt is dat er veel minder en alleen de zuinigst mogelijke automobiliteit de weg op zou moeten mogen.
Esther Bijlo in Trouw verdenkt Gates van oliebelangen. De cijfers van Smil geven Gates helaas gelijk. Bijlo ziet complotten, omdat ze voor het gemak maar in goeroes is gaan geloven en zelf niet kan rekenen aan de complexe energie-infrastructuur van onze wereld.

Er zijn domoren - klimaatontkenners - die nog altijd niet begrijpen dat meer dan 400 ppm CO vrij in de atmosfeer scheikundig het einde betekenen van de atmosferische omstandigheden waarin wij kunnen leven zoals we dat doen. Er zijn ook domoren die denken dat je onze manier van leven én de groei van die lifestyle onder nog 7 miljard mensen binnen afzienbare tijd kunt elektrificeren; de energie die daarvoor nodig is, valt niet te vangen en beschikbaar te maken in een voor ons bruikbare vorm. Niet waar? Doe even wat moeite en lees Smil.

Na Greta's bijtende speech was iedereen in New York wild enthousiast toen 19 grote bedrijven op een krukje gezeten, kwamen vertellen dat zij tenminste wel plannen hebben om wat te doen aan hun CO2-emissies en natuurimpact. Namens hen nam Danone's baas Emmanuel Faber het woord. Luister naar zijn opmerkelijke woorden:

Bedrijven die in honderd landen zo'n beetje de helft van de markt bedienen, kondigden aan de rooflandbouw te stoppen die de beste gronden op aarde dreigt uit te putten en de biodiversiteit zwaar bedreigt. Ze kunnen een flinke slok van de gifbeker van Greta veranderen. Of dat gaat lukken, is twee; ook landbouw zit met fenomenen die als twee druppels water lijken op de spelbrekende boodschap van het duo Gates-Smil.
Maar laten we dat even vergeten, om niet alle hoop te bederven. Hoop op het onmogelijke heeft mensen vaker gered tenslotte.

Als er nog een toekomst van de wereld is, is in die handen van multinationals - Shell incluis. Maar pas op: zonder hulp van iedereen, kunnen bedrijven het niet, waarschuwde Faber
Het enthousiasme waarmee Fabers boodschap werd ontvangen, is logisch. Negentien bedrijven kondigen via zijn mond aan te gaan doen wat de via de VN verenigde wereldregeringen sinds de Club van Rome - vijftig jaar geleden - niet deden. Ze ontwikkelden geen visie, maakten geen keuzen en gaven geen sturing.

Secretaris-generaal Antonio Gutteres van de VN was blij met Greta en Faber. Maar zijn blijdschap was vooral het teken van het falen van de organisatie die hij leidt, terwijl bedrijven nu bewegen. Als er nog een toekomst van de wereld is, is in die handen van multinationals - Shell incluis. Maar pas op: zonder hulp van iedereen, kunnen bedrijven het niet, waarschuwde Faber.

Er is ook sturing nodig van overheidswege. Of Faber dat bedoelt, is onduidelijk. Maar iedere bestuurskundige weet dit: het belang van het geheel, kun je niet sturen vanuit zijn onderdelen. Die hebben immers allemaal een eigen belang. Juist daarom was Fabers pleidooi al zo'n wonder zonder weerga.

Goed nieuws? Ja. Maar het klopt niet, vanwege het deelbelang van waaruit bedrijven werken. Daarom blijft een beangstigende vraag liggen: heeft het nog iets te maken met democratie, sturing vanuit de publieke wil, het openbaar belang of wat politicologen good government noemen? Bedrijven kunnen het echt niet alleen. Greta kan aan politieke relevantie winnen als ze zich gaat verdiepen in bestuurskunde. The science is immers crystal clear; de barrières en uitdagingen zitten ergens anders.
Dit artikel afdrukken