Culinair ontdekt: gele erwten

Hipsters zijn steeds op zoek naar dingen die gewone mensen (nog) niet eten. Of niet meer eten. Kwestie van zich wat te onderscheiden van het volk. Nu avocado's onduurzaam zijn gebleken, gojibessen saai en chiazaad nutteloos, was het even uitkijken naar iets anders en deftigs.

Bonen? Die zijn te normaal. Fijne erwtjes? Dat zijn elitaire boontjes, maar heel erg ingeburgerd en dus 'oude' keuken. Gelukkig zijn er nog de rustieke erwten: de gele erwten.

Gele erwt
Gele erwten zijn net zoveel erwt als de groene. Ze behoren tot dezelfde botanische soort Pisum sativum, een plant die oorspronkelijk in het wild gedijde rond de Middellandse Zee. In de hogere kringen werden jonge erwtjes gegeten. Het Grauw at zijn bonen geel en rijp. Gele erwten zijn voedzamer en beter te bewaren, want ze drogen aan de plant zelf. Ze kunnen verder een heel jaar mee tot de volgende oogst: voedsel voor bange dagen.

Maar ik heb nooit een tante of moeder gekend die ons tijdens een maaltijd gele erwten voorzette. Voor zover ik weet is de gele erwt verbannen uit het Vlaamse collectieve geheugen. Tot nu dus.

Voor zover ik weet is de gele erwt verbannen uit het Vlaamse collectieve geheugen

De gele erwt is altijd een droge boon. De groene erwt wordt meestal vers gegeten, maar is evengoed gedroogd te vinden. In bijna alle gevallen zijn die erwten 'gesplit', ontdaan van hun taaie zaadhuid, hun pericarp, volgens de botanici. Men spreekt dan van spliterwten. De twee helften van de gesplitte erwt zijn de zaadlobben met daarin voedsel voor de jonge plant.

Nepvlees
In sommige rurale Franse kookboeken vind je nog een soupe aux pois met gele erwten, maar de academische Franse erwtensoep, de potage Saint-Germain wordt toch vaker met groene klaargemaakt. Gele erwten worden vandaag vooral in Canada geteeld. Op héél grote oppervlakten.

Van daar voorzien zij de hele wereld van spliterwten. De productie is de laatste jaren extra gestegen door de stijgende vraag naar nepvlees. Spliterwten zijn erg goedkoop en dus gebruikt de voedingsindustrie deze het liefst. Je wil niet weten hoe ze dat maken.

Rasta Jack
Maar is er buiten soep en industriële nepvoeding dan geen ander gerecht dat gemaakt wordt met gele spliterwten? Uiteraard wel. Ik herinner mij een eenvoudig genieten aan de Waterkant van Paramaribo. Ons schip meerde daar altijd af en werd dan bewaakt door een zonderling figuur: Rasta Jack.

Gele erwten zijn voedzamer en beter te bewaren, want ze drogen aan de plant zelf

Omdat hij op de kaai zelf leefde en sliep, was hij in de stad een vrij bekende verschijning, en hij kon vertellen als honderd. Op een avond, we waren net binnengelopen, zat Jack zijn potje te koken: 'Het wordt een cookup rice,' vertelde hij. We zijn allemaal blijven mee-eten, een fles rum was snel gevonden in een winkel aan de overkant. Cookup rice is een emblematisch gerecht van (voormalig Brits) Guyana:

Cookup rice
Kook de gele erwten in water gedurende een goede tien minuten.

De gele erwt is altijd een droge boon

Marineer stukken kip (mét vel en beenderen!) minstens een uur in een gepureerd mengsel van ajuin, pijpajuin, look, hete peper (scotch bonnet) en zout. Wrijf het vlees er goed mee in. Bak de kip daarna in wat olie bruin samen met gehakte ajuin, tijm, look en zwarte peper.

Voeg er kokosmelk aan toe, de erwten en rijst (long grain) met evenveel volume water als rijst. Breng aan de kook en laat, na wat roeren, zachtjes garen onder deksel. De rijst moet gaar zijn en het vocht ongeveer opgeslorpt. Indien nog niet gaar, voeg dan een weinig water toe.

Om het helemaal Guyanees te maken, zou je er nog pekelvlees aan moeten toevoegen en cassareep, een saus van giftige cassave, maar die is hier om die redenen niet te krijgen. Smakelijk.