3 min
Een voedselkeuzelogo moet gezonde keuzes vergemakkelijken. Enerzijds door begrijpelijke informatie aan consumenten, anderzijds door de voedingsmiddelensector te motiveren tot productverbetering. Wie zorgt ervoor dat zo’n logo een succes wordt? Is dat de levensmiddelenindustrie of de overheid? Welke rol spelen de wetenschap en de maatschappelijke organisaties? Wat leert het verleden?
Ik begin met de overheid. In 2005 riep de Nederlandse overheid de voedingsmiddelenindustrie op om met 1 voedselkeuzelogo te komen. Dat deed de industrie, maar dat bleek 10 jaar later niet geloofwaardig. Daarom komt er nu een andere aanpak, waarbij de overheid aan het stuur zit.
Belang van preventie
Groeiende zorgkosten dwingen de overheid om meer na te denken over preventie van ziekten. De overheidsuitgaven aan preventie zijn nu slechts een klein deel van dit enorme zorgbudget (zie afbeelding). Ook de realiteit van de coronacrisis benadrukt de urgentie om meer te werken aan preventie en het reduceren van overgewicht. Het afgelopen jaar lagen er ruim 2500 Covid-patiënten op de Nederlandse ic’s. Ruim driekwart had overgewicht. Die grote gevoeligheid voor Covid als je overgewicht hebt, heeft te maken met het feit dat het ‘te zware’ lichaam al in een staat van chronische infectie is.
Meer aandacht voor preventie dus
In 2018 werd het Nationaal Preventie Akkoord ondertekend door een groot aantal betrokken partijen zoals de industrie, de consumentenbond en de gezondheidsfondsen. Het akkoord richt zich op het reduceren van overgewicht, maar ook op vermindering van problematisch alcoholgebruik en roken. Een voedselkeuzelogo is één van de acties gericht op het terugdringen van overgewicht en obesitas. Het doel is een gezondere voedselomgeving en het gemakkelijker maken van gezonde keuzes: in de supermarkt, in de horeca, op scholen en in de winkelstraat. De helft van de Nederlandse bevolking is namelijk te zwaar. Veel partijen zijn betrokken bij het akkoord. Dat moet dus wel gaan lukken, zou je denken.
Ook een nieuwe aanpak voor productverbetering is onderdeel van dit Preventie Akkoord. Dit is gericht op verlaging van zout, suiker, verzadigd vet in voedingsmiddelen. Hiervoor wordt momenteel een ingenieus systeem ontwikkeld door experts van de overheid. De huidige productsamenstellingen worden stapsgewijs aangescherpt, om zo te komen tot een gezonder voedingsmiddelenaanbod.
Ook hier zit de overheid aan het stuur. Alle betrokkenen worden meegenomen in dit proces: deze aanpak voor productverbetering wordt voorgelegd aan wetenschappers, maatschappelijke organisaties, voedingsmiddelensector, supermarkten, gezondheidsfondsen en ieder ander die er iets over wil zeggen. Net als bij het voorgenomen invoeren van een nieuw voedselkeuzelogo. Dat was zeker niet het geval bij het voorgaande Akkoord Verbeteren Productsamenstelling (2012-2020). Dat akkoord kreeg regelmatig kritiek over het lage ambitieniveau. Hier zat de industrie aan het stuur. Volgens mij is het proces beter nu.
Stimuleert Nutri-Score productverbetering?
Maar wanneer zo’n nieuwe aanpak voor productverbetering ontworpen wordt, zou je willen dat een nieuw voedselkeuzelogo hierop aansluit. En dat het voedselkeuzelogo productverbetering daadwerkelijk stimuleert. Helaas is dat nu lang altijd niet het geval. In mijn 2e blog ‘het nutri-score algoritme’ en 3e blog ‘het algoritme aanpassen, hoe dan?’ leg ik de problemen van Nutri-Score uit. Productverbetering wordt niet gestimuleerd in brood (meer vezels) en vleeswaren (minder zout). Bovendien kunnen ontbijtgranen en chocolademelk punten verdienen met extra vezels of eiwitten, zonder dat het suikergehalte verlaagd wordt. Hier moet dus nog wel wat aan gedaan worden.
Een gezondere voedselomgeving
Dat was op 7 april 2021 ook het pleidooi van de Raad van Volksgezondheid en Samenleving. Mensen met een laag opleidingsniveau leven 7 jaar korter dan hoogopgeleiden. Het verschil in gezonde levensjaren is zelfs 15 jaar! Zij worden dus 15 jaar eerder ziek. En door de coronacrisis nemen deze verschillen alleen maar toe. Dit gezondheidsverschil is een van onze belangrijkste problemen, denk ik. De Raad houdt een pleidooi voor meer langetermijnbeleid gericht op het verkleinen van dit verschil. Onderdeel daarvan is het creëren van een gezondere voedselomgeving, zodat iedereen gestimuleerd wordt om gezonder te eten. En niet alleen de geïnteresseerde consumenten die naar logo’s kijken.
