In een eerder stuk over het fenomeen ‘voedselverwarring’ schreef ik over professoren in de voedingskunde die anderen de schuld geven van de misleiding van de consument. Zelf hebben ze het idee dat zij niet alleen de waarheid in pacht hebben, maar dat ze die ook nog eens duidelijk aan het volk verkondigen. Het is een kwestie van hoe je naar je eigen rol kijkt.

Als aanvulling op dat stuk zij genoteerd dat er ook niet-elitaire, hoogst communicatieve en onpretentieuze hoogleraren voedingskunde zijn, die begrepen hebben dat het misschien zelfs wel hun plicht is op de hurken te gaan en deel te nemen aan het lekendebat, in plaats van zich onder verwijzing naar hun functieomschrijving op de universiteit onzichtbaar te houden.

Maar ook de beroepsgroep waar ik mijzelf toe reken, de journalisten, kan er wat van. Mijn zoontje van acht zei aan het ontbijt dat je van worst kanker krijgt. Daar was een les op school over gegaan, want het was op het nieuws geweest. Daarin was gezegd dat de kans op het krijgen van kanker aanzienlijk groter is als je bewerkt vlees at. De redactie van het NOS Journaal had niet begrepen dat het percentage van de WHO niet het absolute risico betrof, maar de relatieve verhoging van het risico. En dat scheelde nogal wat.

Thema's uit het voedseldebat
Het gevoel met een enormiteit te maken te hebben besprong mij een tweede maal hedenochtend, bij het lezen van de Volkskrant. In een als slotpleidooi geschreven reclametekst voor zijn eigen boek deelt Mac van Dinther met de lezer hoe het hem verging in zijn zoektocht naar de ‘waarheid (…) achter de mythen, vooroordelen en veronderstellingen over goed en verantwoord eten'.

Goed dat je erachter komt dat je vooropgezette ideeën in feite genuanceerder, ingewikkelder, gelaagder in elkaar zitten. Dat heet kennis vergaren
Over zijn artikelenreeks ‘Tien geboden van goed eten’ had hij twee jaar gedaan. Het resultaat is een ‘leidraad (…), gedistilleerd uit thema's die in het voedseldebat een prominente rol spelen’. Maar het ‘was ingewikkelder dan ik dacht. Elk onderwerp bleek over diepere lagen te beschikken. Ik heb tientallen gesprekken gevoerd met deskundigen en stapels onderzoeken doorgespit’.

Goed dat je erachter komt dat je vooropgezette ideeën in feite genuanceerder, ingewikkelder, gelaagder in elkaar zitten. Dat heet kennis vergaren. ‘Sommige geboden behoefden bij nader inzien nuance.’ Dat heet een gotspe. Ik zou zeggen: doe de noodzakelijke kennis op voordat je gaat schrijven, dat helpt je op tijd van je dogma’s af.

Maar goed, ieder zijn invulling van het vak. Uiteindelijk gaat het erom wat je de lezer voorzet, hoe je hem of haar meeneemt en waar je hem of haar mee achterlaat. De Volkskrantlezer is geen domoor. In de eerste plaats niet omdat hij of zij überhaupt nog een krant leest, in de tweede plaats omdat hij of zij gekozen heeft voor kritische, analytische en opiniërende journalistiek, in de derde plaats omdat hij of zij zich ergens bij voelt horen.
Bij deze lezers moet je echt met iets goeds aankomen. Iets dat ze nog niet weten en waar ze wat aan hebben. Duidelijkheid, nieuws, richting. ‘Ik wilde mensen niet alleen iets laten zien, maar ze ook de weg wijzen.’ Zoals een zendeling dat behoort te doen. Leuk, dat ludieke verwijzen naar het RK-verleden van de Volkskrant.

Een vage, opgebakken kliek van dooddoeners en meer verwarring. Helemaal niets origineels, wel onbegrijpelijke orakeltaal
'Tien geboden van goed eten'
Dit zijn Van Dinthers ‘Tien geboden van goed eten’. Leest u even mee?

1. Eet liever lokaal, maar maak je niet te veel zorgen over de milieukosten van voedsel dat per boot of vrachtwagen wordt aangevoerd. Doe boodschappen op de fiets.
2. Eet bij voorkeur biologisch, maar maak er geen dogma van. Zie biologisch meer als richtinggevend dan als zaligmakend.
3. Eet (veel) minder vlees en alleen van dieren die diervriendelijk zijn gehouden.
4. Eet zo veel mogelijk vers en onbewerkt voedsel, maar doe niet panisch over E-nummers.
5. Betaal een 'eerlijke' prijs voor eten; steun een partij die de verborgen (milieu)kosten van eten wil doorberekenen.
6. Kook zo veel mogelijk zelf. Wie kookt, houdt controle over zijn eigen eten.
7. Als u van tuinieren houdt: teel zelf groente en fruit. U zult er de revolutie niet mee ontketenen, maar het is wel lekkerder.
8. Verspil geen eten, maar maak u geen illusie: het probleem van voedselverspilling gaat dieper dan koken met kliekjes.
9. Doe niet aan afslankdiëten. Ze werken geen van alle.
10. Eet lekker, maar met mate.

