Het is bijna aanmatigend om de oorlog in (en inmiddels ook nabij) Oekraïne af te zetten tegen het kleine leed van hogere gasprijzen, minder ruimte om te reizen en de impact op het werk dat je doet. Op verzoek doe ik het graag.

Niet de laatste oorlog
Autocraat Poetin en zijn maffiaclan waren natuurlijk al tijden bezig de wereld te ondermijnen. Het is dan ook een gotspe om Rusland een normaal land te noemen dat op basis van rationele gronden uit het ogenschijnlijke niets een oorlog met een ander voormalig USSR-land begint.

Vanuit militair-strategisch perspectief, de geschiedenis van de Sovjetunie en de recentere geschiedenis sinds de ogenschijnlijk kleurloze bureaucraat Poetin ten tonele verscheen, is de onverwachte inval op 26 februari van 2022 amper een verrassing. Het land heeft een autocratische agenda en voert ook met deze oorlog niet zijn laatste, zegt Rusland-kenner Mark Galleotti. Ook Timmermans blijkt daar van overtuigd.

Geluk, spirit en doortastendheid
Het had weinig gescheeld of Kiev was wél gevallen in de eerste week. Dan had Poetin het nu voor het zeggen gehad in het grootste deel van Oekraïne. Het is niet alleen aan de spirit van het Oekraïense volk (en dus ook het leger) te danken dat Russische elite-eenheden weinig succes konden boeken. Een combinatie van geluk en een doortastend commando keerden de kansen van de Russen.

Zelf denk ik dat de onvermijdelijke toetreding van het getormenteerde Oekraïne tot de EU en NAVO kan leiden tot een stevige herstructurering van ons Europese landbouwbeleid. Daarmee zouden kansen voor verduurzaming van voedselproductie ontstaan, met biodiversiteit en landschap als volwaardige evenknieën van elkaar
Rusland heeft de oorlog technisch al verloren. De VS hebben voor een lage prijs een bevroren vijand weer decennia terug in de tijd kunnen werpen. En Poetin heeft zowel het volk van Oekraïne, maar ook Europa meer verenigd dan de bedoeling was. Poetin verbond zijn lot aan maffiastructuren (lees Galeotti's boek ‘The Vory) in eigen land, en deed zelf mee aan de grootste corruptie die ooit door een staat is georganiseerd.

Naast vogelonderzoeker ben ik ook nog stevig geïnteresseerd in wereldpolitiek en geschiedenis. De geschiedenis herhaalt zich vroeg of laat altijd. En toch kan die langs een ongebaand pad uitpakken en wellicht zelfs het aangezicht van Europa veranderen. De tijd zal het leren.

Klein leed
Dan mijn eigen kleine en - afgezet tegenover het leed dat Oekraïners is aangedaan - heel lullige ‘leed’. Op persoonlijk vlak is het verdrietig dat een goede vriendin uit Moskou steeds meer in mentale problemen komt. Eerst door Covid, nu omdat ze zich kapot schaamt voor wat Poetin flikt en vooral omdat er in haar familie voor- en tegenstanders van de oorlog tegenover elkaar zijn gaan staan. Ik ervaar een gespleten land door de ogen van iemand die ik goed ken, die dat alles met een sausje van panisch optimisme probeert te verbloemen. Ook haar oudste kleinzoon zou zomaar als kanonnenvoer gemobiliseerd kunnen worden. Je voelt de angst op afstand.

En ja, in mei 2022 zouden we voor ons onderzoek naar steppekiekendieven en landgebruik naar Kazachstan gaan. Dat ging niet door, met als excuus de oorlog die Poetin startte. We gaan het in 2023 gewoon weer proberen. Maar ik merk dat fondsen terughoudend zijn om een langjarige verbintenis aan te gaan voor ons type werk. Het zij zo; ook dat is oplosbaar.

Dan Rusland zelf. We hadden plannen voor het vangen en zenderen van kiekendieven daar, maar die plannen waren na het neerschieten van de MH17 al bevroren. De gasprijs als hinderlijk opvoeren is bijna infaam. Natuurlijk is het lastig de boekriem aan te halen, maar dezelfde mensen die hierover klagen consumeren zich vervolgens ziek en dood.
Solidariteit is in verval in ons deel van de wereld, ook naar de inwoners van een land waar je tot voor kort in minder dan een dag naartoe kon rijden.

Energie, voedsel, verduurzaming, landschap en China
Het goeie van de oorlog is dat we in Nederland – bijna achteloos – een kwart minder gas gebruiken. Draai dat eens om; we hebben al die jaren gewoon 25% gas voor niets verstookt. Vanuit dat perspectief is denkbaar dat deze bittere oorlog zaken als een abrupter energiebeleid of een toenemende solidariteit zal opleveren. Europa als continent van normen en waarden zou daarmee gediend zijn. Er zijn dus ook redenen te vinden om met een positievere blik naar de jongste ontwikkelingen in de Europese geschiedenis te kijken. Het Westen zou nu (eindelijk) vol op het orgel moeten gaan met het leveren van wapensystemen waardoor het Russische leger – en dus ook Poetin en zijn vazallen – militair definitief zou worden uitgeschakeld. Maar de Duitsers en Fransen, met Rutte tussen hen in, zijn laf zodat de EU zowel politiek als humaan ondermaats presteert.

Foodlog gaat over landbouw, voedselverwerking, handel en detailhandel in voeding en het gebruik van schaarse bronnen en de politiek die daarmee samenhangen. Ik kijk uit naar de bespiegelingen van mensen die het voedselsysteem in deze hoek van Europa goed kennen en daarover een onderbouwde opvatting hebben. Zelf denk ik dat de onvermijdelijke toetreding van het getormenteerde Oekraïne tot de EU en NAVO kan leiden tot een stevige herstructurering van ons Europese landbouwbeleid. Daarmee zouden kansen voor verduurzaming van voedselproductie ontstaan, met biodiversiteit en landschap als volwaardige evenknieën van elkaar. Tevens is het onvermijdelijk dat Europa zich gaat wapenen tegen de volgende strijd die gaat komen, de strijd met een veel gevaarlijker land dan Rusland: China.
Dit artikel afdrukken