3 min
We vroegen heel verschillend actieve mensen om beschouwingen over het leven na Poetin. Hij heeft de oorlog al verloren net als Hitler in 1943 aan zijn oostfront, zei Frans Timmermans onlangs, maar kan ons nog lange tijd dwarszitten. Wat betekent dat voor ons leven en waar ons voedsel wordt gemaakt?
Na filosoof Jan Bransen, vandaag vogelonderzoeker Ben Koks.
Het is bijna aanmatigend om de oorlog in (en inmiddels ook nabij) Oekraïne af te zetten tegen het kleine leed van hogere gasprijzen, minder ruimte om te reizen en de impact op het werk dat je doet. Op verzoek doe ik het graag.
Niet de laatste oorlog
Autocraat Poetin en zijn maffiaclan waren natuurlijk al tijden bezig de wereld te ondermijnen. Het is dan ook een gotspe om Rusland een normaal land te noemen dat op basis van rationele gronden uit het ogenschijnlijke niets een oorlog met een ander voormalig USSR-land begint.
Vanuit militair-strategisch perspectief, de geschiedenis van de Sovjetunie en de recentere geschiedenis sinds de ogenschijnlijk kleurloze bureaucraat Poetin ten tonele verscheen, is de onverwachte inval op 26 februari van 2022 amper een verrassing. Het land heeft een autocratische agenda en voert ook met deze oorlog niet zijn laatste, zegt Rusland-kenner Mark Galleotti. Ook Timmermans blijkt daar van overtuigd.
Geluk, spirit en doortastendheid
Het had weinig gescheeld of Kiev was wél gevallen in de eerste week. Dan had Poetin het nu voor het zeggen gehad in het grootste deel van Oekraïne. Het is niet alleen aan de spirit van het Oekraïense volk (en dus ook het leger) te danken dat Russische elite-eenheden weinig succes konden boeken. Een combinatie van geluk en een doortastend commando keerden de kansen van de Russen.
Naast vogelonderzoeker ben ik ook nog stevig geïnteresseerd in wereldpolitiek en geschiedenis. De geschiedenis herhaalt zich vroeg of laat altijd. En toch kan die langs een ongebaand pad uitpakken en wellicht zelfs het aangezicht van Europa veranderen. De tijd zal het leren.
Klein leed
Dan mijn eigen kleine en - afgezet tegenover het leed dat Oekraïners is aangedaan - heel lullige ‘leed’. Op persoonlijk vlak is het verdrietig dat een goede vriendin uit Moskou steeds meer in mentale problemen komt. Eerst door Covid, nu omdat ze zich kapot schaamt voor wat Poetin flikt en vooral omdat er in haar familie voor- en tegenstanders van de oorlog tegenover elkaar zijn gaan staan. Ik ervaar een gespleten land door de ogen van iemand die ik goed ken, die dat alles met een sausje van panisch optimisme probeert te verbloemen. Ook haar oudste kleinzoon zou zomaar als kanonnenvoer gemobiliseerd kunnen worden. Je voelt de angst op afstand.
En ja, in mei 2022 zouden we voor ons onderzoek naar steppekiekendieven en landgebruik naar Kazachstan gaan. Dat ging niet door, met als excuus de oorlog die Poetin startte. We gaan het in 2023 gewoon weer proberen. Maar ik merk dat fondsen terughoudend zijn om een langjarige verbintenis aan te gaan voor ons type werk. Het zij zo; ook dat is oplosbaar.
Dan Rusland zelf. We hadden plannen voor het vangen en zenderen van kiekendieven daar, maar die plannen waren na het neerschieten van de MH17 al bevroren. De gasprijs als hinderlijk opvoeren is bijna infaam. Natuurlijk is het lastig de boekriem aan te halen, maar dezelfde mensen die hierover klagen consumeren zich vervolgens ziek en dood.
Solidariteit is in verval in ons deel van de wereld, ook naar de inwoners van een land waar je tot voor kort in minder dan een dag naartoe kon rijden.
