The Guardian zette een zestal diëten op een rijtje met de aloude vraag: feit of fabel?

Het 5:2 dieet
De claim: volgens dit dieet eet je vijf dagen in de week gewoon en reduceer je gedurende twee dagen drastisch het aantal calorieën dat je tot je neemt - tot een kwart van je normale aantal. De twee vastendagen mogen niet op elkaar volgen.
Door op deze manier twee dagen per week het aantal calorieën dat je binnenkrijgt zo enorm te verminderen, 'bespaar' je meer dan een dag eten per week. Dit intermitterende vasten zou bovendien je bloeddruk en cholesterolgehalte verbeteren en je leven verlengen.

De wetenschap: volgens The Guardian kwam uit het grootste onderzoek bij mensen tot nu toe naar twee-dagen vasten versus een normaal dieet waarbij je minder calorieën binnenkrijgt, dat beide groepen ongeveer even veel afvielen. Ook de verbeteringen in bloeddruk, cholesterol en andere gezondheidsindicatoren liepen gelijk op. Alleen bij de insulineresistentie scoorde de intermitterend vasten-groep beter. Er zijn wel veel onderzoeken waaruit blijkt dat calorierestrictie de levensduur kan verlengen. Bij dieren heeft vasten een positief effect op het de hersenen en bij (oudere) mensen lijkt intermitterend vasten tot een 30% verbetering in verbale geheugenfuncties te leiden. Kortom: er is nog geen definitief oordeel over de gunstige effecten bij mensen.

Maar: voor sommige mensen is het 2 dagen volhouden van een streng dieet wel te doen, waar langdurige calorierestrictie ondoenlijk lijkt.

Het Paleo-dieet
De claim: eten als een holenmens - veel vlees, fruit en groenten, noten en zaden, en geen modern spul zoals granen, bewerkte voedingsmiddelen zuivel, peulvruchten, zout en suiker. Onze vitale voorouders aten heel anders dan wij zijn gaan eten sinds we zijn gaan boeren. Dat is immers pas 10.000 jaar geleden. Door meer eiwitten en gezonde vetten te eten en bewerkt, glutenrijk eten te laten staan, kun je die 'mismatch' weer terugdraaien.

De wetenschap: het inruilen van bewerkte levensmiddelen voor 'heel' eten heeft zeker voordelen, al is het alleen maar omdat bewerkt eten barst van de suikers. En suiker wordt steeds onlosmakelijker verbonden met obesitas, hartziekten en diabetes. Ook is het verstandig het zout te laten staan, dat rijkelijk toegepast wordt in vleesproducten en vleeswaar. Maar alle zuivel links laten liggen kan tot tekorten aan calcium leiden, en koolhydraten zijn niet per sé slecht voor een mens.
Er is veel te doen over het idee dat onze genen al dan niet met ons dieet mee zijn geëvolueerd. Feit is dat verschillende bevolkingsgroepen onafhankelijk van elkaar de capaciteit om melk te verteren hebben ontwikkeld, op het moment dat onze voorouders melkveehouders werden. En weer andere bevolkingsgroepen hebben extra veel enzymen ontwikkeld die nodig zijn voor het verteren van zetmeel. En tenslotte: hoe gezond waren onze voorouders nou echt? Ze werden niet heel erg oud... Daar staat tegenover dat ze nog geen riolen en andere hygienemaatregelen hadden. Dat zijn immers de belangrijkste levensverlengende maatregelen uit de menselijke geschiedenis.

Maar: het is best verstandig suiker en bewerkte voedingsmiddelen te mijden, en gezonde vetten te halen uit noten en zaden. Daarvoor hoef je alleen niet als een holbewoner te eten.

Het suikervrij-dieet
De claim: er zijn suikervrije diëten die alle suiker mijden, zelfs die in zuivel, fruit en sommige groenten. Maar de meeste diëten-zonder-suiker focussen op 'toegevoegde suikers', dus geen taart, koekjes, gesuikerde frisdranken en sappen, bewerkte levensmiddelen als ontbijtgranen, brood en sauzen. Vergeet de drank trouwens ook maar.
In plaats daarvan eet je meer eiwitten en eten dat rijk is aan natuurlijk vetten - dat geeft je langer een verzadigd gevoel waardoor je minder eet en de suikerdips vermijdt. Andere voordelen zouden zijn: een gezondere huid en meer energie.

De wetenschap: ons lichaam heeft geen suiker nodig - in ieder geval niet op dezelfde manier als we essentiële vetten, eiwitten en koolhydraten nodig hebben. Dus is het zo gek nog niet om zuinig te zijn met suiker. Volgens diverse wetenschappers (waaronder Robert Lustig) zetten we suiker, met name glucose, om in vet in de lever. Met als mogelijke gevolgen: leverziekten en diabetes. Ook zorgt glucose voor 'sugar highs' die gevolgd worden door nog ergere suikerdips: je gaat er dus uiteindelijk nog meer door eten.

Maar: het is gemakkelijker om de suiker in je dieet terug te brengen, dan helemaal uit te bannen. Dat laatste leidt maar tot obsessief gedrag over het eten dat we willen of moeten mijden. "Uiteindelijk bezwijken we en vreten we ons vol aan al dat zoets dat we onszelf onthouden hebben", zegt Jane Ogden, hoogleraar gezondheidspsychologie aan de University of Surrey in The Guardian.

