5 min
Tijdens de adolescentie zijn opgroeiende kinderen onvoldoende beschermd tegen de snel veranderende voedselomgeving. Dat is in één zin de conclusie van een special van The Lancet. De urgentie van het probleem en de dringende noodzaak het ‘sectoroverschijdend’ aan te pakken wordt voor Nederland geïllustreerd in een uitzending van Pointer. Er is nieuws: Domino’s Pizza heeft de koppositie van McDonald’s overgenomen in Vreetschuur Nederland.
The Lancet staat in elke top drie van de invloedrijkste medische vakbladen. Als het vermaarde blad een serie artikelen publiceert die niet over een strikt medisch onderwerp gaan, dan spitsen ook niet-artsen de oren. Als het in zes jaar tijd driemaal uitgebreid aandacht besteedt aan dat onderwerp, dan kunnen we weten dat het om iets heel ernstigs gaat, dat kennelijk nog niet de wereld uit is.
Het onderwerp: de voeding van adolescenten. Tussen 1990 en 2016 verdubbelde het aantal kinderen in die leeftijdsgroep met obesitas op de wereld en nam het aantal jongeren met bloedarmoede ten gevolge van ijzergebrek in de voeding met 20% toe, om maar één bijkomende kwaal te noemen. Het tv-programma Pointer bracht eerder deze week Nederlandse cijfers. Dertig procent meer verkooppunten van ongezond eten erbij in tien jaar tijd, één op de zes pubers is te zwaar.
Het gaat mis met de voeding voor die leeftijdsgroep en alle hens zullen aan dek moeten komen om een ramp te voorkomen. Heel anders kan de interpretatie van The Lancet-special niet zijn: “Naast de overheid zullen meerdere belanghebbenden, waaronder de voedingsindustrie, actie moeten ondernemen om de toegenomen consumptie van ongezond, ultra bewerkt voedsel om te buigen en te helpen een einde te maken aan de slechte voeding bij adolescenten.”
Tijdspanne
De Lancet-auteurs gaan niet met het vingertje langs het supermarktaanbod, Maccie’s menukaart en de prijslijst in de snackbar. Ze schetsen een breed beeld van de voedselomgeving van jongeren tussen hun 10e en 24ste levensjaar. Dat is een mondiaal terrein en een flinke tijdspanne waarin de gezondheid van de latere volwassen wereldbevolking wordt bepaald. Hoe groot de verschillen per regio ook zijn, wat overal in dat proces mist, zijn sturing en bescherming.
De huidige generatie adolescenten groeit op in een tijd van grote veranderingen in de voedingsomgeving. De achterliggende oorzaken van die verandering zijn volgens The Lancet: “Een snelle verstedelijking, de klimaatverandering, de verschuiving in de voedselsystemen naar voedingsmiddelen met een hogere calorische en een lagere voedingswaarde, de COVID-19-pandemie, en de toenemende sociaaleconomische ongelijkheid.”
Interactie
Adolescenten groeien bijna even snel als baby’s en hebben grote behoefte aan goede voeding, om een gezonde fysieke en geestelijke groei te kunnen doormaken. Zelfs wordt in die periode, van het uitgroeien tot een gezonde volwassene, de gezondheid voor de volgende generatie al voor een deel bepaald. De auteurs signaleren een tekort aan noodzakelijke micronutriënten door het vele voedsel van armzalige kwaliteit dat juist zo in de smaak van kinderen valt. Dan ontstaat de paradoxale situatie van ondervoeding en overvoeding tegelijk.
De adolescentie is de periode waarin kinderen onafhankelijker worden en zelfstandige beslissingen nemen, ook over wat ze eten. Maar wat ligt er aan de basis van (de kennis over) die beslissingen? The Lancet-auteurs constateren dat in de programma’s van de Verenigde Naties en de WHO die als doel hebben de kwaliteit en zekerheid van voedsel te verbeteren, zoals de UN Decade of Action on Nutrition (2016–2025), wel aandacht is voor jonge kinderen (de befaamde eerste 1000 dagen), maar dat ze geen specifiek op adolescenten gerichte voorstellen bevatten.