Energie, voedsel, verduurzaming, landschap en China
Het goeie van de oorlog is dat we in Nederland – bijna achteloos – een kwart minder gas gebruiken. Draai dat eens om; we hebben al die jaren gewoon 25% gas voor niets verstookt. Vanuit dat perspectief is denkbaar dat deze bittere oorlog zaken als een abrupter energiebeleid of een toenemende solidariteit zal opleveren. Europa als continent van normen en waarden zou daarmee gediend zijn. Er zijn dus ook redenen te vinden om met een positievere blik naar de jongste ontwikkelingen in de Europese geschiedenis te kijken. Het Westen zou nu (eindelijk) vol op het orgel moeten gaan met het leveren van wapensystemen waardoor het Russische leger – en dus ook Poetin en zijn vazallen – militair definitief zou worden uitgeschakeld. Maar de Duitsers en Fransen, met Rutte tussen hen in, zijn laf zodat de EU zowel politiek als humaan ondermaats presteert.
Foodlog gaat over landbouw, voedselverwerking, handel en detailhandel in voeding en het gebruik van schaarse bronnen en de politiek die daarmee samenhangen. Ik kijk uit naar de bespiegelingen van mensen die het voedselsysteem in deze hoek van Europa goed kennen en daarover een onderbouwde opvatting hebben. Zelf denk ik dat de onvermijdelijke toetreding van het getormenteerde Oekraïne tot de EU en NAVO kan leiden tot een stevige herstructurering van ons Europese landbouwbeleid. Daarmee zouden kansen voor verduurzaming van voedselproductie ontstaan, met biodiversiteit en landschap als volwaardige evenknieën van elkaar. Tevens is het onvermijdelijk dat Europa zich gaat wapenen tegen de volgende strijd die gaat komen, de strijd met een veel gevaarlijker land dan Rusland: China.
Dit artikel afdrukken
Niet de laatste oorlog
Autocraat Poetin en zijn maffiaclan waren natuurlijk al tijden bezig de wereld te ondermijnen. Het is dan ook een gotspe om Rusland een normaal land te noemen dat op basis van rationele gronden uit het ogenschijnlijke niets een oorlog met een ander voormalig USSR-land begint.
Vanuit militair-strategisch perspectief, de geschiedenis van de Sovjetunie en de recentere geschiedenis sinds de ogenschijnlijk kleurloze bureaucraat Poetin ten tonele verscheen, is de onverwachte inval op 26 februari van 2022 amper een verrassing. Het land heeft een autocratische agenda en voert ook met deze oorlog niet zijn laatste, zegt Rusland-kenner Mark Galleotti. Ook Timmermans blijkt daar van overtuigd.
Geluk, spirit en doortastendheid
Het had weinig gescheeld of Kiev was wél gevallen in de eerste week. Dan had Poetin het nu voor het zeggen gehad in het grootste deel van Oekraïne. Het is niet alleen aan de spirit van het Oekraïense volk (en dus ook het leger) te danken dat Russische elite-eenheden weinig succes konden boeken. Een combinatie van geluk en een doortastend commando keerden de kansen van de Russen.
Zelf denk ik dat de onvermijdelijke toetreding van het getormenteerde Oekraïne tot de EU en NAVO kan leiden tot een stevige herstructurering van ons Europese landbouwbeleid. Daarmee zouden kansen voor verduurzaming van voedselproductie ontstaan, met biodiversiteit en landschap als volwaardige evenknieën van elkaarRusland heeft de oorlog technisch al verloren. De VS hebben voor een lage prijs een bevroren vijand weer decennia terug in de tijd kunnen werpen. En Poetin heeft zowel het volk van Oekraïne, maar ook Europa meer verenigd dan de bedoeling was. Poetin verbond zijn lot aan maffiastructuren (lees Galeotti's boek ‘The Vory) in eigen land, en deed zelf mee aan de grootste corruptie die ooit door een staat is georganiseerd.
