Van huis uit is Van Teeffelen bedrijfsadviseur fruitteelt. Volgens hem is een voedselbos "een prachtige manier om met het telen van fruitgewassen bezig te zijn op een geheel andere wijze dan in een boomgaard." Nu het onderwerp zo populair is geworden en de voedselbosinitiatieven als paddenstoelen de grond uitschieten, zet hij zijn kennis en ervaring op een rijtje in een webinar-annex-lezing.
Van Teeffelen zoomt in op de mogelijkheden van een voedselbos als economisch alternatief voor ondernemers in de huidige (biologische) landbouw. Volgens Van Teeffelen is de onzekerheid die biologische fruittelers en potentiële omschakelaars in het verleden ervoeren te vergelijken met de onzekerheid die ondernemers nu met een voedselbos kunnen ervaren. Bovendien moet je om een voedselbos als een rendabele bedrijfsactiviteit op te zetten vooraf een goed strategisch bedrijfsplan hebben, met een verdienmodel dat ook thema's als afzet, korte ketens en PR/marketing adresseert.
Hoe leuk zou het zijn, zegt hij, als er een dialoog ontstond, bijvoorbeeld hier op Foodlog. Want: "Voedselbossers kunnen veel leren van biologische fruittelers door hun jarenlange ervaring met het duurzaam telen van fruit. En biologische fruittelers kunnen veel leren van de frisse ideeën van nieuwkomelingen en hun voedselbos."
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Volgens mij moet je ook rekening houden met het dagelijkse eetpatroon van de mens. Bijvoorbeeld: Graanproducten en zuivel eet je elke dag. Maar, ook al zouden ze dagelijks beschikbaar zijn, kersen of bramen eet je niet elke dag. Je eet je niet uit graanproducten en zuivel die je dagelijks consumeert. Maar je eet je wel uit kersen en bramen wanneer je ze dagelijks zou consumeren. Hè getver, alweer kersen en bramen? Bij lukraak voedselbossen aanleggen kun je bij zelf gaan afvragen of dat niet teveel je dagelijks eetpatroon over de kop gaat gooien. De huidige landbouwproductie is wel zo`n beetje afgestemd op het dagelijkse eetpatroon van de mens. Het lijkt me niet om daar te veel mee te gaan experimenteren. Een voedselbos aanleggen op een perceel landbouwgrond waar voorheen veevoer werd geteeld is al een aanzet tot een "verplichte" verandering van het eetpatroon van de mens.
Akkoord, Wouter #12. Geen probleem met je insteek.
Henk Breman als fruitteeltdeskundige en met de lessen tuinplantenteelt van lang geleden in mijn achterhoofd snap ik direct dat bomen een inefficiënte manier van voedsel produceren is uit oogpunt van de productie aan droge stof (d.s.). Het vormen van het hout en later de onderhoudsademhaling van het hout kosten oogstbare productie (maar hout legt weer dan wel lang CO2 vast). En dan laat ik een lastige oogst bij bomen nog buiten beschouwing. Maar als je zo landbouwsystemen gaat beoordelen dan schiet er heel weinig fruitteelt en notenteelt meer over terwijl dat wereldwijd nog best een areaal van betekenis is. Waarom planten we bijvoorbeeld kersen met een productie van ca. 15 ton per ha en dat pas met volgroeide bomen? En dan is die 15 ton nog best veel tijdelijk opgeslagen water in de vruchten.
Wat ook een discussiepunt in de voedselboswereld is (en ik ga daar niet mee): voorstanders zien het voedselbos uit oogpunt van d.s.-productie juist als erg efficiënt. Een voedselbos is altijd begroeid. Als de bomen nog niet in het blad staan dan zet de onderteelt het zonlicht om in assimilaten dus volop droge stof in het voorjaar. Een akkerbouwgewas vormt vaak maar een beperkt gedeelte van het jaar een gesloten gewaslaag dat al het aanwezige zonlicht opvangt.
Maar efficiencydenken moet je niet teveel doen als je het voedselbos gaat beoordelen. Ook een inefficiënt systeem kan bedrijfseconomisch heel interessant zijn, bijvoorbeeld is kersenteelt jarenlang een teelt met een goed rendement geweest. Daan Groot van HAS Den Bosch hield dit voorjaar een goede lezing waarin hij verdienmodelen voor de Nederlandse landbouw op een rijtje zetten. Het traditionele model is 'operational excellence' waarin efficiënt en goedkoop produceren de kracht is (maar in Nederland door goedkoper producerende landen en veel meer oog voor ecologische nadelen van de inputs als mest en gewasbeschermingsmiddelen onder druk staat). Een ander verdienmodel is 'product leadership' waarbij niet de laagste kostprijs maar het product met de meeste waarde telt (dus meer betalen voor betere productkwaliteit). Maar hij liet ook een derde route zien van 'customer intimicy' waar klantrelatie het belangrijkste is. Daarin vallen het voedselbos en ook Herenboeren. Door afnemers echt aan je te binden, kun je toch renderen. Ook al is het duurder en wat betreft productkwaliteit minder. Dat vond ik even lastig te bevatten als je opgegroeid bent met of alles richten op zo efficiënt mogelijk of het mag duurder zijn maar dan wel meer kwaliteit. Maar ik herkende de derde route als kans wel.
Met af en toe een boom of een bomenrij in een efficiënt boerenlandschap is niks mis. Het geeft schaduw, zodat bijv. koeien de scherpe zon kunnen vermijden. Bomen breken ook de wind.
Als je toch een bos wilt hebben, liefst op slechte landbouwgrond, kun je er overwegen een voedselbos aan te leggen om toch wat verkoopbare vruchten of andere eetbare producten te hebben, naast hout.
Zoiets?
Misschien in combinatie met wat vergroening of als trekker voor je boerderijwinkel of wat opleuken van bestaand saai bos.