Alomtegenwoordigheid
Ook ontbreken data over voedingsgerelateerd gedrag van adolescenten. Er is gewoon te weinig onderzoek naar gedaan. Alledaagse ervaringen en observaties zijn er genoeg, getallen ook, maar de handvatten om van data-analyse naar oplossingen te komen zijn er te weinig, aldus The Lancet. Het doel is strategieën te ontwikkelen, op basis van deugdelijk bewijs, om het gedrag te sturen. Adolescenten zijn gemakkelijk beïnvloedbaar, denk aan de volatiele schoolpleinmodes, dus waarom zouden ze niet de goeie kant uitgeduwd kunnen worden met wat ze hip vinden om te eten?
Het zijn de leeftijdgenoten, de sociale en (sub)cultureel bepaalde eetgewoonten, het gemak, de betaalbaarheid, de alomtegenwoordigheid en in belangrijke mate de marketing die beïnvloeden wat adolescenten het liefst eten. Daar ligt het antwoord op de vraag over de status van Maccie. Het is niet eenvoudig invloed uit te oefenen op dat eetgedrag. Dat is ook de ervaring van de vele initiatieven aan de basis, van schoolontbijten, voorlichting, buurtwerk en sociaal-medische dienstverlening. Het is geen onbekend verhaal.
Richten op één specifiek aspect, zoals voorlichting of beprijzing, heeft weinig zin. “Doeltreffende voedingsprogramma's voor adolescenten zullen verschillen naar gelang van de voedselomgeving, maar overal zullen strategieën sectoroverschrijdend moeten zijn, waarbij actie wordt ondernomen in het onderwijs, op het gebied van sociale bescherming, in de gezondheidszorg, in de levensmiddelenhandel, in plaatselijke leefgemeenschappen en in particuliere huishoudens”.
Pointer
The Lancet zegt in feite wat ieder verstandig mens zo langzamerhand vindt. Regeringen moeten maatregelen invoeren, waaronder belastingheffing, front of packet labeling, en regulering van de marketing, om de consumptie van producten die schadelijk zijn voor jongeren terug te dringen. Als adolescenten ouder worden, ontwikkelen ze vaak een ander bewustzijn over voeding, in samenhang met ideeën over gezondheid, het klimaat, duurzaamheid en diervriendelijkheid. Daar ontwikkelt zich dan een gevoeligheid, die een aanknopingspunt kan zijn voor sturing.
Het brede beeld dat The Lancet schetst, werd voor de Nederlandse situatie plastisch ingevuld door de Pointer-uitzending van 13 december. Nederland is de afgelopen tien jaar veranderd in één grote vreetschuur, zegt presentator Teun van der Keuken. Hij praat met kinderen op school over hun snackgedrag, hoort dat bijna niemand meer een lunchpakketje meekrijgt en dat iedereen vlakbij school allerlei ongezond eten koopt.
Deventer
Dat de jeugd ook in Nederland niet beschermd wordt tegen de opdringende fast food, werd in Pointer geïllustreerd met het gesprekje van Van der Keuken met een wethouder van Deventer. Die stad heeft percentueel veel dikke kinderen, maar toch mag McDonald’s in het centrum een vestiging openen. Waanzin dat u dat toestaat, hield Van der Keuken de stamelende wethouder voor. Wat de wethouder niet antwoordde, of wat althans niet in de uitzending zat, was dat hij (nog) geen juridische middelen heeft om de vestiging van een fast food restaurant in een pand met horecabestemming te verbieden. Een handtekeningenactie brengt mogelijk verandering in de plannen.
Er is nieuws van het front, meldt Pointer. Domino’s Pizza heeft de koppositie van McDonald’s overgenomen. Het bedrijf heeft nu 270 vestigingen in Nederland, tegen 250 McDonald’s. Op de website van Pointer zijn de recente gegevens over de verandering in de Nederlandse voedselomgeving in de laatste jaren verzameld.
