2 min
"De conclusie is duidelijk: het Vinkje is het antwoord. Maar wat was de vraag eigenlijk?" Die vraagt stelt Ynte van Dam, gedragsonderzoeker aan de WUR, als nabrander bij het Vinkje-debat van donderdag 21 april in Leiden.
Als we terug gaan naar de basis dan is het ‘ik kies bewust Vinkje’ ontstaan uit een behoefte om duidelijke informatie te verstrekken over gezondere voeding. Als deze informatie uitsluitend bedoeld zou zijn om retail (en dan met name catering) te helpen bij het optimaliseren van hun assortiment was daarmee de kous af. Ik zeg met name catering, omdat daar de keuze van de consument volledig gestuurd wordt door de beslissingen van de cateraar.
Zodra deze informatie ook bedoeld is, of in elk geval gebruikt wordt, om consumenten en huishoudens te informeren over productkwaliteit, wordt het ingewikkeld. En dat bleek 21 april in Leiden bij het debat over het Vinkje (Zie op twitter #vinkjedebat en het #vinkjesdebat). Iedereen leek het eens leek te zijn over de stelling 'we moeten de consument helpen een gezonder eetpatroon te volgen’.
De vraag die niet gesteld werd, luidt: waarom heeft de consument hier überhaupt hulp bij nodig? Immers, de consument is niet gek en niet dom.
Ik denk dat de consument hulp nodig heeft omdat het aanbod in de winkel op een aantal punten onbegrijpelijk is. Maar het feit dat iemand op een aantal punten hulp nodig heeft, betekent echter niet dat men totaal onder curatele gesteld moet worden. En daar is het vinkje de fout in gegaan. Maar misschien is dat onvermijdelijk als je van informatie een commercieel product maakt (zie afbeelding). Wat dat betreft is vitten op het vinkje een geval van selectieve verontwaardiging.
Verstoor intuïtie consument niet
Ik denk – maar laten we dat vooral empirisch toetsen – dat het overgrote deel van de mensen in dit land voor een groot deel van de voedings- en genotsmiddelen bijzonder duidelijke ideeën heeft wat gezond is (voedingsmiddelen) en wat niet (genotsmiddelen).
Het is belangrijk om de intuïtie van de consument niet te verstoren
Groente en fruit? Gezond, en dat weten we. Of het nu appels, tomaten, of ‘gesneden sla met tuinkruiden’ zijn: een vinkje of een groen stoplicht of een zoen van de schijf van vijf voegt hier niets toe. En als er iets tussen ligt dat toegevoegd zout, suiker, vet, of zetmeel bevat dan moet je daar de klant op attenderen. Er is voorlichting dat groente en fruit gezond is, dus slechts als die verwachting niet klopt is additionele informatie (en in dit geval een waarschuwing) op z’n plek. Een negatief label (pas op dit product bevat toegevoegde ......). Vis of vlees? Zelfde verhaal, waar het slechter is dan je mag verwachten (bijvoorbeeld gepaneerd en gezouten) is een waarschuwing op z’n plaats.
Probleemproducten
Het echte probleem zit volgens mij in een paar productgroepen. Bijvoorbeeld in de half-bereide en semi-bereide sauzen en soepen, van poeder tot kant-en-klaar. Of bijvoorbeeld in het zoete broodbeleg. Daar zijn twee productgroepen (of volgens de technici een scala aan productgroepen) die onduidelijk zijn en waarvoor de intuïtie van de burger-consument wellicht te kort schiet. Daar moet gerichte informatie duidelijkheid scheppen, en daar was het Vinkje misschien ook wel voor bedoeld.
De consument is niet gek en niet dom. De consument kan zelf wel beslissen maar heeft wat hulp nodig bij die producten waar intuïtie en algemene voorlichting niet werken. Waar de consument geen behoefte aan heeft is informatie waar niemand meer iets meer van snapt.
Dit artikel afdrukken
Zodra deze informatie ook bedoeld is, of in elk geval gebruikt wordt, om consumenten en huishoudens te informeren over productkwaliteit, wordt het ingewikkeld. En dat bleek 21 april in Leiden bij het debat over het Vinkje (Zie op twitter #vinkjedebat en het #vinkjesdebat). Iedereen leek het eens leek te zijn over de stelling 'we moeten de consument helpen een gezonder eetpatroon te volgen’.
Het feit dat iemand op een aantal punten hulp nodig heeft, betekent echter niet dat men totaal onder curatele gesteld moet worden. En daar is het vinkje de fout in gegaanConsument is niet gek of dom
De vraag die niet gesteld werd, luidt: waarom heeft de consument hier überhaupt hulp bij nodig? Immers, de consument is niet gek en niet dom.
Ik denk dat de consument hulp nodig heeft omdat het aanbod in de winkel op een aantal punten onbegrijpelijk is. Maar het feit dat iemand op een aantal punten hulp nodig heeft, betekent echter niet dat men totaal onder curatele gesteld moet worden. En daar is het vinkje de fout in gegaan. Maar misschien is dat onvermijdelijk als je van informatie een commercieel product maakt (zie afbeelding). Wat dat betreft is vitten op het vinkje een geval van selectieve verontwaardiging.
