Consumenten hebben het nakijken

Als het consumeren van sociale wetenschappen tot gemeengoed verheven wordt kunnen consumenten hun borst nat maken. De oude beer gromt. Zitten de apen van Wakker Dier weer met kokosnoten te gooien? Roos Vonk is volgens mij in het onderzoek naar frauduleuze Stapels onderzoeken niet eens geraadpleegd. Niet interessant genoeg als boodschapper van het hufternieuws. Zie het hele pakket van missers maar als een kokosnoot in eigen richting. Vol op de kokosnoot van activisten die de titel wetenschapper, professor, dragen. Niks nakijken voor consumenten, of critici van in dit geval mensen die vlees eten bij hun maaltijd, maar een eigen doelpunt van ongekende waarde. Iedere verdere actie in die richting wordt op een gouden schaaltje gelegd en goud is duur tegenwoordig.

Uiteraard heb ik onmiddellijk vandaag het rapport van de commisie Levelt (pdf) gelezen, gezien mijn betrokkenheid bij het ontmaskeren van het "vleesonderzoek" niet zo vreemd. Het enorme gezag dat Stapel had, heeft zeker er aan bijgedragen dat de fraude zo lang kon duren, maar er wordt ook een paragraaf besteed aan het gebrek aan kritische houding van de collegae en reviewers, en dat is zeer onthutsend. De resultaten waren vaak veel te mooi om waar te kunnen zijn, en toch heeft nooit (nou ja, bijna nooit) iemand de eerste logische vraag gesteld: mag ik de oorspronkelijke data eens zien?

Daarnaast, nog onthutsender, wordt het onderzoeksklimaat geschetst in de kringen rondom Stapel. We herinneren ons misschien nog hoe Roos Vonk bij P&W beweerde dat het heel normaal is voor wetenschappers om naar verificatie toe te werken. De commissie maakt daar gehakt van:

"Dit is wellicht het meest precaire punt van de hele datafraude. Hier heeft de
wetenschappelijke kritiek en houding op alle fronten ernstig gefaald. Falsificatie
is een grondbeginsel van de wetenschap, maar speelde nauwelijks een rol in de
onderzoekscultuur rond de heer Stapel. Alleen verificatie telde. Iedereen met
enige onderzoekservaring, zeker in deze sector, weet echter dat de meeste
hypothesen waarmee men begint, niet uitkomen. En als ze al uitkomen, dan
verdwijnt het effect vaak bij replicatie"

Hier wordt de hele onderzoekscultuur van de Sociale Psychologie aan de kaak gesteld.

De ontmaskering van Stapel werd niet veroorzaakt door het "vleesonderzoek" dat er nooit was. Drie promovendi hadden al maanden gewerkt aan het verzamelen van bewijzen dat Stapel fraudeerde. Het gefingeerde vleesonderzoek was niet meer dan een druppel, misschien gaf ze dat een duwtje om naar buiten te treden.

Want met dat vleesonderzoek zou Stapel absoluut door de mand zijn gevallen, er viel geen dataset meer te fabriceren waarmee de gerapporteerde gemiddelden en correlaties mogelijk zijn. Hij was gewoon te overmoedig geworden. Niettemin hebben drie jonge onderzoekers op die manier hun carriere op het spel gezet. Het vraagt veel moed om hier de klokkenluider te zijn.

Terwijl dit speelde was Wakker Dier bezig met die zaak van Joris Driepinter. Wouter schrijft nu:

"Het lijkt er op dat Wakker Dier de aandacht probeert af te wenden van Vonk, die zelf een misleidend persbericht schreef dat nooit geschreven had mogen worden."

Nee, zo was het niet helemaal, Wakker Dier besloot niet te reageren op de affaire Stapels / Vonk / Zeelenberg, _omdat_ ze die actie tegen de Landbouw Universiteit aan het voorbereiden waren en ze de aandacht daar niet van af wilden leiden (ik heb een e-mailtje van ze, waarin dat wordt bevestigd). Lijkt misschien minder ernstig, maar dat is toch ook een vorm van manipulatie van de media en de consumenten.

Er zullen veel mensen zijn die de wetenschap wantrouwen alleen al vanwege dit geval van fraude. Ik heb de berichten al weer gezien, "wetenschap is ook maar een mening". De stap van Stapel naar klimaat-scepsis is maar klein.

