2 min
Koemelk vinden we niet goed meer voor klimaat en milieu. Daarom stapt een deel van het publiek over op plantaardige alternatieven. Hoe gezond en hoe lekker zijn ze?
Alternatieven voor koemelk zijn er inmiddels zat. Je kunt kiezen tussen soja-, haver-, amandel- en rijstmelk. Ook zijn er melkalternatieven op basis van andere soorten granen, peulvruchten en noten. Denk aan boekweit, quinoa, erwten, spelt, cashewnoten, hazelnoten en macadamianoten.
Nepmelk maken is niet moeilijk. Je maalt de grondstof gemengd met water. Of je doet het omgekeerd. Eerst malen en dan in water drenken. Vervolgens worden de vaste stoffen eruit gefilterd en, afhankelijk van het product, olie, suiker en zout toegevoegd, en vaak ook stabilisatoren voor een melkachtige consistentie. Net als koemelk worden de alternatieven uiteindelijk gehomogeniseerd en verhit om ze houdbaar te maken. Je kunt het ook zelf, lees het internet er maar op na.
Melkalternatieven mogen officieel niet 'melk' heten. De EU heeft besloten dat alleen producten van dierlijke origine melk kunnen zijn.
Duitsland loopt voorop in Europa: daar groeide de markt voor plantaardige zuivel de afgelopen jaren met 20% en werd in 2020 251 miljoen liter plantaardige zuiveldranken verkocht voor een totale omzet van €396, aldus de Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Volwaardig?
Zijn die alternatieven wel gezond en volwaardige voedingsmiddelen? Dat hangt er een beetje vanaf. Koemelk is van nature rijk aan voedingsstoffen. Het bevat belangrijke mineralen en sporenelementen. Alternatieve producten kunnen dat nauwelijks bijbenen.
Plantaardige dranken, zegt Martin Smollich, professor aan het Instituut voor Voedingsgeneeskunde van het Universitair Ziekenhuis Sleeswijk-Holstein, zijn geen voedingfysiologisch (met dezelfde voedingswaarde) maar "een functioneel alternatief."
Sojadranken bevatten het hoogste eiwitgehalte, haverdranken bevatten veel nuttige voedingsvezels, amandeldranken zijn relatief rijk aan vitaminen en sporenelementen. Rijstdranken bevatten nauwelijks voedingsstoffen. En het suikergehalte varieert - het Duitse consumentencentrum NRW constateerde in 71 onderzochte producten suikergehaltes tussen de 0 en 7,1 gram per 100 gram drank. Kijk dus vooral op het etiket voor de voedingswaarde.
Milieueffect
Als het ecologisch evenwicht je aan het hart gaat, kun je het beste haver- en sojadranken kiezen. Die presteren beter dan koemelk wat betreft CO2-uitstoot en land- en waterverbruik. Voor amandelen en rijst is dan weer veel water nodig. Ook het transport is van invloed op de eco-footprint van een zuivelalternatiefgrondstof, net als de omstandigheden in het land van herkomst (denk aan ontbossing (soja) en droogte (amandelen, Californië). De meest milieuvriendelijke alternatieven worden gemaakt met liefst biologisch geteelde ingrediënten uit Europa.
Smaak
Smaken die alternatieven nou ook? Recent mochten we kennismaken met een nieuw, 'dagvers' zuivelalternatief, milc (ja, met een c want met een k mag niet) Cow Less. De makers bezorgden het gekoeld. De paarsig witte drank wordt nu nog gemaakt van kapotte cashewnoten uit Burkina Faso. Over een paar jaar moet het gemaakt zijn van speciaal aangeplante hazelnoten.
We proefden de Cow Less milc naast de houdbare biologische haverdrank Oat (van Lidl) en de verse volle koemelk van Lidl (Milbona).
We keken, roken en proefden.
Cow Less benadert het mondgevoel van volle melk en kan daarmee drinkers van magere en halfvolle melk qua smaak mogelijk overtuigen. Qua prijs is het nog wel een dingetje. Cow Less kost bij Gorillas (op dit moment de enige winkel) €2,99. De volle Milbonamelk kost €1,25. De biologische haverdrank van Lidl mag voor €1,49 mee in je boodschappentas.
Zuivelvervangers willen net als vleesvervangers op het originele dierlijke product lijken. Daar slagen ze best aardig in. Maar de eerder genoemde nutritionele waarde evenaren ze niet. Het zijn nieuwe producten die in de mond en voor het oog op melk lijken.