Naast vogelonderzoeker ben ik ook nog stevig geïnteresseerd in wereldpolitiek en geschiedenis. De geschiedenis herhaalt zich vroeg of laat altijd. En toch kan die langs een ongebaand pad uitpakken en wellicht zelfs het aangezicht van Europa veranderen. De tijd zal het leren.
Klein leed
Dan mijn eigen kleine en - afgezet tegenover het leed dat Oekraïners is aangedaan - heel lullige ‘leed’. Op persoonlijk vlak is het verdrietig dat een goede vriendin uit Moskou steeds meer in mentale problemen komt. Eerst door Covid, nu omdat ze zich kapot schaamt voor wat Poetin flikt en vooral omdat er in haar familie voor- en tegenstanders van de oorlog tegenover elkaar zijn gaan staan. Ik ervaar een gespleten land door de ogen van iemand die ik goed ken, die dat alles met een sausje van panisch optimisme probeert te verbloemen. Ook haar oudste kleinzoon zou zomaar als kanonnenvoer gemobiliseerd kunnen worden. Je voelt de angst op afstand.
En ja, in mei 2022 zouden we voor ons onderzoek naar steppekiekendieven en landgebruik naar Kazachstan gaan. Dat ging niet door, met als excuus de oorlog die Poetin startte. We gaan het in 2023 gewoon weer proberen. Maar ik merk dat fondsen terughoudend zijn om een langjarige verbintenis aan te gaan voor ons type werk. Het zij zo; ook dat is oplosbaar.
Dan Rusland zelf. We hadden plannen voor het vangen en zenderen van kiekendieven daar, maar die plannen waren na het neerschieten van de MH17 al bevroren. De gasprijs als hinderlijk opvoeren is bijna infaam. Natuurlijk is het lastig de boekriem aan te halen, maar dezelfde mensen die hierover klagen consumeren zich vervolgens ziek en dood.
Solidariteit is in verval in ons deel van de wereld, ook naar de inwoners van een land waar je tot voor kort in minder dan een dag naartoe kon rijden.
Energie, voedsel, verduurzaming, landschap en China
Het goeie van de oorlog is dat we in Nederland – bijna achteloos – een kwart minder gas gebruiken. Draai dat eens om; we hebben al die jaren gewoon 25% gas voor niets verstookt. Vanuit dat perspectief is denkbaar dat deze bittere oorlog zaken als een abrupter energiebeleid of een toenemende solidariteit zal opleveren. Europa als continent van normen en waarden zou daarmee gediend zijn. Er zijn dus ook redenen te vinden om met een positievere blik naar de jongste ontwikkelingen in de Europese geschiedenis te kijken. Het Westen zou nu (eindelijk) vol op het orgel moeten gaan met het leveren van wapensystemen waardoor het Russische leger – en dus ook Poetin en zijn vazallen – militair definitief zou worden uitgeschakeld. Maar de Duitsers en Fransen, met Rutte tussen hen in, zijn laf zodat de EU zowel politiek als humaan ondermaats presteert.
Foodlog gaat over landbouw, voedselverwerking, handel en detailhandel in voeding en het gebruik van schaarse bronnen en de politiek die daarmee samenhangen. Ik kijk uit naar de bespiegelingen van mensen die het voedselsysteem in deze hoek van Europa goed kennen en daarover een onderbouwde opvatting hebben. Zelf denk ik dat de onvermijdelijke toetreding van het getormenteerde Oekraïne tot de EU en NAVO kan leiden tot een stevige herstructurering van ons Europese landbouwbeleid. Daarmee zouden kansen voor verduurzaming van voedselproductie ontstaan, met biodiversiteit en landschap als volwaardige evenknieën van elkaar. Tevens is het onvermijdelijk dat Europa zich gaat wapenen tegen de volgende strijd die gaat komen, de strijd met een veel gevaarlijker land dan Rusland: China.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 8 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Het conflict in Oekraïne zal leiden tot een meer geopolitieke eenheid en beleid vanuit Europese Unie. Meer gezamenlijke schulden, meer gezamenlijke defensie en om dat te betalen zijn er goedkope grondstoffen (landbouwproducten) en arbeid nodig uit Oost Europa. Eerst Roemenië (Schengen), daarna landen als Montenegro en wellicht later nog meer.
