Een storm in margarine-land kondigt zich aan. Een nieuw margarine merk, The Flower Farm, komt na de zomer te koop in de Nederlandse supermarkten. De margarine is palmolievrij en daarmee orang-oetan vriendelijk. De plantenboter is bovendien vriendelijk geprijsd, met een adviesprijs van €1.49 voor 225 gram. Het merk gaat daarmee de concurrentie aan met andere, duurzamere margarines. En met die prijsstelling ook met reguliere margarine.

De uitstraling en het verhaal doen denken aan Tony's Chocolonely. The Flower Farm claimt dat een gemiddeld gezin 30m2 oerwoud zou kunnen redden per jaar. Dat bekt lekker natuurlijk. Saillant detail: de initiatiefnemer Marcel van Wing is mede-oprichter van reclamebureau Alfred. Dat werkt voor …. grote concurrent Becel.

Palmolievrij is big business
Palmolie is populair. Het wordt gebruikt in allerlei producten, van shampoo tot pindakaas tot de diesel die bij de pomp te koop is. Maar palmolie heeft een slechte reputatie, onder andere dankzij dit filmpje van Greenpeace. En daarom komen producenten steeds vaker met ‘palmolievrije’ producten, die meestal voor een premium prijs verkocht worden aan schuldbewuste consumenten. The Flower Farm ligt echter in de winkel voor een flink lagere prijs dan de palmolievrije variant Becel Pure. Hiermee spreekt men een veel bredere doelgroep aan dan alleen de natuurbewuste niche.

Orang-oetan uit de mouw
Maar de shea-boter die de basis vormt voor de margarine van The Flower Farm is helemaal niet zo duurzaam volgens experts. De Karité bomen die de noten produceren zijn verre van productief en hebben een lage opbrengst. Het blijkt niet mogelijk om de boter op grote schaal te produceren. Sterker nog, het is niet eens mogelijk om de bomen te verbouwen op plantages. Als er veel shea-boter geproduceerd zou worden, zou dit ten koste gaan van de lokale bevolking in de gebieden waar het vandaan komt.
Palmolie komt daarentegen van bomen die een veel hogere opbrengst hebben en veel effectiever kunnen worden verbouwd. Per hectare levert een palmolieplantage meer dan 5 keer zoveel olie op als zonnebloemen. En veruit de meeste palmolie die in producten voor de Nederlandse markt wordt verbouwd, komt inmiddels van gecertificeerde, en dus zo veel mogelijk duurzame plantages.

Voorstanders van palmolie betogen telkens dat ‘palmolievrij’ niet de goede oplossingsrichting is, juist omdat de oliepalm zo’n efficiënt gewas is. Voor andere plantaardige olie is veel meer landbouwgrond nodig zijn, wat dus tot meer ontbossing leidt. En er zijn belangrijke stappen gezet in de verduurzaming van de palmolie-industrie, onder andere door het internationale orgaan Roundtable for Sustainable Palm Oil (de RSPO).

Verschuilen achter een onduidelijk keurmerk is niet langer een optie, wil je de strijd winnen van palmolievrij. Producenten zullen moeten laten zien welke eisen ze stellen en hoe ze controleren of aan deze eisen wordt voldaan
Twijfels over duurzaamheid van duurzame palmolie
Toch bestaan er serieuze bedenkingen bij de effectiviteit van de ‘duurzame certificaten’ die de RSPO verleent aan palmolieproducenten. Follow the Money deed er onderzoek naar en kwam tot de conclusie dat er weliswaar standaarden zijn voor de duurzaamheid van palmolie, maar dat die standaarden laag zijn en moeilijk controleerbaar. In Noorwegen en Frankrijk hebben de twijfels over de duurzaamheid inmiddels geleid tot hardere, wettelijke eisen waaraan gebruikte palmolie moet voldoen. Te concluderen valt dat ook experts niet weten wat beter voor de wereld is. Hoe moet de consument dan een verstandige, rationele keuze maken?

Potentie
Op basis van consumenteninzichten is te voorspellen dat de producten van The Flower Farm potentie hebben. Duurzaam eten is een complex onderwerp waar consumenten onvoldoende van weten. Maar toch willen ze graag hun best doen om duurzamer te eten.

Consumenten laten zich in hun keuzes daarom leiden door oppervlakkige kennis over wat wel en niet duurzaam is. Ze zijn op zoek naar eenvoudige manieren om te voldoen aan hun behoefte om duurzamer te consumeren, zonder zich uitgebreid te hoeven informeren. The Flower Farm past precies binnen dit plaatje.

Uit ons Future of Food onderzoek weten we dat er vier soorten consumenten zijn, die ieder andere afwegingen maken ten opzichte van duurzaam eten.

Idealisten (33%): Zij zullen zich goed informeren en kritisch opstellen tegenover de The Flower Farm gemaakte claims. Ze staan open voor tegengeluid, maar zullen toch ook gevoelig zijn voor de mogelijkheid om palmolievrij te smeren en bakken.

Geblokkeerden (26%): Deze groep wil graag duurzaam consumeren, maar ervaart drempels als kennis, prijs en beschikbaarheid. Men is op zoek naar eenvoudige en bereikbare manieren om duurzamer te eten. Prijs speelt een rol voor deze groep. Mijn voorspelling is dat deze groep zeer geïnteresseerd zal zijn in de producten van The Flower Farm.

Trendvolgers (19%): doen mee omdat het hip is, niet zozeer omdat ze zich zorgen maken om de wereld. Als The Flower Farm er in slaagt om een hype te creëren, zal deze doelgroep zeker instappen.

Conservatieven (22%): Laten zich niet beïnvloeden door duurzaamheidsclaims. Maar zijn wellicht gevoelig voor gezondheidsvoordelen die op basis van de shea-boter zouden kunnen worden bereikt.

Het lijkt erop dat de doelgroepen die het meest geïnteresseerd zijn, de trendvolgers en de geblokkeerden zijn. Samen vormen ze bijna de helft van Nederlandse consumenten. Er is dus veel potentieel voor shea-margarine.

Elk nadeel heb zijn voordeel
Ik denk niet dat we blij moeten zijn met het initiatief van Marcel van Wing. Consumenten vervullen hun behoefte om duurzaam te consumeren op een manier die waarschijnlijk helemaal niet zo duurzaam is en zeker niet voor de lange termijn. Een mogelijk gevolg is een prijzenoorlog die ertoe leidt dat fabrikanten goedkopere en minder duurzame opties voorrang geven boven de echte verduurzaming.

Maar ik voorzie wel een voordeel. Het dwingt namelijk de palmoliegebruikers om goed uit te leggen hoe het er precies voorstaat met de palmolieproductie op dit moment. Verschuilen achter een onduidelijk keurmerk is niet langer een optie, wil je de strijd winnen van palmolievrij. Producenten zullen moeten laten zien welke eisen ze stellen en hoe ze controleren of aan deze eisen wordt voldaan. Bedrijven die palmolie gebruiken worden aangezet om op een eerlijke en verifieerbare manier uit te leggen dat palmolie, zoals het nu wordt geproduceerd, op dit moment één van de beste keuzes is.
Dit artikel afdrukken