2 min
Vasten - sommigen denken er van af te vallen, anderen ontslakken er hun lichaam mee. Het zou helpen bij chronische ziekten en is van oudsher een periode van soberheid en bezinning.
De vastenperiode die woensdag, op Aswoensdag, begon, betekent voor katholieken dat zij zich de komende veertig dagen onthouden van alcohol, snoep en overmaat. Ook veel niet-gelovigen nemen in het voorjaar een beetje consumptie-gas terug en ondergaan een soort 'voorjaarsschoonmaak' van binnen. In de wetenschappelijke literatuur zijn inmiddels ontelbare onderzoeken gedaan naar vasten en wat dat voor je lichaam doet. In Der Spiegel neemt dr. Andreas Michalsen de vijf bekendste vastenverhalen onder de loep.
Vasten heeft een positieve werking op de stofwisseling
Iedere keer als je wat eet, roep je stress op in het lichaam. De stofwisseling kost energie, organen moeten aan het werk en alle afvalstoffenverwerkingsprocessen draaien overuren. Vasten is in feite juist een rustpauze, of zelfs een druk op de 'reset-knop- van onze spijsvertering. Bloedsuiker- en cholesterolniveaus dalen als we vasten, onze bloeddruk en insulineresistentie verbeteren, de darm is schoon van afvalstoffen. Er zijn aanwijzingen dat de darmflora in positieve zin kan veranderen door vasten.
Michalsen voegt hier aan toe dat mensen die niet willen vasten, eenzelfde heilzaam effect kunnen bereiken door iedere dag ongeveer 20 tot 30% minder te eten dan eigenlijk zou moeten. Met een dergelijke caloriereductie zou ook het zich manifesteren van ouderdomsziekten met 40 tot 50% verminderd kunnen worden.
Vasten voorkomt chronische ziekten en helpt bij de behandeling van kanker
Er zijn bewijzen gevonden dat vasten een positief effect heeft op chronische ziekten zoals reuma en fibromyalgie. Daarnaast zou volgens Michalsen uit observationele studies blijken dat vasten helpt bij artrose, hoge bloeddruk en chronische pijnen (zoals migraine). Diabetes- en hartpatiënten hebben baat bij korte-termijn vasten omdat dat de insulineresistentie doet afnemen. Recent onderzoek heeft ook laten zien dat twee dagen vasten vóór het ondergaan van een chemokuur de bijwerkingen daarvan vermindert. Het lijkt alsof tumorweefsel gevoeliger is voor 'voedingstekorten' dan gezonde lichaamscellen. Bij bestraling zou kortdurend vasten de effectiviteit van de behandeling vergroten. Maar, waarschuwt Michalsen: patiënten moeten niet op eigen houtje gaan vasten - zeker niet bij een slopende ziekte als kanker.
Van vasten word je een beetje high
Bij 80% van de mensen die vasten, verbetert het humeur. Vanuit de evolutie is dat eenvoudig te verklaren. Voedsel was vaak schaars. Dat is bedreigend voor zowel het individu als de soort. Om het voortbestaan van de soort niet te benadelen, gaf de natuur ons een goed gevoel zodat we er toch tegen konden.
Michalsen wijst verder op het verhoogde bewustzijn en waarnemingsvermogen van mensen die vasten. Bij veel mensen daalt het stresshormoon, maar stijgt juist het 'feel-good' hormoon serotonine. Onderzoekers richten zich momenteel op het mogelijk inzetten van therapeutisch vasten bij mensen die depressief zijn. Het is uiteraard opletten geblazen bij mensen die aan eetstoornissen lijden: zij kunnen door de feel-good euforie van het vasten in hun verstoorde eetpatronen bevestigd worden.
Vasten als kickstart van een nieuw eetpatroon
Vanuit het denken dat vasten een soort interne reiniging is, zou het de introductie van een nieuwe leefstijl kunnen vergemakkelijken. Volgens Michalsen blijkt uit een onderzoek dat mensen die na het vasten weer gaan eten 'vet, zout, vlees en snoep' minder lekker vinden. En dat ze eerder versmade groente- en vegetarische gerechten toch lekker vinden. Hij ziet het dan ook wel zitten dat mensen een vastenperiode gebruiken om drastisch om te schakelen naar een vegetarisch of zelfs veganistisch dieet. Sowieso is het beter geen of in ieder geval minder vlees te eten, en rood vlees bij voorkeur te vervangen door kip, vis of kalkoen.