‘Het komt wel goed’, verzuchten ouders van pubers als ze met de handen in het haar zitten. Maar de veranderingen in de leefomgeving van adolescenten gaan nu zo snel, zegt The Lancet, dat het zeker niet vanzelf goed komt.
Dit artikel afdrukken
Het onderwerp: de voeding van adolescenten. Tussen 1990 en 2016 verdubbelde het aantal kinderen in die leeftijdsgroep met obesitas op de wereld en nam het aantal jongeren met bloedarmoede ten gevolge van ijzergebrek in de voeding met 20% toe, om maar één bijkomende kwaal te noemen. Het tv-programma Pointer bracht eerder deze week Nederlandse cijfers. Dertig procent meer verkooppunten van ongezond eten erbij in tien jaar tijd, één op de zes pubers is te zwaar.
Het gaat mis met de voeding voor die leeftijdsgroep en alle hens zullen aan dek moeten komen om een ramp te voorkomen. Heel anders kan de interpretatie van The Lancet-special niet zijn: “Naast de overheid zullen meerdere belanghebbenden, waaronder de voedingsindustrie, actie moeten ondernemen om de toegenomen consumptie van ongezond, ultra bewerkt voedsel om te buigen en te helpen een einde te maken aan de slechte voeding bij adolescenten.”
Tijdspanne
De Lancet-auteurs gaan niet met het vingertje langs het supermarktaanbod, Maccie’s menukaart en de prijslijst in de snackbar. Ze schetsen een breed beeld van de voedselomgeving van jongeren tussen hun 10e en 24ste levensjaar. Dat is een mondiaal terrein en een flinke tijdspanne waarin de gezondheid van de latere volwassen wereldbevolking wordt bepaald. Hoe groot de verschillen per regio ook zijn, wat overal in dat proces mist, zijn sturing en bescherming.
De huidige generatie adolescenten groeit op in een tijd van grote veranderingen in de voedingsomgevingEen belangrijk probleem is de complexiteit van hoe jongeren omgaan met eten. Iedereen die met opgroeiende kinderen te maken heeft, zal dat herkennen. Het is een alledaags probleem, de strijd om tieners fatsoenlijk te eten te geven, ze weg te houden uit de snackbar bij school en niet hun geld uit te laten geven aan fried chicken, donuts en Red Bull (bedankt, Max!). Toch wil je ze die pleziertjes ook niet verbieden. Maar kan iemand uitleggen waarom het een kind status geeft als het bij de McDonald’s kan eten?
De huidige generatie adolescenten groeit op in een tijd van grote veranderingen in de voedingsomgeving. De achterliggende oorzaken van die verandering zijn volgens The Lancet: “Een snelle verstedelijking, de klimaatverandering, de verschuiving in de voedselsystemen naar voedingsmiddelen met een hogere calorische en een lagere voedingswaarde, de COVID-19-pandemie, en de toenemende sociaaleconomische ongelijkheid.”
Interactie
Adolescenten groeien bijna even snel als baby’s en hebben grote behoefte aan goede voeding, om een gezonde fysieke en geestelijke groei te kunnen doormaken. Zelfs wordt in die periode, van het uitgroeien tot een gezonde volwassene, de gezondheid voor de volgende generatie al voor een deel bepaald. De auteurs signaleren een tekort aan noodzakelijke micronutriënten door het vele voedsel van armzalige kwaliteit dat juist zo in de smaak van kinderen valt. Dan ontstaat de paradoxale situatie van ondervoeding en overvoeding tegelijk.
De adolescentie is de periode waarin kinderen onafhankelijker worden en zelfstandige beslissingen nemen, ook over wat ze etenDe Lancet-auteurs noemen het de “interactie” tussen adolescenten en voeding. Het speelt zich af “tussen vier niveaus van factoren: het individu (psychosociaal, neurologisch, biologisch, leefstijl); de sociale omgeving (gezin, leeftijdgenoten); de fysieke omgeving (omgeving van de gemeenschap); en de macrosystemen (de media en de sociale of culturele normen). Naarmate adolescenten ouder worden, krijgt hun aan voeding gerelateerde gedrag vorm door de interactie tussen deze factoren.”