Dit artikel afdrukken
Nepmelk maken is niet moeilijk. Je maalt de grondstof gemengd met water. Of je doet het omgekeerd. Eerst malen en dan in water drenken. Vervolgens worden de vaste stoffen eruit gefilterd en, afhankelijk van het product, olie, suiker en zout toegevoegd, en vaak ook stabilisatoren voor een melkachtige consistentie. Net als koemelk worden de alternatieven uiteindelijk gehomogeniseerd en verhit om ze houdbaar te maken. Je kunt het ook zelf, lees het internet er maar op na.
Melkalternatieven mogen officieel niet 'melk' heten. De EU heeft besloten dat alleen producten van dierlijke origine melk kunnen zijn.
Duitsland loopt voorop in Europa: daar groeide de markt voor plantaardige zuivel de afgelopen jaren met 20% en werd in 2020 251 miljoen liter plantaardige zuiveldranken verkocht voor een totale omzet van €396, aldus de Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Volwaardig?
Zijn die alternatieven wel gezond en volwaardige voedingsmiddelen? Dat hangt er een beetje vanaf. Koemelk is van nature rijk aan voedingsstoffen. Het bevat belangrijke mineralen en sporenelementen. Alternatieve producten kunnen dat nauwelijks bijbenen.
Plantaardige dranken, zegt Martin Smollich, professor aan het Instituut voor Voedingsgeneeskunde van het Universitair Ziekenhuis Sleeswijk-Holstein, zijn geen voedingfysiologisch (met dezelfde voedingswaarde) maar "een functioneel alternatief."
Rijstdranken bevatten nauwelijks voedingsstoffenIn de plantaardige alternatieven zit geen lactose, geen melkeiwit, geen cholesterol of vrijwel geen verzadigde vetzuren en vaak minder calorieën. Voor veel mensen heeft dat voordelen. Bovendien kun je ook bij de alternatieven kiezen voor producten die verrijkt zijn met calcium en vitamine B12. "Voor het lichaam is de chemische stof hetzelfde. Het maakt niet uit of het een omleiding neemt via de koe, die op haar beurt verrijkt voer krijgt," aldus Smollich.
Sojadranken bevatten het hoogste eiwitgehalte, haverdranken bevatten veel nuttige voedingsvezels, amandeldranken zijn relatief rijk aan vitaminen en sporenelementen. Rijstdranken bevatten nauwelijks voedingsstoffen. En het suikergehalte varieert - het Duitse consumentencentrum NRW constateerde in 71 onderzochte producten suikergehaltes tussen de 0 en 7,1 gram per 100 gram drank. Kijk dus vooral op het etiket voor de voedingswaarde.
Milieueffect
Als het ecologisch evenwicht je aan het hart gaat, kun je het beste haver- en sojadranken kiezen. Die presteren beter dan koemelk wat betreft CO2-uitstoot en land- en waterverbruik. Voor amandelen en rijst is dan weer veel water nodig. Ook het transport is van invloed op de eco-footprint van een zuivelalternatiefgrondstof, net als de omstandigheden in het land van herkomst (denk aan ontbossing (soja) en droogte (amandelen, Californië). De meest milieuvriendelijke alternatieven worden gemaakt met liefst biologisch geteelde ingrediënten uit Europa.
Smaak
Smaken die alternatieven nou ook? Recent mochten we kennismaken met een nieuw, 'dagvers' zuivelalternatief, milc (ja, met een c want met een k mag niet) Cow Less. De makers bezorgden het gekoeld. De paarsig witte drank wordt nu nog gemaakt van kapotte cashewnoten uit Burkina Faso. Over een paar jaar moet het gemaakt zijn van speciaal aangeplante hazelnoten.
We proefden de Cow Less milc naast de houdbare biologische haverdrank Oat (van Lidl) en de verse volle koemelk van Lidl (Milbona).
We keken, roken en proefden.
- Oat: grijs, gelig, gruizig van consistentie, waterig, nogal zoet
- Cow Less: roze, creamy, beetje dikkig, sweet met iets zoetzurigs
- Milbona: wit, romig op de tong, complex, sweet maar niet zoet
Cow Less benadert het mondgevoel van volle melk en kan daarmee drinkers van magere en halfvolle melk qua smaak mogelijk overtuigen. Qua prijs is het nog wel een dingetje. Cow Less kost bij Gorillas (op dit moment de enige winkel) €2,99. De volle Milbonamelk kost €1,25. De biologische haverdrank van Lidl mag voor €1,49 mee in je boodschappentas.
Zuivelvervangers willen net als vleesvervangers op het originele dierlijke product lijken. Daar slagen ze best aardig in. Maar de eerder genoemde nutritionele waarde evenaren ze niet. Het zijn nieuwe producten die in de mond en voor het oog op melk lijken.