Maar ja: het is allemaal niet verplicht
Op diezelfde dag (7 april) verscheen overigens ook nog een rapport van het RIVM. Een advies om het Nationaal Preventie Akkoord te voorzien van aanvullende maatregelen. Want nu gaan we de ambitie om overgewicht terug te dringen zeker niet halen. Genoemd worden: prijsmaatregelen, suikertaks en geen btw meer op groente en fruit. Goede ideeën voor een gezondere voedselomgeving en bewezen effectief in andere landen!
De overheid zit aan het stuur nu. Dat is absoluut een verbetering ten opzichte van eerdere initiatieven om onze voedselomgeving te verbeteren. Toch is het allemaal nu nog steeds heel vrijblijvend. Een rapport schrijven is niet genoeg. Iets verplichten: zeker! Ook hier is de overheid aan zet…
Dit artikel afdrukken
Belang van preventie
Groeiende zorgkosten dwingen de overheid om meer na te denken over preventie van ziekten. De overheidsuitgaven aan preventie zijn nu slechts een klein deel van dit enorme zorgbudget (zie afbeelding). Ook de realiteit van de coronacrisis benadrukt de urgentie om meer te werken aan preventie en het reduceren van overgewicht. Het afgelopen jaar lagen er ruim 2500 Covid-patiënten op de Nederlandse ic’s. Ruim driekwart had overgewicht. Die grote gevoeligheid voor Covid als je overgewicht hebt, heeft te maken met het feit dat het ‘te zware’ lichaam al in een staat van chronische infectie is.
Meer aandacht voor preventie dus
In 2018 werd het Nationaal Preventie Akkoord ondertekend door een groot aantal betrokken partijen zoals de industrie, de consumentenbond en de gezondheidsfondsen. Het akkoord richt zich op het reduceren van overgewicht, maar ook op vermindering van problematisch alcoholgebruik en roken. Een voedselkeuzelogo is één van de acties gericht op het terugdringen van overgewicht en obesitas. Het doel is een gezondere voedselomgeving en het gemakkelijker maken van gezonde keuzes: in de supermarkt, in de horeca, op scholen en in de winkelstraat. De helft van de Nederlandse bevolking is namelijk te zwaar. Veel partijen zijn betrokken bij het akkoord. Dat moet dus wel gaan lukken, zou je denken.
Alle betrokkenen worden meegenomen in dit proces: deze aanpak voor productverbetering wordt voorgelegd aan wetenschappers, maatschappelijke organisaties, voedingsmiddelensector, supermarkten, gezondheidsfondsen en ieder ander die er iets over wil zeggenGezondere voedselomgeving met gezondere producten
Ook een nieuwe aanpak voor productverbetering is onderdeel van dit Preventie Akkoord. Dit is gericht op verlaging van zout, suiker, verzadigd vet in voedingsmiddelen. Hiervoor wordt momenteel een ingenieus systeem ontwikkeld door experts van de overheid. De huidige productsamenstellingen worden stapsgewijs aangescherpt, om zo te komen tot een gezonder voedingsmiddelenaanbod.
Ook hier zit de overheid aan het stuur. Alle betrokkenen worden meegenomen in dit proces: deze aanpak voor productverbetering wordt voorgelegd aan wetenschappers, maatschappelijke organisaties, voedingsmiddelensector, supermarkten, gezondheidsfondsen en ieder ander die er iets over wil zeggen. Net als bij het voorgenomen invoeren van een nieuw voedselkeuzelogo. Dat was zeker niet het geval bij het voorgaande Akkoord Verbeteren Productsamenstelling (2012-2020). Dat akkoord kreeg regelmatig kritiek over het lage ambitieniveau. Hier zat de industrie aan het stuur. Volgens mij is het proces beter nu.
Stimuleert Nutri-Score productverbetering?
Maar wanneer zo’n nieuwe aanpak voor productverbetering ontworpen wordt, zou je willen dat een nieuw voedselkeuzelogo hierop aansluit. En dat het voedselkeuzelogo productverbetering daadwerkelijk stimuleert. Helaas is dat nu lang altijd niet het geval. In mijn 2e blog ‘het nutri-score algoritme’ en 3e blog ‘het algoritme aanpassen, hoe dan?’ leg ik de problemen van Nutri-Score uit. Productverbetering wordt niet gestimuleerd in brood (meer vezels) en vleeswaren (minder zout). Bovendien kunnen ontbijtgranen en chocolademelk punten verdienen met extra vezels of eiwitten, zonder dat het suikergehalte verlaagd wordt. Hier moet dus nog wel wat aan gedaan worden.