De adolescentie is de periode waarin kinderen onafhankelijker worden en zelfstandige beslissingen nemen, ook over wat ze eten. Maar wat ligt er aan de basis van (de kennis over) die beslissingen? The Lancet-auteurs constateren dat in de programma’s van de Verenigde Naties en de WHO die als doel hebben de kwaliteit en zekerheid van voedsel te verbeteren, zoals de UN Decade of Action on Nutrition (2016–2025), wel aandacht is voor jonge kinderen (de befaamde eerste 1000 dagen), maar dat ze geen specifiek op adolescenten gerichte voorstellen bevatten.
Alomtegenwoordigheid
Ook ontbreken data over voedingsgerelateerd gedrag van adolescenten. Er is gewoon te weinig onderzoek naar gedaan. Alledaagse ervaringen en observaties zijn er genoeg, getallen ook, maar de handvatten om van data-analyse naar oplossingen te komen zijn er te weinig, aldus The Lancet. Het doel is strategieën te ontwikkelen, op basis van deugdelijk bewijs, om het gedrag te sturen. Adolescenten zijn gemakkelijk beïnvloedbaar, denk aan de volatiele schoolpleinmodes, dus waarom zouden ze niet de goeie kant uitgeduwd kunnen worden met wat ze hip vinden om te eten?
Het zijn de leeftijdgenoten, de sociale en (sub)cultureel bepaalde eetgewoonten, het gemak, de betaalbaarheid, de alomtegenwoordigheid en in belangrijke mate de marketing die beïnvloeden wat adolescenten het liefst eten. Daar ligt het antwoord op de vraag over de status van Maccie. Het is niet eenvoudig invloed uit te oefenen op dat eetgedrag. Dat is ook de ervaring van de vele initiatieven aan de basis, van schoolontbijten, voorlichting, buurtwerk en sociaal-medische dienstverlening. Het is geen onbekend verhaal.
Richten op één specifiek aspect, zoals voorlichting of beprijzing, heeft weinig zin. “Doeltreffende voedingsprogramma's voor adolescenten zullen verschillen naar gelang van de voedselomgeving, maar overal zullen strategieën sectoroverschrijdend moeten zijn, waarbij actie wordt ondernomen in het onderwijs, op het gebied van sociale bescherming, in de gezondheidszorg, in de levensmiddelenhandel, in plaatselijke leefgemeenschappen en in particuliere huishoudens”.
Pointer
The Lancet zegt in feite wat ieder verstandig mens zo langzamerhand vindt. Regeringen moeten maatregelen invoeren, waaronder belastingheffing, front of packet labeling, en regulering van de marketing, om de consumptie van producten die schadelijk zijn voor jongeren terug te dringen. Als adolescenten ouder worden, ontwikkelen ze vaak een ander bewustzijn over voeding, in samenhang met ideeën over gezondheid, het klimaat, duurzaamheid en diervriendelijkheid. Daar ontwikkelt zich dan een gevoeligheid, die een aanknopingspunt kan zijn voor sturing.
Het brede beeld dat The Lancet schetst, werd voor de Nederlandse situatie plastisch ingevuld door de Pointer-uitzending van 13 december. Nederland is de afgelopen tien jaar veranderd in één grote vreetschuur, zegt presentator Teun van der Keuken. Hij praat met kinderen op school over hun snackgedrag, hoort dat bijna niemand meer een lunchpakketje meekrijgt en dat iedereen vlakbij school allerlei ongezond eten koopt.
