'Coronavirus kan energietransitie versnellen, als…

Auto’s blijven stilstaan, fabrieken liggen stil en vliegtuigen blijven aan de grond. De gebruikelijke activiteiten van de fossiele brandstof-slurpende en CO₂-uitstotende mens liggen even plat. Het zou zelfs leiden tot een vermindering in CO₂-uitstoot van 2.600.000.000 ton. Twee komma zes miljard ton. Dat klinkt als een hoop – en dat is het ook. Toch het is slechts 8% van de totale uitstoot wanneer we kijken naar het jaar 2019, zo becijferde het International Energy Agency (IEA). De meeste emissies gaan ook nu onverminderd door. De betekenis van deze cijfers valt en staat bij hoe we in de nabije toekomst omgaan met energie.

Het rapport van het IEA is gebaseerd op de veronderstelling dat de verschillende lockdowns in de komende maanden geleidelijk worden versoepeld en de economie zich langzaam herstelt. De energievraag zal dan met gemiddeld 6% dalen. Dat komt neer op het totale energieverbruik van India, de tweede grootste energiegebruiker ter wereld. De grootste dalingen worden verwacht in de Verenigde Staten (9%) en in Europa (11%), alhoewel dat sterk afhankelijk is van de duur van de maatregelen. Iedere extra maand lockdown zoals deze begin april was, zou de energievraag met ongeveer 1,5% verminderen.

De vraag naar elektriciteit tijdens een volledige lockdown daalt met minstens 20%. Bij lossere maatregelen ligt dit percentage lager. Desondanks becijfert het IEA dat de vraag naar elektriciteit in 2020 met 5% daalt ten opzichte van 2019. Dit zou de grootste daling zijn sinds de Grote Depressie in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Naast het absolute verbruik in kWh is ook het gebruikspatroon van elektra veranderd. De doordeweekse dagen lijken op die van vrije zondagen zoals we die kenden voor de crisis.

Het IEA ziet dat het aandeel hernieuwbare energiebronnen toeneemt en dat zij de plek innemen van fossiele brandstoffen. Dat wordt enerzijds veroorzaakt door de lage totale vraag naar elektriciteit en aan de andere kant door de toenemende productie van hernieuwbare energie. De dalende vraag naar olie, kolen (-8%) en aardgas (-5%) is op dit moment al voelbaar en zal worden versterkt door een groei in beschikbare hernieuwbare energie (+5%).

“Deze historische daling van de wereldwijde uitstoot is absoluut niet iets om over te juichen als je bedenkt dat het een gevolg is van voortijdige sterfgevallen en economische trauma’s over de hele wereld”, aldus Fatih Birol, directeur van IEA. “En als we terugdenken aan de nasleep van de financiële crisis van 2008, zullen we waarschijnlijk binnenkort een sterke opleving van de uitstoot zien naarmate de economische omstandigheden verbeteren.” Kortom: de kans is dus groot dat we na de lockdown op dezelfde voet doorgaan als daarvoor.

“Maar”, zo gaat Birol verder “regeringen kunnen van die ervaring leren door schone energietechnologieën centraal te stellen in hun plannen voor economisch herstel. Investeren in die gebieden kan banen scheppen, economieën concurrerender maken en de wereld naar een veerkrachtigere en schonere energietoekomst sturen.” Om dat te bereiken moeten regeringen dan wel nadrukkelijke eisen aan de bestedingen van de biljoenen die op dit moment in de economie worden gepompt.