Eind vorige maand sprak Margaret Balfour, een Australische specialist op het gebied van identiteitsfraude met voedsel, op het FoodLegal symposium in Sydney. Ze vertelde met welke 12 producten het meest wordt gefraudeerd. Australian Food News noteerde ze.

Fruitsap (vooral granaatappel-, appel- en sinaasappelsap)
Sappen kun je aanlengen met water. Door er vervolgens kleur- en zoetstoffen toe te voegen, lijkt het sap geconcentreerder. Met een sorbitolanalyse is te bepalen of suikers van nature aanwezig waren in het sap of er later aan zijn toegevoegd.

Olijfolie
Olijfolie is een dankbaar en daarom populair product om mee te frauderen omdat het moeilijk is om de herkomst en kwaliteit vast te stellen, terwijl er met de regelmaat van de klok schaarstes in het aanbod optreden en de prijs dus sterk stijgt. Door slechte oogsten neemt het aantal fraudegevallen duidelijk toe. Volgens Forbes is mogelijk 80% van alle zogenoemde Italiaanse olijfolies nep. Vaker dan we willen weten, is olijfolie gemengd met de veel goedkopere zonnebloemolie of wordt het als vergine of extra vergine verkocht terwijl de kwaliteit eigenlijk lager is.

Kruiden (bijvoorbeeld oregano, peper, saffraan)
Het namaken van kruiden behoort tot de oudste vormen van voedselfraude. Kruiden zijn gemakkelijk te versnijden met andere ingrediënten om kosten te besparen. In een test met 12 verschillende gedroogde oregano producten uit de supermarkt in Australië, bleken er maar 5 volledig uit oregano te bestaan.

Koffie
De groeiende koffiecultuur met een grote nadruk op herkomst en ethisch geproduceerde koffiebonen, is een goudmijn voor vervalsers. Consumenten kennen eigenschappen toe aan specifieke bonen en zijn bereid daar extra voor te betalen. Omdat ze in alle gevallen koffie krijgen, is het een koud kunstje om de bijzondere koffies te verdunnen met goedkopere bonen of om 'gewone' bonen verkeerd te labelen. In het ergste geval kan gemalen koffie zelfs verpakt worden met gemalen takken, bladeren of gekleurd zaagsel. Nieuwe technieken om de zuiverheid van koffie te testen en koffiesoorten te identificeren helpen dit type fraude steeds beter tegen te gaan.

Honing en ahornsiroop
Door bijenziektes, klimaatverandering en ontbossing loopt de productie van honing terug. Om het volume toch op peil te houden worden honing en ahornsiroop aangelengd met suiker of andere zoetstoffen.

Als je frauduleuze producten wilt vermijden, is de beste tip: koop je spullen bij winkeliers die een reputatie te verliezen hebben. Zij zullen er alles aan doen om uitsluitend betrouwbare producten aan te bieden
Vis
Goedkope consumptievis wordt regelmatig verkocht onder de naam van duurdere soorten, zowel in de industrie als in restaurants. Kweekpangasius uit Azië wordt als maar liefst 18 verschillende veel duurdere vissoorten verkocht.

Thee
Net als bij koffie, zorgt het toenemende aantal bijzondere theesoorten ervoor dat thee een interessant product is geworden om mee te frauderen. Door eenvoudige thee te presenteren als een bijzondere Chinese thee, valt er al snel veel geld te verdienen door een simpele etikettenfraude.

Melk
Fraude met (baby)melk komt vooral voor op de Aziatische markt omdat de vraag daar groter is dan het aanbod. Schandalen rondom schadelijke stoffen in melk hebben ertoe geleid dat veel Aziaten de melk voor hun zuigelingen uit Europa halen.

Biologisch
Doordat steeds meer mensen bereid zijn extra te betalen voor producten die biologisch zijn, groeit de fraude met gangbare producten die onterecht als biologisch worden aangeboden. Nep-biologische producten komen vooral van buiten Europa. Vooral Turkije is volgens Balfour een grote leverancier van biologisch neppers. De namaakproducten worden op straatmarkten en via internet verkocht. Via supermarkten is de herkomst van valse producten in geval van fraudegevallen gemakkelijker vast te stellen dan via zulke wat vluchtiger kanalen.

Rijst
In Azië, waar veel rijst wordt gegeten, zijn er ‘rijstkorrels’ van plastic aangetroffen in rijst. Het verschil is met het blote oog niet of nauwelijks te zien, pas na het koken kun je de fraude vaststellen. Plastic korrels zijn goedkoper dan echte rijst zodat deze fraude loont.

Wijn
Fraude met wijn komt regelmatig voor. Door verschillende druivensoorten te mengen of door hulpstoffen en andere ingrediënten dan de oorspronkelijke druiven toe te voegen, kan eenvoudige wijn lekker worden gemaakt en duurder smaken dan de wijn hoeft te kosten. Een Roemeen maakte het helemaal bont: hij verkocht 1 miljoen liter ‘wijn’ waar geen druif aan te pas was gekomen.
Omdat een consument wijn pas proeft bij het openen van een fles, is de meest eenvoudige en nog altijd veel voorkomende fraude het plakken van een duur doend nepetiket op de fles. Het vermoeden bestaat dat 20% van de duurste wijnen ter wereld op die manier genept zou zijn.

Vlees
De afgelopen jaren zijn er vele gevallen van identiteitsfraude met vlees naar boven gekomen. Het bekendst is het Europese paardenvleesschandaal waarin met name gehakt paardenvlees werd toegevoegd aan (veelal gemalen) rundvlees. Ook wordt er kalkoen vermomd als lamsvlees verkocht. Ook gewichtsfraudes komen veelvuldig voor. Door toevoeging van water wordt een product zwaarder en kan het water voor zijn gewicht als vlees worden verkocht. Ook herkomstfraude komt regelmatig voor, waarbij bijvoorbeeld goedkopere importen voor duurder vlees uit eigen land moeten doorgaan. Omdat mensen geen verstand van vlees hebben, komen ook kwaliteitsfraudes voor, waarin bijvoorbeeld vlees van uitgemolken koeien wordt verkocht als de veel duurdere kwaliteit vlees wagyu.

100% garantie bestaat niet
Het risico op fraude hangt samen met het gemak waarmee die misdaad kan worden gepleegd en het geld dat ermee verdiend kan worden. Voor rijst met plastic hoef je in Nederland niet bang te zijn. Kruiden, olijfolie, thee en koffie zijn in onze streken daarentegen uiterst aantrekkelijk voor fraudeurs vanwege de hoge marge en eenvoud om etiketten en inhouden te verwisselen en zelfs valse verpakkingen te ontwikkelen. Als je frauduleuze producten wilt vermijden, is de beste tip: koop je spullen bij winkeliers die een reputatie te verliezen hebben. Zij zullen er alles aan doen om uitsluitend betrouwbare producten aan te bieden. Helaas kunnen ook zij je nooit 100% garanderen dat hun producten echt zijn omdat controles op de authenticiteit van producten doorgaans pas goed worden uitgevoerd als er een vermoeden van fraude is. Toezicht op de volledige productstroom is immers veel te kostbaar.
Dit artikel afdrukken