Waanzin dat u dat toestaat, hield Van der Keuken de stamelende wethouder voorMet professor Jaap Seidell, die zich al decennia met dit onderwerp bezighoudt, wandelt Van der Keuken door Amsterdam-West en leest de menukaart van een halal fried chicken restaurant. In een van de Lancet-artikelen wordt beschreven hoe de multinationals in fast food kleine ondernemers inspireren tot imitatiegedrag. Deze Amsterdamse halal fried chicken-ondernemer, die goed naar KFC heeft gekeken, is een voorbeeld waarin het hele probleem samenkomt. Het restaurant staat in een arme wijk, waar veel kinderen met een moslimachtergrond wonen, die zeer gevoelig zijn voor de verleidingen van goedkope gefrituurde kip. Het is sociaal, cultureel en zelfs religieus gezien OK dat ze daar hun lunch en tussendoortjes halen.
Deventer
Dat de jeugd ook in Nederland niet beschermd wordt tegen de opdringende fast food, werd in Pointer geïllustreerd met het gesprekje van Van der Keuken met een wethouder van Deventer. Die stad heeft percentueel veel dikke kinderen, maar toch mag McDonald’s in het centrum een vestiging openen. Waanzin dat u dat toestaat, hield Van der Keuken de stamelende wethouder voor. Wat de wethouder niet antwoordde, of wat althans niet in de uitzending zat, was dat hij (nog) geen juridische middelen heeft om de vestiging van een fast food restaurant in een pand met horecabestemming te verbieden. Een handtekeningenactie brengt mogelijk verandering in de plannen.
Er is nieuws van het front, meldt Pointer. Domino’s Pizza heeft de koppositie van McDonald’s overgenomen. Het bedrijf heeft nu 270 vestigingen in Nederland, tegen 250 McDonald’s. Op de website van Pointer zijn de recente gegevens over de verandering in de Nederlandse voedselomgeving in de laatste jaren verzameld.
‘Het komt wel goed’, verzuchten ouders van pubers als ze met de handen in het haar zitten. Maar de veranderingen in de leefomgeving van adolescenten gaan nu zo snel, zegt The Lancet, dat het zeker niet vanzelf goed komt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wat mij mateloos ergert is de volkomen afwezigheid van het Ministerie van Volksgezondheid in het geheel. Toegegeven, zoals Katan al uitsprak tijdens zijn afscheid in A'dam, we weten er nog niet veel van. En het is zeker waar dat de waarheden en onwaarheden mbt voeding over elkaar heen buitelen. Zeker nu het internet de goegemeenschap bedelft met de nodige informatie en desinformatie.
Wordt het niet de hoogste tijd om meerdere geledingen van onze samenleving inschakelen bij het beter informeren van zowel betere voeding, maar ook het waarom.
Zou het niet verstandig zijn om ook de biologie daarbij te betrekken, de bouw van je lichaam, de behoefte ervan, nodig voor een goede ontwikkeling. Dit aan de ouders overlaten lijkt me een minder goed idee.
Dit is een advies van de eerste orde. De tweede is de aanbieding in het sociale en culturele landschap. Helaas is het nog steeds zo dat "Big Food" zich heel wat beter weet te plaatsen.
Ik heb het nog niet meegemaakt dat een onderwijzers opleiding zich bezig houdt met het inrichten van een leef klimaat dat ook goede voeding er in betrekt.
Mijn generatie groeide op in een periode van massawerkloosheid, koude oorlog, milieuvervuiling en no future. Nu is het ongeveer de rijkste generatie ooit. Het kan verkeren.
En dan ook nog dat klimaat, PFAS, stikstof, plastic nano deeltjes, EMS, M, afname biodiversiteit, woningtekorten, pandemieën, migrantenstromen, kwaliteit oppervlaktewater, en wat ik nog vergeet of niet weet.
Huidige kinderen zijn de kinderen van de kinderen die ook al niet meer met een broodtrommeltje naar school gingen dus allemaal verbazingwekkend is dit geenszins. Maar je kan het ook positief zien: BigZorg vaart er wel bij!
We krijgen een nieuw elan kabinet :-)