Vasten helpt niet om af te vallen
Vasten is niet de meest effectieve manier om blijvend gewicht te verliezen daarvoor kun je beter een dieet volgen. Het gewichtsverlies dat bij vasten optreedt wordt al weer snel te niet gedaan als er weer gewoon gegeten mag worden. Voor je het weet ben je dan aan het jojo-en omdat het energieverbruik van het lichaam tijdens de vastenperiode letterlijk op een laag pitje staat.
Wat Michalsen wel ten zeerste aanbeveelt, is om tijdens een vastenperiode na te gaan welk gedrag en welke voeding tot de extra kilo's of gezondheidsproblemen hebben geleid. Vanuit die overweging biedt vasten een kans om een nieuwe koers uit te stippelen. Nog altijd de eenvoudigste aanbeveling: ga na de vastenperiode wat meer bewegen en matig (of verander) je eetgewoonten. Zo houd je er wel wat aan over.
Fotocredits: Ulisse Albiati
Dit artikel afdrukken
Vasten heeft een positieve werking op de stofwisseling
Iedere keer als je wat eet, roep je stress op in het lichaam. De stofwisseling kost energie, organen moeten aan het werk en alle afvalstoffenverwerkingsprocessen draaien overuren. Vasten is in feite juist een rustpauze, of zelfs een druk op de 'reset-knop- van onze spijsvertering. Bloedsuiker- en cholesterolniveaus dalen als we vasten, onze bloeddruk en insulineresistentie verbeteren, de darm is schoon van afvalstoffen. Er zijn aanwijzingen dat de darmflora in positieve zin kan veranderen door vasten.
Michalsen voegt hier aan toe dat mensen die niet willen vasten, eenzelfde heilzaam effect kunnen bereiken door iedere dag ongeveer 20 tot 30% minder te eten dan eigenlijk zou moeten. Met een dergelijke caloriereductie zou ook het zich manifesteren van ouderdomsziekten met 40 tot 50% verminderd kunnen worden.
Vasten voorkomt chronische ziekten en helpt bij de behandeling van kanker
Er zijn bewijzen gevonden dat vasten een positief effect heeft op chronische ziekten zoals reuma en fibromyalgie. Daarnaast zou volgens Michalsen uit observationele studies blijken dat vasten helpt bij artrose, hoge bloeddruk en chronische pijnen (zoals migraine). Diabetes- en hartpatiënten hebben baat bij korte-termijn vasten omdat dat de insulineresistentie doet afnemen. Recent onderzoek heeft ook laten zien dat twee dagen vasten vóór het ondergaan van een chemokuur de bijwerkingen daarvan vermindert. Het lijkt alsof tumorweefsel gevoeliger is voor 'voedingstekorten' dan gezonde lichaamscellen. Bij bestraling zou kortdurend vasten de effectiviteit van de behandeling vergroten. Maar, waarschuwt Michalsen: patiënten moeten niet op eigen houtje gaan vasten - zeker niet bij een slopende ziekte als kanker.
Van vasten word je een beetje high
Bij 80% van de mensen die vasten, verbetert het humeur. Vanuit de evolutie is dat eenvoudig te verklaren. Voedsel was vaak schaars. Dat is bedreigend voor zowel het individu als de soort. Om het voortbestaan van de soort niet te benadelen, gaf de natuur ons een goed gevoel zodat we er toch tegen konden.
Michalsen wijst verder op het verhoogde bewustzijn en waarnemingsvermogen van mensen die vasten. Bij veel mensen daalt het stresshormoon, maar stijgt juist het 'feel-good' hormoon serotonine. Onderzoekers richten zich momenteel op het mogelijk inzetten van therapeutisch vasten bij mensen die depressief zijn. Het is uiteraard opletten geblazen bij mensen die aan eetstoornissen lijden: zij kunnen door de feel-good euforie van het vasten in hun verstoorde eetpatronen bevestigd worden.
Vasten als kickstart van een nieuw eetpatroon
Vanuit het denken dat vasten een soort interne reiniging is, zou het de introductie van een nieuwe leefstijl kunnen vergemakkelijken. Volgens Michalsen blijkt uit een onderzoek dat mensen die na het vasten weer gaan eten 'vet, zout, vlees en snoep' minder lekker vinden. En dat ze eerder versmade groente- en vegetarische gerechten toch lekker vinden. Hij ziet het dan ook wel zitten dat mensen een vastenperiode gebruiken om drastisch om te schakelen naar een vegetarisch of zelfs veganistisch dieet. Sowieso is het beter geen of in ieder geval minder vlees te eten, en rood vlees bij voorkeur te vervangen door kip, vis of kalkoen.