Nederland wordt een groot stedelijk gebied zoals Boston (beetje saai) en degene die ruimte en beter klimaat willen gaan richting Zuid Europa (zoals Florida) . UK wordt nog meer een offshore paradijs zoals de Bahamas en de link naar India.
Er komt meer high-tech wapenindustrie, een grote rol voor real estate met veel hoogbouw, en de eetgewoontes zoals in Amerika. Supermarkten duur, out-of-home met veel ketens en de productie ago-industrieel vanuit Oost Europa.
Nog een abstract van M. Merbis e.a.
Farming and rural development in Ukraine making dualisation work. (M.A. Keyzer, M.D. Merbis, R. Witt,V. Heyets, O. Borodina en I Prokopa.
Abstract
This report syntheses the findings of the European Neighbourhood Policy project on Ukraine “Prospects of the farming sector and rural development in ENP-countries, the case of Ukraine*. After independence in 1991, a dualized agricultural system has emerged in Ukraine, comprising corporate farms and traditional family farms. Corporate farms are largely oriented on exports and benefit from important economies of scale, particularly in mechanized operations, input purchase and marketing of outputs. Traditional family farms cultivate the former private plots. They specialize more on products from animal husbandry and horticulture with higher value added per hectare but their access to foreign markets and even to domestic marketing chains is limited. Furthermore traditional farmers lack the social amenities they used to have access to before the transition, and their parcels are fragmented over many plots.
With its wealth of natural resources and its relatively well educated population, Ukraine has ample means to let both parts of this dualized agriculture flourish in parallel. There is no need to prioritize either of them. Rather the study advocates implementing property rights beyond the regular ownership titles of parcels, such as the right of passage across plots to ensure their accessibility and user rights in commons. Land productivity needs protection as well. Large agricultural exports amount to large outflow of nutrients. Domestic recycling of plant nutrients and fertilizer imports are needed to prevent soil fertility loss. Finally, as regards foreign trade, it draws attention to product labeling as a vehicle for institutional innovation and improved governance, with labels requiring satisfaction of social as well as environmental standards.
In ieder geval onderschrijf ik 100% de opmerkingen van Jos Verstraten #12 ! Inderdaad bij de toetreding van de MOE landen was er onder Nederlandse boeren grote zorg, dat we overspoeld zouden worden met goedkope producten uit de nieuwe EU landen. Tijdens een NLTO vergadering (ergens in Noord-Drenthe), sprak toen eurocommissaris Hans van den Broek de zaal met verontruste boeren toe. Bij toetreding zou de Oost-Europese bevolking welvarender worden en zodoende lokaal toenemende vraag en ook onze kwaliteitsproducten importeren etc. Van den Broek kon de onrust nauwelijks wegnemen, maar in grote lijnen is het zo wel verlopen.
Hoe het met Oekraïne zal verlopen is nauwelijks te voorspellen. Het land is ongeveer zo groot als Frankrijk en de Benelux samen en evenzo divers. Tijdens de vakbeurs Eurotier in Hannover (november 2022) werden enkele conferenties gehouden over de agrarische ontwikkelingen in Oekraïne, en de opbouw na de oorlog. Daar zullen miljarden euro's geld in worden gepompt, dat met veel voorwaarden gepaard zal gaan. Binnen Oekraïne klagen de kleine-boeren organisaties nu al dat ze te weinig steun krijgen en niet kunnen overleven. De grote ondernemingen zien beperkingen in logistiek bij de afvoer van de tientallen miljoenen tonnen granen via havens van de Zwarte Zee.
In de Abstract die Hendrik J. Kaput in #16 plaatst staat nog een belangrijk punt, n.l. 'rule of law'. Dat sluit wellicht ook aan bij de 'Clash of Civilisations' die Dick Veerman noemt in #11. Zullen 'we' in staat zijn om de grote sociale, maatschappelijke en culturele verschillen soepel te overbruggen. Vóór de Russisch-Oekraïnse oorlog was het al fors. Maar hoe gaat het na de 'bevrijding'? Trauma's, onderlinge wraakgevoelens, afgunst. Zal er een soortgelijke na-oorlogse baby-boom generatie komen zoals na WO2, etc etc.