Het 'Bulletproof'-dieet
De claim: volgens dit dieet moet 60% van je eten bestaan uit 'gezond' vet, 20% uit kwaliteitsvlees en de rest uit groenten en een klein beetje zetmeel. Er horen ook nog wat supplementen bij, maar je hoeft geen calorieën te tellen, mag eten wanneer je daar zin in hebt en stoppen als je vol zit. Geen tussendoortjes, en, let op: iedere dag beginnen met een 'bulletproof' kopje koffie: koffie met twee lepels boter er door geroerd.
Dat kogelvrije kopje koffie en het bijbehorende dieet zijn bedacht door de Silicon Valley ondernemer Dave Asprey. Hij schrijft de 45 kilo die hij kwijt raakte toe aan een vetrijk dieet, en claimt nu per dag meer dan 4.000 calorieën te verstouwen - zonder te sporten. Volgens hem leidt calorierestrictie tot vasthouden van energie in je lijf (lees: opslaan van vet), maar "vertel je je lichaam dat het OK is om vet te verbranden als je meer eet."

De wetenschap: er is geen wetenschappelijke verklaring voor hoe mensen kunnen afvallen op een dieet met zoveel calorieën en weinig sporten. "Vet is bedoeld om op te slaan, niet om te verbranden", zegt Jane Ogden. Volgens haar moet een dieet met weinig vet maar veel groente en fruit wel gezonder zijn. Wel krijgt dit dieet bonuspunten voor het geen tussendoortjes-beleid.

Maar: het is goed je lichaam te laten wennen aan drie vaste maal-tijden per dag. Dat helpt je eten te associëren met een specifieke tijd en plaats en daardoor eet je minder. Ook kom je dan minder in de verleiding te eten uit andere motieven, zoals verveling of juist troost.

Hormoonkuur
De claim: dit dieet baseert zich op het idee dat een groot deel van de gewichtstoename bij vrouwen als ze ouder worden toe te schrijven is aan 'ontregelde hormonen'. De beste manier om die onbalans in hormonen aan te pakken zou dan je dieet zijn. De grote lijn van dit dieet is minder cafeïne en gluten, magere eiwitten en grasgevoerd vlees, geen GMO-ingrediënten, zo min mogelijk suiker en bewerkte koolhydraten. Vul dat aan met wat supplementen en een activiteit als yoga en de vrouwen barsten weer van de energie.

De wetenschap: hormonen, leefstijlfactoren zoals stress en ons voedingspatroon zijn met elkaar verweven. Maar sommige hormonen, zoals insuline, worden rechtstreeks beïnvloed door wat we eten. Ook de hoeveelheid vet die we in ons lichaam opslaan wordt geregeld door hormonen zoals leptine. Maar, zegt Madeline Burke (Bristol University): "Er is geen concreet bewijs dat je door het eten van bepaalde soorten voedsel de hormonenniveaus in je lichaam kunt beheersen". Toch is het waarschijnlijk wel verstandig 'hormoon-vlees' te mijden. "Er is degelijk wetenschappelijk bewijs dat teveel rund- of ander vlees dat met oestrogenen geïnjecteerd is je lichaam kan beïnvloeden", stelt professor Giles Yeo (University of Cambridge). Dat geldt overigens niet voor GMO: "Er zijn heel veel manieren om voedsel genetisch te modificeren, dus om plompverloren te stellen dat GMO-ingrediënten slecht zijn is een naïeve en gevaarlijke uitspraak."

Het Virgin-dieet
De claim: achterliggende gedachte van het Virgin-dieet is dat we allemaal wel aan een bepaalde vorm van voedselintolerantie lijden, die ons dik maakt. Met dit dieet elimineer je 7 'hoog-intolerante' nutriënten: gluten, soja, zuivel, eieren, mais, pinda's, suikers en zoetstoffen. Wat hou je dan over? Eiwitten, vezelrijke koolhydraten en groenten. De aanhangers van het dieet claimen dat die hoog-intolerante voedingsmiddelen ons immuunsysteem opjagen, waardoor ontstekingen ontstaan, waardoor hormonen als insuline en leptine van slag raken, waardoor we nog dikker worden. Drie weken zonder en je zou je 10 jaar jonger voelen.

De wetenschap: er zijn onderzoeken die aantonen dat vetrijke diëten tot ontstekingen lijden. En die ontstekingen worden aan allerlei ziekten gekoppeld, van diabetes tot dementie. Maar het onderliggende idee dat de meeste mensen wel een voedselintolerantie hebben is 'verdacht'. "Een paar jaar geleden hebben we een onderzoek gedaan waarbij we vonden dat de meeste symptomen die mensen toeschreven aan hun voedselintolerantie, in werkelijkheid aan hun ongezonde dieet toegeschreven konden worden", zegt Ogden. "Symptomen als hoofdpijn, vermoeidheid of een opgeblazen gevoel kunnen het gevolg zijn van een voedselintolerantie, maar zijn vaak het gevolg van koolzuurhoudende frisdranken, cafeïne, snacks, fast food en kant-en-klaar."

Maar: hoewel het schrappen van zoveel nutriënten waarschijnlijk wel tot gewichtsverlies leidt, is het toch niet verstandig omdat tekorten aan voedingsstoffen op de loer liggen. En dat is weer niet verenigbaar met je gezondheid op lange termijn. Ogden stelt het simpel: "Kook gewoon lekker eenvoudig eten en eet volop groenten en fruit, in plaats van deze voedingsmiddelen te mijden."

Vertel: welke kies je of heb je gevolgd en wat waren je ervaringen?

Fotocredits: 'Red grape', Thomas Sobek
Dit artikel afdrukken