Interview ‘De geestdrift en liefde van de boer zijn besmettelijk’

Bastiaansen Bio Kaas is onderdeel van de Coöperatieve Zuivelfabriek Rouveen Kaasspecialiteiten. Ruim 250 betrokken leden-veehouders, waaronder een vijftigtal biologische en een aantal biodynamische veehouders, leveren dagelijks de koeien-, schapen- en geitenmelk die nodig is voor de kaasproductie. Bastiaansen Bio maakt biologische en biologisch-dynamische (Demeter) kaas. Het onderscheidend vermogen van biologisch ten opzichte van gangbaar lijkt af te nemen. Biologisch is bijna een huishoud-merk aan het worden. Daarom is nieuw onderscheid nodig.

Identiteit
Kaas is veel meer dan kaas, vinden ze bij Bastiaansen Bio. Van de mooie melk die het bedrijf binnenkrijgt, wil Marja Bastiaansen mooie producten maken. Wat bedoelt ze met ‘mooi’? “Het is een product met een identiteit.” De melk komt ergens vandaan. Van koeien, schapen en geiten die buiten lopen, van boeren “die hart en ziel voor hun bedrijf hebben en dat kun je aan alles merken. Daarom moet je hun verhaal vertellen. Dat zijn geen woorden, maar dat is echt.”

Die realiteit moet je zichtbaar maken naar consumenten die daar belang aan hechten, maar die zulke producten nog nauwelijks in winkels kunnen vinden.

Bastiaansen verkoopt vertrouwen in kloppende feiten bij een andere levenshouding. Toen het bedrijf nog klein was, was dat makkelijker. “Toen we nog klein waren vond Slow Food ons interessant. Nu niet meer. Maar we zijn nog steeds hetzelfde bedrijf met dezelfde levenshouding." Dat steekt Bastiaanse want "onze kaas wordt zelfs nog op dezelfde manier gemaakt.”

Als we goed naar onze boeren kijken en luisteren, ontdekken we dat we heleboel bijzondere mensen blijken te hebben die ons hun melk leveren. Hun werk motiveert ons om er ook weer het best mogelijke van te maken

Levenshouding en vertrouwen
Het draait niet alleen om geld verdienen, vertelt Bastiaansen. “Natuurlijk gaat het daar óók om. Wij doen wat we doen om te zorgen dat onze boeren de allerbeste melkprijs krijgen die wij via onze kaasverkopen voor ze kunnen realiseren.” Rouveen faciliteert elk jaar cursussen en workshops op het gebied van duurzaamheid. “Om steeds die boeren, zowel gangbaar als biologisch, naar een stapje hoger te trekken.” Dat soort inspanningen bereikt het publiek nu nog te weinig.

En dus probeert Bastiaansen dat geloof en die andere levenshouding beter over het voetlicht te brengen. “Waar ons merk voor staat, moet beter bekend worden bij consumenten. Dat doen we nu vooral door de boer dichterbij de mens te zetten, de keten transparanter te maken en verhalen te brengen die echt kloppen.”

Mensen willen weten wat er onder de motorkap zit. “Waar komt het product vandaan, hoe is het gemaakt, waarom is het zo gedaan. Daar krijgen wij steeds vaker vragen over.” De verhalen moeten consumenten een gevoel geven bij een product. En met dat gevoel krijg je vertrouwen.

Verschillende concepten helpen mee om die verhalen te vertellen, zoals 'Bastiaansen van de boer', weidevogels en Demeter. Bastiaansen ontwikkelt de concepten samen met de boeren. Producten krijgen een gezicht door de boeren achter de kaas in te zetten bij de promotie. “We werken met echte boeren en echte mensen”. Dus op de foto’s geen modellen, maar echte boerinnen. “Het moet echt zijn, het moet eerlijk zijn, het moet kloppen.” Dat betekent ook dat mensen bij de boeren van Bastiaansen moeten kunnen langsfietsen.

De geestdrift en liefde waarmee ze het doen is besmettelijk. Wij dragen dat weer over op onze klanten die daarmee een andere manier van boeren en eten mogelijk maken. Consument en producent maken zo samen een andere keten en misschien wel een beetje een andere wereld

Voor het naar buiten brengen en beter promoten van die verhalen is binnen zowel Rouveen als Bastiaansen Bio nog veel potentieel. “Met Bastiaansen van de boer waren we een van de eersten en misschien wel te vroeg. Nu zie je steeds meer producten met herkomst op de markt komen. Zelfs wij ontdekken nog dagelijks dat als we goed naar onze boeren kijken en luisteren, we een heleboel bijzondere mensen blijken te hebben die ons hun melk leveren. Elke boer heeft zijn eigen verhaal. Hun werk motiveert ons om er ook weer het best mogelijke van te maken. De geestdrift en liefde waarmee ze het doen is besmettelijk. Wij dragen dat weer over op onze klanten die daarmee een andere manier van boeren en eten mogelijk maken. Consument en producent maken zo samen een andere keten en misschien wel een beetje een andere wereld.”

Een 9 voor biodynamisch
Bastiaansen Bio brengt alle Demeter-kaas van Rouveen op de markt. Wat doen biodynamische melkboeren anders dan biologische en gangbare boeren? Volgens Bastiaansen zit dat ‘m in het met de natuur samenleven. “Veel gangbare landbouw probeert de natuur te vormen naar datgene dat wij op dat moment willen. Een Demeter-boer kijkt naar hoe de natuur werkt en hoe die principes het beste passen bij zijn koeien in zijn specifieke gebied. Op die manier maakt hij zijn product. Kijkend naar bodemgezondheid. Naar wat geef je koeien uit de natuur zodat ze zo gezond mogelijk zijn. Dat samen met de natuur optrekken heeft biodynamisch meer dan biologisch. Ook de grasmat is bij biodynamisch duidelijk kruidenrijker.” We vragen Bastiaansen om aan het samen met de natuur optrekken een rapportcijfer te koppelen tussen de 1 en 10. Bastiaansen: “Dan zou ik gangbaar op 6, biologisch op een 7,5 en biodynamisch op een 9 zetten.”

Antibioticavrij geproduceerde kaas
Een deel van de Demeter-melk voldoet aan de eisen van USDA Organic voor kaas. Deze Amerikaanse eisen voor biologische zuivel zijn strenger noemen dan de Nederlandse eisen voor biologisch en zelfs biodynamisch. “Dat zit met name in het antibioticagebruik. Waar een Demeter-boer alleen antibiotica gebruikt voor een ziek dier, mogen koeien die behandeld zijn met antibiotica binnen de USDA Organic-regels niet gemolken worden. Dat betekent dat zodra een dier ziek wordt en je het wilt behandelen, die koe van je bedrijf af moet.” Omdat Bastiaansen een groot bedrijf is, kan een dier overgeplaatst worden naar een andere boer die niet voor USDA Organic produceert.

Vertalen al die inspanningen zich ook in commercieel resultaat? Precieze cijfers over melkprijzen wil Bastiaansen uit concurrentie-overwegingen liever niet delen, maar ze wil wel kwijt dat ze ongeveer anderhalf keer zoveel antibioticavrij geproduceerde kaas naar de VS exporteert als lokaal in Nederland wordt afgezet. Het blijkt een prima premium exportproduct.

Een van de boeren die biodynamische melk levert aan Bastiaansen is de Graasboerderij van familie Deinum. Met Welmoed Deinum spraken we in een eerder interview.