De onzekerheid die Jos Verstraten in #12 noemt is een terechte. De effecten van het eventuele toetreden van (het grootste deel van) de Oekraïne over enkele jaren, is momenteel moeilijk in te schatten. Er zijn immers andere grote maatschappelijke en economische ontwikkelingen die enorme invloed kunnen hebben op ons gehele voedselsysteem.
Als eerste komt de vraag naar de impact van de huidige EU-richtlijnen op de landbouw in Oekraïne. Ook de Oekraïne zal bij toetreding moeten voldoen aan de 'basiskwaliteiten' voor lucht, bodem en (grond en oppervlakte)water. En vergeet ook niet de (komende) eisen ten aanzien van natuur, biodiversiteit en klimaat/broeikasgassen.
Dan komt voor mij de vraag waarom de intensieve veehouderij naar Oekraïne zal gaan. Een groot deel van het graan uit de Oekraïne is geschikt voor menselijke consumptie. Is het dan logisch om de varkens- en pluimveehouderij op zeer grote schaal te ontwikkelen in een land dat beperkt restproducten uit de levensmiddelen industrie heeft?
De toetreding tot de EU zal in alle gevallen nog jaren op zich laten wachten. Het is dan ook interessant om de komende 10-20 jaar te kijken naar de totale ontwikkeling van het voedselsysteem (productie en consumptie). Zal een toenemende voedselproductie (cq levensmiddelenindustrie) op basis van plantaardige grondstoffen zich in West-Europa of juist in regio Oekraïne ontwikkelen? Let wel, de afgelopen decennia heeft die industrie zich juist in Nederland ontwikkeld.
Helemaal eens met Jos, dat de (verminderende) maatschappelijke ruimte in Nederland een grotere impact zal hebben op de NLse landbouw dan een eventuele EU-toetreding van Oekraïne. Voor mij is al wel duidelijk dat met de eventuele toetreding van Oekraïne het GLB-verder en vergaander zal worden aangepast. Dat staat de Nederlandse landbouw vanaf 2028 in ieder geval te wachten....
#12 Jos Verstraten Met de toetreding van de MOE-landen heeft er idd geen aardverschuiving plaatsgevonden. Maar er is wel wat gebeurd. Vraag de (voormalige) champignontelers maar eens wat er in Polen opgezet is (m.b.v. Europese subsidies) en hoe ze dat merken. Ook de productie in de intensieve veehouderij is toegenomen. Het heeft waarschijnlijk te maken met de wereldwijd toegenomen vraag en met het feit dat Nederland Handelsland goed is in "gaten vullen" dat die aardverschuiving is uitgebleven. De kostprijsvoorsprong die Nederland lange tijd had (in m.n. de intensieve veehouderij) is verleden tijd. Ik denk overigens dat maatschappelijke druk en economische druk sterk met elkaar verband houden. Allerlei maatschappelijke eisen (dierenwelzijn, natuur en milieu) leiden tot extra kosten voor mestverwerking en -afzet, stalinrichting, grondbewerking, etc. en daarmee tot hogere kostprijzen en verlies aan concurrentiekracht (zelfs als het eisen vanuit de EU zijn, omdat het hier lastiger/duurder kan zijn om aan die eisen te voldoen). Met de (blijkbaar onvermijdelijke omdat iedereen dat roept) toetreding van Oekraïne tot de EU zal die druk op de concurrentiepositie zeker hoger worden. Oekraïense megabedrijven kloppen met hun juristen en lobbyisten al op de poort van de EU om binnengelaten te worden en als de EU ze toelaat dan helpt dat Oekraïne om het land weer op te bouwen. Dus dat kan zomaar eens een sympathieke (en relatief goedkope) geste zijn van Ursula.