Een gezondere voedselomgeving
Dat was op 7 april 2021 ook het pleidooi van de Raad van Volksgezondheid en Samenleving. Mensen met een laag opleidingsniveau leven 7 jaar korter dan hoogopgeleiden. Het verschil in gezonde levensjaren is zelfs 15 jaar! Zij worden dus 15 jaar eerder ziek. En door de coronacrisis nemen deze verschillen alleen maar toe. Dit gezondheidsverschil is een van onze belangrijkste problemen, denk ik. De Raad houdt een pleidooi voor meer langetermijnbeleid gericht op het verkleinen van dit verschil. Onderdeel daarvan is het creëren van een gezondere voedselomgeving, zodat iedereen gestimuleerd wordt om gezonder te eten. En niet alleen de geïnteresseerde consumenten die naar logo’s kijken.
Maar ja: het is allemaal niet verplicht
Op diezelfde dag (7 april) verscheen overigens ook nog een rapport van het RIVM. Een advies om het Nationaal Preventie Akkoord te voorzien van aanvullende maatregelen. Want nu gaan we de ambitie om overgewicht terug te dringen zeker niet halen. Genoemd worden: prijsmaatregelen, suikertaks en geen btw meer op groente en fruit. Goede ideeën voor een gezondere voedselomgeving en bewezen effectief in andere landen!
De overheid zit aan het stuur nu. Dat is absoluut een verbetering ten opzichte van eerdere initiatieven om onze voedselomgeving te verbeteren. Toch is het allemaal nu nog steeds heel vrijblijvend. Een rapport schrijven is niet genoeg. Iets verplichten: zeker! Ook hier is de overheid aan zet…
Voedingsexpert Annet Roodenburg is lector aan de HAS Hogeschool in Den Bosch. Al 2 decennia houdt ze zich bezig met voedselkeuzelogo's. Ze vindt de Farm-to-Fork-strategie een goed moment voor een serie artikelen over voedselkeuzelogo’s. Die verschijnen hier wekelijks op vrijdagmiddag. Ze laat zien wat voedselkeuzelogo’s beogen, hoe ze werken en wat volgens haar de beste oplossing is om de consument te helpen gezond te kiezen.
Annets voorgaande teksten zijn te vinden onder de volgende links:
1. Waarom een voedselkeuzelogo?
2. Het Nutri-Score algoritme levert onlogische scores op
3. Hoe pas je het algoritme van Nutri-Score aan?
4. Belangen en poppetjes zitten voedingsprofielen in de weg
Annets voorgaande teksten zijn te vinden onder de volgende links:
1. Waarom een voedselkeuzelogo?
2. Het Nutri-Score algoritme levert onlogische scores op
3. Hoe pas je het algoritme van Nutri-Score aan?
4. Belangen en poppetjes zitten voedingsprofielen in de weg
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
Door aanbod gestuurd aangeleerd eet- en snackgedrag.
Gedrag veranderen bleek nagenoeg onmogelijk, dan het aanbod maar aanpakken toch?
Nutriscore.
Wouter #11, waar ben ik tegen, volgens jou? Ik ben wel benieuwd.
Het is niet nodig om hier al de middelen of concrete beleidsmaatregelen neer te pennen, dat leidt alleen maar tot een discussie op details. Ik zou zeggen, kijk naar roken. Over 20 tot 30 jaar hebben we wellicht een rookvrije generatie (misschien zit die generatie dan aan een andere drug, maar goed). Kijk naar de middelen of concrete beleidsmaatregelen die daarvoor gebruikt zijn. Dat kan vast met nieuw opgedane inzichten nog veel beter. Maar uiteindelijk moet de verslaafde een besluit nemen: ik ga het anders doen. Na een jaar keert 50% weer terug naar de verslaving, na 2 jaar is dat 80%. Maar dat maakt niet uit. Gewoon doorgaan. En geld stoppen in bewustwording en context aanpassen. Laten we even aannemen dat leefstijl gerelateerde ziekten zo'n 20 tot 30% van het zorgbudget innemen. Hoeveel is dat? 30 tot 40 miljard per jaar? Zou je toch wel makkelijk zo'n 10 miljard in de bestrijding van de verslaving kunnen stoppen. Zo'n 20 jaar lang. Ben benieuwd hoe het er dan uitziet. Kijk dat is leiderschap.
Mijn vraag is welke middelen, welke concrete beleidsmaatregelen zijn er om “de verslaving” aan te pakken. Het doel verslaving aanpakken (en een minder obesogene omgeving creeeren) lijkt me duidelijk, maar wat gaan we (=samenleving) doen om dat doel te realiseren.