Voor mij is het vooral de onderzoekscultuur die mij doet wantrouwen. De onderzoekscultuur van Sociaal Psychologen is gericht (geweest) op het bewijzen van het eigen gelijk. Precies datgene wat ik Roos Vonk kwalijk nam en neem:
(a) het organiseren van een petitie van 200 hoogleraren tegen de bio-industrie waarin niet de feiten maar het gezag van de hoogleraren in stelling werd gebracht
(b) het brengen en vermengen van haar meningen als actievoerder en consultant met haar status van en gezag als hoogleraar.

Actiegroepen als Wakker Dier, Milieu Defensie en Varkens in Nood doen precies hetzelfde. Zij hebben een dusdanige mate van gezag weten op te bouwen over hun onderwerp dat de meeste consumenten hun boodschap evenveel waarde toekennen als een wetenschappelijk onderzoek. En natuurlijk hadden ze een beetje gelijk met het melk-verhaal, maar andere keren slaan ze de plank weer volstrekt mis, zoals ik hier al een paar keer heb laten zien.

Overigens is het probleem niet beperkt tot Nederland. Wie het laatste boek van Ben Goldacre leest (Bad Science), weet hoe erg het in het Verenigd Koninkrijk gesteld is met pseudo-wetenschappelijke beïnvloeding van consumenten.

Het wachten is op de volgende affaire.

Genaaid door Vonk? Dat zou betekenen dat ze ons expres voor het lapje hield. Nu, ik denk dat dit niet het geval is. De onderzoeksresultaten pasten heel precies in het beeld van wat zij van de situatie had. In die zin voldeden de antwoorden ook volstrekt aan wat de Zeitgeist als noodzakelijke precondities voor een betere wereld veronderstellen. Met vegan, organic en met van waardeloze zonne-energie lampjes voorziene fietspaden waarop niemand fietste maakte mij de elite van Cambridge afgelopen zomer duidelijk dat men een schuldgevoel heeft over een samenleving die in toenemende mate niet meer deugd. En heus dat is hier niet anders. Daarop moeten antwoorden komen, daar en hier. De Zeitgeist vraagt er om. En voor het antwoord waarom dan die antwoorden niet deugen moet men niet alleen bij V. c.s. zijn.
Daarvoor zijn ook andere schuldige structuren te bedenken dacht ik zo.
Zo af en toe hoor je wat hints maar deze mensen krijgen tot nu toe geen poot aan de grond.

Ik ben erg benieuwd naar het oordeel van de commissie die de Radboud Universiteit heeft ingesteld naar het optreden van lichtgewicht professor Vonk, de opdrachtgever voor het 'hufteronderzoek'. Ik vroeg vanmorgen wanneer dat uit zou komen. De redactie van Nieuwsuur vroeg het in Nijmegen: 'over enkele weken'. Preciezer konden ze niet zijn. We wachten af.

Vervang het woord 'Zeitgeist' (Kaput 31 okt) door 'politiek', en als je dat correcter vindt door 'linkse politiek' en het wordt nog helderder.
Zoals jarenlang gekreund werd, en nog, onder het fenomeen dat de industrie onderzoek financierde en zich de kont op leerstoelen draaide, wordt nu wetenschappelijk onderzoek uit hoofde van duurzaam, dierenleed, ecologie en klimaatverandering ten faveure van politieke doelen gefinancierd.. eh.. gesubsidieerd en geforceerd, om wetenschappelijk beleid af te kunnen dwingen.
Ben je tegen ? Dan ben bij reeds bij voorbaat politiekhufterig fout.

Het lijkt me dan ook absoluut onmogelijk dat alleen de vakgroep sociale psychologie gebukt gaat onder politieke falsificatiedruk. Want de duurzaamheid/eco-hype bestrijkt niet alleen de sector voedsel, maar ook productie van voedsel (landbouw en visserij), energieopwekking, mobiliteit, waterinfra etc. Voorbeelden van miskleunen te over.

Wetenschappelijk onderzoek is afhankelijk van twee dubieuze broodheren: de politiek en de industrie, waarvan de laatste tenminste nog enigszins uit is op technologische doorontwikkeling. Terwijl wetenschap gebaat is bij onafhankelijk onderzoek en op basis daarvan meer zou moeten kunnen adviseren en sturen, en minder gestuurd worden.