Vasten helpt niet om af te vallen
Vasten is niet de meest effectieve manier om blijvend gewicht te verliezen daarvoor kun je beter een dieet volgen. Het gewichtsverlies dat bij vasten optreedt wordt al weer snel te niet gedaan als er weer gewoon gegeten mag worden. Voor je het weet ben je dan aan het jojo-en omdat het energieverbruik van het lichaam tijdens de vastenperiode letterlijk op een laag pitje staat.
Wat Michalsen wel ten zeerste aanbeveelt, is om tijdens een vastenperiode na te gaan welk gedrag en welke voeding tot de extra kilo's of gezondheidsproblemen hebben geleid. Vanuit die overweging biedt vasten een kans om een nieuwe koers uit te stippelen. Nog altijd de eenvoudigste aanbeveling: ga na de vastenperiode wat meer bewegen en matig (of verander) je eetgewoonten. Zo houd je er wel wat aan over.
Fotocredits: Ulisse Albiati
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wat me opvalt, is dat vaak twee soorten vasten door elkaar lijken te worden gehaald. Het ene soort vasten is 'de hongerstaking'; een langere tijd niets eten. De andere vorm is het 'religieus vasten', waarbij overdag niet wordt gegeten, en dat wordt gecompenseerd door na zonsondergang meer dan royaal te eten. Een opmerking van Otto (#1) over 'niet eten van bepaalde voedingsmiddelen' slaat bv op hongerstaken, niet op religieus vasten.
Overigens zou religieus vasten wel een positief effect kunnen hebben op insuline resistentie, zeker als er wel bewogen wordt.
Twee jaar geleden heb ik bij wijze van experiment meegedaan aan de vastenperiode door, min of meer vergelijkbaar met wat de moslims doen, niets te eten tussen ontbijt en avondeten. Mijn humeur is nogal gevoelig voor het hongergevoel en ik wilde weten in hoeverre het hongergevoel een kwestie van gewenning is.
De eerste drie dagen voelde ik nog honger tegen lunchtijd, maar daarna was het weg. Sterker nog, toen ik door vertraging met de trein 's avonds eens een uur later thuis was, had ik niet eens een hongergevoel!
In die periode heb ik regelmatig in de middagpauze hardgelopen (zoals ik gewend was) zonder dat ik me slap voelde of toch honger kreeg. Maar, toen ik eens op een dag heen én weer fietste naar mijn werk (2 · 32km, gewone fiets) en stug de Hollandse Brug overstak alsof hij plat was, merkte ik een ernstig energietekort. Dat voelt overigens alsof je ladderzat bent, maar dan met slappe benen.
Deze week ben ik weer begonnen met niets eten tussen ontbijt en avondeten en vanaf dag één al geen hongergevoel meer!
Volgens mij sla je daar de spijker op zijn kop Otto. Het zou idd best een kunnen dat jet eerder ligt aan het weglaten van bepaalde vodingsmiddelen dan het vasten op zich wat je lijf 'schoon' maakt.
Ik kan mijn N=1 verhaal toevoegen: Ik krijg hoofdpijn, word moe en krijg hooikoortsklachten als ik tarwe binnenkrijg. Een paar goede kruimels zijn genoeg.
Ik prefereer een tarwevrij dieet boven vasten; vasten heeft zo zijn bijwerkingen.
Wat ik mij afvraag: is het positieve effect van vasten bij bijv. reuma, fibromyalgie en migraine niet toe te wijzen aan het *niet* eten van bepaalde dingen? Is het zeker dat het van het vasten an sich komt?
Van meerdere kanten heb ik gehoord dat mensen zich beter voelden bij vasten of bepaalde varianten daarvan, dat bepaalde klachten zoals moeheid, buikpijn, hooikoorts verdwenen, en weer terugkwamen bij het weer normaal eten. En later bleek dat de problemen ook verdwenen bij het niet eten van bepaalde voedingsmiddelen. Zou dat hier niet ook aan de hand kunnen zijn?
Hier een random N=1 van een fibromyalgie-patiënt die flinke verbetering merkte op een tarwevrij dieet. Lijkt me dat die ook wel verbetering zou merken bij een paar daagjes vasten, aangezien de boosdoener dan ook niet gegeten wordt.