Een paar jaar geleden proefden we al eens volle (rauwe) melken naast elkaar (2017). Het belangrijkste smaakonderscheid bleek samen te hangen met het vetgehalte van de melk. Hoe vetter, hoe smaakrijker. De proeverij, op de boerderij van Mathijs Baan, liep vooruit op de later op de markt gebrachte Elke Melk (direct van de individuele koe in de fles).
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Jos Hugense, je hebt natuurlijk gelijk. Nieuwe warme bruine dingen, bedoeld om op te eten, moeten zoveel mogelijk smaken naar en lijken op dezelfde dingen toen ze nog van vlees en vulmiddelen werden gemaakt. Anders vind je er niet makkelijk een wat groter publiek voor.
Jammer vind ik dat (voorlopig) nog geen volkomen nieuwe etenswaren worden ontwikkeld die zelf iets zijn en niet ergens op lijken.
Neem kroepoek. Wat een vondst ooit. Vaak gemaakt van garnalen, maar het kan van andere grondstoffen. Niemand eet kroepoek om de herkomst van de grondstof (je brengt zelfs mensen aan het schrikken als je over de garnalen vertelt), maar om de kraak en de smaak.
En weet je waar ze wel durven, opgeschrikt door vreemde snoepjes (schoolkrijt) en drop (heksehyl) uit Scandinavie. In de zoetwarenindustrie. Ik keek in de snoepwinkel die zich drogist noemt, het Kruidvat. Geen ‘normaal’ snoepje te vinden in het scheporgel. Allemaal prachtige creaties in de gekste kleurencombinaties. En ja hoor: een oudere dame wilde wat bij elkaar scheppen maar zag er van af. Niets was er meer bij aan snoep waar ze als kind te weinig zakgeld voor kreeg thuis.
Wouter, ik heb het al eens eerder gezegd, maar zeg het nog maar eens; bedrijven zijn niet op hun achterhoofd gevallen. Ze houden daar dan ook niet mee op omdat die producten gevraagd worden door het merendeel van de consumenten. De meest succesvolle producenten in de markt zijn die bedrijven die het dichtst bij vlees of zuivel komen. Dus worden miljoenen uitgetrokken om die gelijkenis te verbeteren. Bedrijven zijn er niet om de wereld te veranderen, ze grijpen kansen en verdienen daar geld mee, als het even kan op continue basis. Maak niet de fout door de deelnemers aan Foodlog te vergelijken met de gemiddelde consument. Wij zijn geen gemiddelde consumenten en bedrijven die zich zouden richten op de groep hier, voorspel ik een roemloze deconfiture.
Dieren, boeren en natuur worden als wegwerpartikelen beschouwd die eenvoudig kunnen worden vervangen door zgn. efficiëntere technologieën, zoals ‘voedsel’ dat in laboratoria is ontwikkeld om te helpen de mensheid onder de 1,5º te houden.
Maar synthetisch voedsel dat niet kan tippen aan natuurlijk voedsel is niets meer dan een ordinaire winstmachine. Deze wordt door miljardairs en agro giganten gebruikt om munt te slaan uit de klimaatangst en hun octrooi-technologie om hun controle over de hulpbronnen van onze planeet verder te vergroten.
Langs een technische omweg proberen ze dus voedsel te produceren dat lijkt op waarmee we al eeuwen vertrouwd zijn maar het niet is. Via hun ‘hoogstaande’ technieken kunnen de laboratoria de voedselproductie bij kleine producenten zoals bakkers en zuivelfabrieken weghalen.
Een dubieuze manier van denken waardoor onze relatie met de natuur volledig wordt genegeerd en er een nog diepere kloof ontstaat tussen mens en natuur en tussen voedsel en leven.
Voedsel gaat zich zeker losmaken van de natuur. Zoals alles zich losmaakt van de natuur. Wereldwijd stijgt het aantal keizersnedes schrikbarend. In China ligt het inmiddels op 50%.
Vast en zeker, wis en waarachtig kan in laboratoria en later op grotere schaal fantastisch, nooit eerder vertoond voedsel gemaakt worden. Van bestaande grondstoffen. Anders samengesteld en anders bewerkt. Waarschijnlijk zelfs nieuw gecomponeerd voedsel dat bijdraagt aan gezondheid van mensen. En weergaloos smakelijk.
Maar hou toch eens op met het namaken van melk, rookworst, tonijnprut, garnalencocktail, frikandellen en ander spul dat als origineel al niet te hachelen is.
En nog iets. Tip voor de proeverij bij De Heij te Wageningen: Paardenbonen die ook mollebonen worden genoemd. Je wist niet dat zulk smakelijks al duizend jaar gegeten wordt. Alleen hier zo goed als vergeten.