Verstoor intuïtie consument niet
Ik denk – maar laten we dat vooral empirisch toetsen – dat het overgrote deel van de mensen in dit land voor een groot deel van de voedings- en genotsmiddelen bijzonder duidelijke ideeën heeft wat gezond is (voedingsmiddelen) en wat niet (genotsmiddelen).
Het is belangrijk om de intuïtie van de consument niet te verstoren
Groente en fruit? Gezond, en dat weten we. Of het nu appels, tomaten, of ‘gesneden sla met tuinkruiden’ zijn: een vinkje of een groen stoplicht of een zoen van de schijf van vijf voegt hier niets toe. En als er iets tussen ligt dat toegevoegd zout, suiker, vet, of zetmeel bevat dan moet je daar de klant op attenderen. Er is voorlichting dat groente en fruit gezond is, dus slechts als die verwachting niet klopt is additionele informatie (en in dit geval een waarschuwing) op z’n plek. Een negatief label (pas op dit product bevat toegevoegde ......). Vis of vlees? Zelfde verhaal, waar het slechter is dan je mag verwachten (bijvoorbeeld gepaneerd en gezouten) is een waarschuwing op z’n plaats.
De consument kan zelf wel beslissen maar heeft wat hulp nodig bij die producten waar intuïtie en algemene voorlichting niet werkenZoutjes, snacks, koekjes, gebak, ijs, frisdrank, wijn, bier? Ik denk niet dat er veel mensen te vinden zijn die denken dat dit gezond is. En ik denk ook niet dat iemand de indruk zou moeten willen wekken dat dit gezond is. We weten allemaal dat het een guilty pleasure is. Lekker voor tussendoor of als toetje. En dat is prima. Geniet met mate en ga vooral geen logo’s verstrekken die ook maar suggereert dat deze producten anders zijn en anders bedoeld zijn dan als (zondige) verwennerij. Ook hier lijkt een negatief logo op de meest ongezonde varianten beter dan een positief logo op de minst ongezonde varianten.
Probleemproducten
Het echte probleem zit volgens mij in een paar productgroepen. Bijvoorbeeld in de half-bereide en semi-bereide sauzen en soepen, van poeder tot kant-en-klaar. Of bijvoorbeeld in het zoete broodbeleg. Daar zijn twee productgroepen (of volgens de technici een scala aan productgroepen) die onduidelijk zijn en waarvoor de intuïtie van de burger-consument wellicht te kort schiet. Daar moet gerichte informatie duidelijkheid scheppen, en daar was het Vinkje misschien ook wel voor bedoeld.
De consument is niet gek en niet dom. De consument kan zelf wel beslissen maar heeft wat hulp nodig bij die producten waar intuïtie en algemene voorlichting niet werken. Waar de consument geen behoefte aan heeft is informatie waar niemand meer iets meer van snapt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dick, a) je verstoort een goed gesprek met een opmerking die al honderd keer is gemaakt, b) Vinkje als privaat instituut en als logo lijkt voorbij gezien het wantrouwen en c) Ynte is geen opperspreekstalmeester, maar een gedegen marktonderzoeker.
"De conclusie is duidelijk. Het Vinkje is het antwoord". Aldus opperspreekstalmeester Foodlog. Mission accomplished.
Waar lullen we dan eigenlijk nog zo eindeloos over?
BTW: Laat ik in deze hele discussie nu juist bevestigd zijn in mijn idee dat dat vinkje:
1. Als FOP niet functioneert aan de consumentenkant (zie ook Seidell)
2. Na 10 jaar nog niet kan aantonen te functioneren qua productverbetering aan de producentenkant.
Resteert de vakkundig weggemoffelde 3e vinkjesdoelstelling: commercie, ordinaire marketing onder het altruïstische mom van gezondheidsbevordering: het Choices-imperium.
Daar is dat vinkje inderdaad een instrument voor. En dan natuurlijk liefst verplicht.
Zijlijntje: vorig jaar in de NRC gelezen dat ook huisdieren tegenwoordig veel te dik worden (in het rijke westen dan, niet in de mediterrannee en de rest van de wereld). Hoe kan dat? Dat hebben we toch zelf in de hand? Wat me ook opviel op de savannen van Afrika: je ziet daar nooit te dikke of te magere zebras, buffels, gazellen en olifanten, zelfs niet als er weinig te eten is bij droogte, ook weer zoiets vreemds. Waar zijn balans en maat gebleven bij ons?
Volgens het Trimbos-instituut kent het psychisch welbevinden verschillende dimensies:
Doelgerichtheid, een gevoel van richting in het leven en de ervaring van zinvolheid in heden en verleden.
Persoonlijke groei, een gevoel van voortgaande ontwikkeling, een perceptie van de eigen persoon als groeiend en ontwikkelend.
Autonomie, zelfbepaling, weerstand tegen de sociale druk om op een bepaalde manier te denken
Omgevingsbeheersing, effectief gebruik van je mogelijkheden.
Zelfacceptatie, herkenning en acceptatie van de eigen persoon, inclusief positieve en negatieve eigenschappen.
Positieve relaties, vetrouwensvolle relaties met anderen, bezig met het welzijn van anderen.
Dat is werk, het gaat niet vanzelf. Al hopen we dat wel.
En niet meer eten dan nodig ;-) om on topic te blijven.
'Er zit wel veel werk aan', zeg je Jan Peter. Kun je een kleine schets geven van het werk dat je voor je ziet?