Van Dinther is zijn missie begonnen met geborneerde waarheden over voeding en is er gaandeweg achter gekomen dat hij het verkeerd begrepen had
'Opgebakken kliek'
Wat heeft Van Dinthers twee jaar durende missie opgeleverd? Een vage, opgebakken kliek van dooddoeners en meer verwarring. Helemaal niets origineels, wel onbegrijpelijke orakeltaal.

Eet lokaal, maar het mag ook best van de andere kant van de wereld komen. ‘Voedselverspilling gaat dieper dan koken met kliekjes’. Biologisch is ineens niet meer ‘zaligmakend’. E-nummers? Ik Wil Ze Niet. Is dat panisch doen? Helpt het echt als ik de groenteman meer geld geef en op GroenLinks stem?

Dan deze: ‘Als u van tuinieren houdt: teel zelf groente en fruit.’ Goed idee! Laat Albert Heijn het maar niet horen. En de uitsmijter, die is onbetaalbaar: ‘Eet lekker, maar met mate’. Diep.

'Missionaris met twijfel'
Van Dinther is zijn missie begonnen met geborneerde waarheden over voeding en is er gaandeweg achter gekomen dat hij het verkeerd begrepen had. Hij is gaan twijfelen, dat is duidelijk, maar een goede missionaris volhardt in zijn geloof en laat de twijfel niet toe. Ook niet als hij links en rechts wordt gepasseerd door een vloed aan informatie. Het ‘mijnenveld aan meningen’ noemt Van Dinther het. Heeft hij ons daaruit geloodst? Of zegt de lezer: vertel me iets dat ik nog niet weet?

Uit zijn slotpleidooi blijkt niet dat Van Dinther klaar is met zijn zegenrijke werk. Ik stel voor dat we hem helpen en op pad sturen met zinnige vragen, waar hij weer twee jaar zoet mee is. Eens kijken, zijn er nog ‘thema's die in het voedseldebat een prominente rol spelen’ overgebleven na dit uitputtende boek?

Eens kijken, zijn er nog ‘thema's die in het voedseldebat een prominente rol spelen’ overgebleven na dit uitputtende boek?
Zinnige vragen voor Mac van Dinther
Wat dacht u bijvoorbeeld hiervan:
1. Hooguit drie procent van de bevolking eet volgens de geldende voedingsadviezen. Waarom wordt de rest niet ziek?
2. Unilever, het grootste bedrijf van Nederland, wordt alom geroemd om de duurzame productie. Maar is hun fabrieksvoedsel ook gezond? Naar het lab ermee.
3. Klopt het dat de beslissingen over onze voedselveiligheid, die in Brussel genomen worden door de EFSA, ernstig beïnvloed worden door lobbyisten en omgekochte wetenschappers?
4. Hoe staat het er nu voor, na de schandalen, met de veiligheid en zekerheid over soort en herkomst van ons vlees? Is de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit al weer op krachten?
5. De voormalige minister van landbouw Brinkhorst zei in 2001 dat in 2010 tien procent van de productie biologisch moest zijn. Dat percentage is zelfs nu nog lang niet gehaald. Waarom lukte dat niet en is het erg?
6. Nieuw biomedisch onderzoek naar de genen en het microbioom zet tal van oude ‘waarheden’ over hoe het lichaam met voeding omgaat op de kop. Wat staat ons te wachten? Wordt voeding een onderdeel van personalized medicine misschien?
7. Wie zijn toch die wetenschappers, die bepalen wat goede voeding in Nederland is? Portret van een kaste.
8. Diëten helpen niet. Wat dan wel?
9. Waterhappers, voetgangersgebieden, trapveldjes, moestuinen. Dragen aanpassingen aan de bebouwde omgeving bij aan de gezondheid van de bevolking?
10. Moeder 2.0: Hoe ouders/verzorgers hun verantwoordelijkheid als voedselpoortwachters kunnen nemen. Naar een nieuwe flinksheid: ‘Ik zei geen chips meer!’

Ik houd het bij deze tien. Misschien hebben de lezers van Foodlog nog meer suggesties voor Van Dinther.

Fotocredits: 'Ten Commandments', Amarilla.com
Dit artikel afdrukken